Það var í fréttum RÚV-sjónvarps 14. marz, að drepa mætti 800 hreindýr í sumar/haust. 

Færri fengu að veiða en vildu – með brenglaða sál?

Jafnframt kom fram í fréttinni, að 2.400 veiðimenn, sem vildu veiða, hefðu ekki fengið leyfi. 3.200 manns voru, sem sagt, óðir og uppvægir í það, að fá eða elta uppi og svo – ef vel tækist til – drepa hreindýr. 

Í mínum augum eru þeir menn, sem liggja í því að ráðast á, særa og drepa varnarlaus dýr, sem ekkert hafa sér til sakar unnið, að gamni sínu, án nokkurrar raunverulegrar þarfar, sem sport, til að fá kikk í sína – fyrir mér – brengluðu sál, vart góðmenni.

Veiði ekki gefin

Ef menn ná að hitta í brjósthol, hjarta eða lungu, fellur dýrið kannske strax. En, ef menn hitta bara í trýni, háls, hrygg, síðu, læri eða fætur, sem oft hendir, hefst hræðilegt kvalræði eða dauðastríð dýrsins. Kannske nær veiðimaður að fella það í öðru eða þriðja skoti, kannske ekki. Kannske kemst dýrið illa eða helsært undan, til þess eins að kveljast dögum eða vikum saman. 

Haustið 2018 höfðu 33 þeirra dýra, sem þá voru felld, verið skotin áður, voru með gamla áverka og meira eða minna farlama, eftir fyrri skotárásir veiðimanna.

Helmingur þeirra dýra, sem drepa má í sumar, eru kýr með kálfa frá yngst 7-8 vikna aldri. 

Annað eins andskotans frístundagaman.

Umhverfisráðherra sjálfur veiðimaður 

Eins og vitað er, er Guðlaugur Þór Þórðarson, umhverfisráðherra, sjálfur veiðimaður. Hann hefur jafnvel birt mynd af sér, yfir dauðu hreindýri, á netinu, glaðbeittur á svip og stoltur að sjá, af því, að hafa drepið saklaust og varnarlaust dýrið. Sumir telja slíkt hetjudáð. Undirritaður telur það aumingjaskap.

Getur veiðimaður verið umhverfisráðherra?

Það er hálf kaldhæðnislegt, að veiðimaður skuli vera skipaður umhverfisráðherra, en Bjarni Benediktsson, sem að því stóð, fer væntanlega ekki í sögubækurnar fyrir það, að bera sérstaka virðingu fyrir náttúru og lífríki landsins. 

Flestir skilja, að láð, loft og lögur, fána og flóra, mynda eina samverkandi og órjúfanlega heild, sem öll - og þá sérstaklega vernd hennar, velferð og viðhald - á að vera á umsjónar- og ábyrgðarsviði umhverfisráðherra. Villt dýr auðvitað meðtalin.

Hvað með hreindýrin?

Villtar dýrategundir eru hér fáar. Fyrir alla, sem vilja viðhalda því dýraríki, sem er, eru hreindýrin því mikilvæg, enda falleg dýr og tignarleg, sem auðga náttúru og umhverfi. 

Hreindýrin skipta líka máli fyrir ferðaþjónustuna, en víða um heim eru hreindýrin og ímynd þeirra nátengd jólahaldi og jólagleði. Hafa því margir ferðamenn, ekki sízt fjölskyldufólk, börn, af því gleði, að fara austur og leita þar hreindýra.

Er þörf á að drepa þau?

Alls er hreindýrastofninn nú talinn 4-5.000 dýr, en fé á fjalli 700-800.000 og hestar, mest í útigangi, 70-80.000. Þannig eru minnst 800.000 grasbítar í landinu, og fjöldi hreindýra því sáralítið hlutfall. Vel innan við 1%! Mín vegna mætti því leyfa hreindýrum að breiða úr sér um landið, og er líklegt, að náttúran sjálf myndi stýra fjölda skv. umhverfi og lífsskilyrðum.

Önnur og jafnvel verri hlið

1. ágúst mega veiðimenn byrja að skjóta hreinkýr, sem eru allflestar með kálfi, en þeir fæðast seinni hluta maí, jafnvel fram í júní, og eru þeir yngstu rétt 7-8 vikna, þegar farið er að drepa mæðurnar frá þeim.

Engin 8-vikna spendýr, hvorki hvolpar, lömb, kálfar né folöld, hafa náttúrulega burði til að standa á eigin fótum, ein með sjálfu sér, enda drekka hreinkálfar móðurmjólkina minnst til 5 mánaða aldurs, ef móðir lifir.

Er þetta hreinkúadráp, frá 1. ágúst, því misþyrming á kálfunum og fyrir undirrituðum andstyggilegt dýraníð. 

Tilmæli Umhverfisstofnunar um, að geldar kýr séu veiddar fyrstu 2 vikurnar, standast ekki. Eru bara skrípaleikur. Aðeins 10-15% hreinkúa eru geldar. Og, hvernig á að sjá mun á júgrum, en stærð þeirra er helzti munurinn, úr 200-300m fjarlægð?

