Bretar hafa nú eins og fleiri Evrópuþjóðir áhyggjur af vaxandi straumi flóttamanna til landsins. Í raun ættu þeir þó auðvitað að hafa góðan skilning á hlutskipti hópa sem flytja sig milli landa - ýmist viljugir eða nauðugir - þar sem þeir eru sjálfir afsprengi innrásarþjóða.

Á fyrstu öld eftir Krist lögðu Rómverjar undir sig það svæði sem þeir kölluðu Bretland. Það samsvaraði nokkurn veginn því sem við köllum nú England. Þá bjuggu þar ýmsar keltneskar þjóðir og er margt á huldu um skyldleika þeirra og uppruna, en hvað sem því líður: Eftir innrás Rómverja varð rómverskættuð menning ráðandi á stærstum hluta þessa Bretlands/Englands. 

Aðkomumenn á vegum Rómverja voru sjálfsagt allmargir - einkum hermenn úr ýmsum afkimum heimsveldisins - en Rómverjar sjálfir voru þó aldrei meira en fámenn yfirstétt í landinu á þeim tíma.

Í byrjun fimmtu aldar stigu Rómverjar það fáheyrða skref að yfirgefa Bretland sjálfviljugir. 

Hið rómverska Bretland hafði sætt vaxandi árásum frá bæði Skotlandi og Írlandi. Skotar og Írar bjuggu þá á Írlandi og fóru í stöðugar ránsferðir inn á breskt land og úr norðri - því svæði sem nú heitir Skotland - sóttu Piktar. Rómverskum keisurum á Ítalíu fannst að lokum ekki taka því að halda úti miklu liði á Bretlandi til að verjast þessum árásum. Þá var hart sótt að Rómaveldi á meginlandinu og keisararnir töldu að hersveitanna á Bretlandi væri meiri þörf við að verja landamærin gegn ásókn germanskra þjóða - og annarra.

Talið er að árið 410 hafi allar rómverskar hersveitir verið horfnar burt frá Bretlandi.

Því miður er saga næstu alda sveipuð dulúð og óvissu. Allskonar þjóðsögur urðu til sem ekki voru skrifaðar niður fyrr en löngu seinna. Þar á meðal má nefna sögurnar um Artúr konung sem á að hafa verið mikilsháttar konungur á Bretlandi nokkru eftir að Rómverjar hurfu á braut.

Mjög er óljóst hvort eitthvað sé hæft í sögunum um Artúr kóng og hina 50 riddara hringborðsins sem hann studdi sig við. Hins vegar virðast öllu áreiðanlegri sögur um konung sem réði að minnsta kosti meginhluta Bretlands (Englands) fyrstu áratugina eftir burthvarf Rómverja.

Hann er í fornum heimildum kallaður Vortigern en það kann að vera titill frekar en nafn. Flest er á huldu um hann en á einum stað segir að hann hafi verið tengdasonur síðasta foringja Rómverja á Bretlandi. Samkvæmt því hefur hann tekið sér konungsnafn eftir að tengdafaðir hans hélt burt með hersveitir sínar.

Flestar sögur um Vortigern snúast hins vegar um að hann hafi lent í miklum bobba þegar Piktar gerðu stór herhlaup norðan úr Skotlandi. Þá á Vortigern að hafa gert út menn til bræðranna Hengist og Horsa en þeir voru heilmiklir höfðingjar í norðvestanverðri Germaníu. Þar réðu bræðurnir herskáum germönskum ættflokkum sem bera kunnugleg nöfn.

Það voru Frísar sem bjuggu á norðurströnd hinna núverandi Hollands og Þýskalands, Saxar sem bjuggu við Norðursjávarströnd Þýskalands og Englar, sem bjuggu á mótum Þýskalands og Danmerkur. Og loks skulu nefndir Jótar sem bjuggu fyrir norðan Engla og Jótland er nú kennt við.

Vortigern samdi við Hengist og Horsa um að þeir kæmu með hrausta sveina þessara þjóðflokka allra og hjálpuðu aðþrengdum Bretum að verjast Piktum. Og það gerðu bræðurnir og Piktar voru hraktir aftur norður til Skotlands, en þá var í ljós komið að bræðrunum leist vel á landkosti á Bretlandi.

Vortigern gaf ákveðnum hópi leyfi til að setjast að en bræðurnir vildu meira. Þeir færðu sig æ meira upp á skaftið og loks var haldinn samningafundur þar sem útkljá skyldi hvernig málum yrði háttað í framtíðinni. 

Hengist skipaði mönnum sínum að mæta vopnaðir hnífum á fundinn og földu þeir hnífana í skónum sínum. Á miðjum fundi drógu menn Hengists upp hnífa sína og drápu alla helstu menn Vortigerns. Hann sjálfur var hnepptur í varðhalda og neyddur til að samþykkja að germönsku þjóðflokkarnir fengju að setjast að í stórum stíl á Bretlandi.

Í enskri sögu heitir þetta „svik hinna löngu hnífa“ og gæti hafa átt sér stað um árið 450.

Englar og Saxar og hinir ættflokkarnir tveir stefndu svo bátum sínum yfir Norðursjó og Ermarsund og á tiltölulega skömmum tíma höfðu aðkomumenn rutt fyrri íbúum burt. 

Bretar hröktust undan til Wales, sem þá varð hið eiginlega Bretland en svæðið sem áður hafði heitið því nafni fékk nú nafn af innrásarmönnunum Englum. Og hefur síðan heitið England og tungan sem þar er töluð engilsaxneska.

Aðrir fyrri íbúar létu undan síga lengst út á Cornwall-skaga og á fáeina mjög afskekkta staði.

Sjálfsagt var þetta ekki svona einfalt. Saxar og vísast Englar líka voru vísast byrjaðir að sækja á breskar strendur áður en Rómverjar fóru. Og flutningar Engla og Saxa yfir til Bretlands og þróunin í átt til Englands tóku áreiðanlega langan tíma. En svo mikið er víst að þegar víkingatíminn hófst tæpum þrem öldum síðar, þá voru Engilsaxar hin ráðandi þjóð á Englandi.

Þó nokkur fjöldi víkinga settist að á Bretlandi öllu á þeim tíma, en reyndar voru þeir líklega færri en ætla mætti. Að minnsta kosti sér þeirra ekki mjög mikil merki í DNA núverandi íbúa á Bretlandi. 

Sama má segja um innrás Normanna frá Frakklandi 1066. Þar var eflaust um að ræða svo fámenna yfirstétt að hún breytti á endanum litlu um hverjir Englendingar voru.

Þeir eru fyrst og fremst afsprengi hinna aðfluttu Engla og Saxa á fimmtu til sjöundu öld, hvort sem um var að ræða leifturinnrás eða langan flóttamannastraum.