Einn veturinn fórust 600 kálfar úr hungri og vosbúð

Skv. gögnum frá Náttúrustofu Austurlands, frá 2019, var meðaldánartíðni hreinkálfa þann vetur 21%. Var dánartíðnin frá 9% upp í 45% eftir svæðum. Talan 45% er auðvitað yfirþyrmandi; annar hver kálfur fórst úr hungri og vosbúð! Skv. öðrum upplýsingum Náttúrustofu Austurlands, fórust 600 kálfar þennan vetur, sem þó var mildur. Flestir hafa þessir kálfar verið móðurlausir ræflar. Tölur eru ekki til um aðra vetur, en þessi var, sem sagt, mildur.

Ósannindi leiðsögumanna og Náttúrustofu Austurlands

Í blaðaviðtali sagði formaður félags leiðsögumanna hreindýraveiðimanna, sem líka getur talizt talsmaður Náttúrustofu Austurlands, þetta: 

„Í rauninni höfum við ekkert í höndunum um það, að það (lengdur griðatími kálfa) breyti einhverju fyrir kálfana, af því að sú rannsókn er ekki til“.

Þetta sýnir auðvitað lágkúruna, sem á bak við þessar veiðar býr, óheiðarleikann og rangfærslurnar. Það eru til margvíslega heimildir, vísindagreinar, sem sanna, hversu erfitt uppdráttar ungviði, sem misst hafa móður sína, eiga sér. 

Hér eru nokkrar umsagnir þekktustu vísindamanna

„Kálfur, sem missir móður sína, hefur minni lífslíkur að vetri, þar sem hann nýtur ekki mjólkur né leiðsagnar hennar við beitina“ (Sjennberg and Slagsvold“ (1968)).

„Það hefur afgerandi þýðingu fyrir afkomumöguleika afkvæma stórra spendýra á norðurhveli jarðar og möguleika þeirra til að lifa af, hversu lengi og í miklum mæli þau njóta umhyggju og umönnunar foreldra“ (Stearns (1992)).

„Niðurstaðan var, að færri móðurlausir kálfar lifðu af en þeir, sem móður áttu (Joly (2000)).

„Kostir náins sambands móður og afkvæmis, umfram mjólkurgjöf, felast í umönnun, vernd og kennslu móður á grunn venjum, nýtingu beitilands, leiða til að lifa af og leita sér skjóls“ (Lent (1974)).

Fagráð um velferð dýra vanvirt

Fagráð um velferð dýra á að vera Matvælastofnun, Umhverfisstofnun og umhverfisráðherra „...til ráðuneytis um stefnumótum og einstök álitaefni, er varða málefni á sviði velferðar dýra“ skv. lögum 55/2013. 

Á fundi þessara stofnana og umhverfisráðuneytisins í janúar 2020, beindi Fagráðið þeim tilmæli til forráðamanna þeirra, að hreinkýr yrðu ekki drepnar frá kálfum sínum svo lengi, sem þær væru mylkar. Málefnaleg og mannúðleg hugsun og tillaga. 

Skv. henni hefði fyrst mátt veiða hreinkýr 1. nóvember, þegar kálfar væru 5 mánaða. Hefði staða þeirra gagnvart vetri og lífsbaráttunni þá auðvitað stórbatnað.

Þessar stofnanir og þáverandi og núverandi umhverfisráðherrar, gerðu hins vegar ekkert með þetta. Tilfinningar og samúð með dýrunum, kálfunum, engar. 

Veiðistjórn í fokki

Við þessa ómennsku og hörmungar allar bætist svo það, að veiðistjórn hreindýra er í algjörum ólestri. Umhverfisstofnun og Náttúrustofa Austurlands, sem eiga að stjórna þessu, vita hvorki hver fjöldi hreindýra er né, hvar þau halda sig. 

Fyrir sumar/haust 2022 veitti Umhverfisstofnun leyfi til að 170 dýr væru veidd á veiðisvæði 2, en veiðimenn fundu aðeins/tókst aðeins að fella 64 dýr! Nú, fyrir veiðitímann 2024, má aðeins veiða 30 dýr á þessu svæði. 2022 170 dýr, 2024 30 dýr! Önnur eins veiðistjórn! 

„The Show must go on“

Í fréttinni á RÚV sagði Hálfdán Helgi Helgason, líffræðingur, en hann á að stjórna hreindýrarannsóknum hjá Náttúrustofu Austurlands, þetta: „Nú hefur það verið þannig í nokkur ár, að við höfum ekki náð góðum heildartalningum (engum talningum yfir höfuð, segi ég). Hvorki yfir stofninn í heild né yfir hópa á ákveðnum svæðum“.

Framhald veiða við þessi skilyrði minna á það, þegar sagt er á Ensku: „The show must go on“, hvernig svo sem allt stendur og hvernig svo sem allt fer. Annað eins fokk.

Hvað hefðu flestir heilvita menn gert?

Flestir heilvita menn hefðu við þessi skilyrði hugsað með sér:

Við þessa óvissu alla er réttast að halda að sér höndum, hvíla hreindýraveiðar í ár, eða þangað til að við vitum örugglega og nákvæmlega, hver staða dýranna er. 

Líklegt er þó, að umhverfisráðherra dytti frekar dauður niður, en að láta hvíld veiða hvarfla að sér. Of margir vinir og félagar, að honum sjálfum ótöldum, myndu þá missa af drápsgleðinni og kikkinu.