BBC var að vekja athygli á því að nú í ár eru 50 ár liðin frá frumsýningu einnar frægustu og áhrifamestu kvikmyndar í sögu Vesturlanda. Og nei, það er ekki frönsk nýbylgjumynd eða epísk rússnesk snilld, heldur ítalskur spagettí-vestri.

Það sem hét í mínu ungdæmi kabboj-mynd.

En hvílík kabboj-mynd!

Þetta er auðvitað The Good, the Bad and the Ugly sem ítalski leikstjóri Sergio Leone gerði. Þar var um að ræða þriðju myndina í þríleik sem Leone gerði með bandarískum leikara sem fram að því hafði fyrst og fremst verið þekktur sem ekkert sérstaklega tilþrifamikill sjónvarpsleikari.

Clint Eastwood.

Fyrsta myndin hét A Fistful of Dollar og var frumsýnd 1964. Ári seinna kom For a Few Dollars More. Myndirnar vöktu athygli fyrir hráslagalegt en þó vandlega úthugsað myndmál og sérkennilega spennu, þar sem tónlist, myndataka, klipping og hljóðvinnsla voru notuð á magnaðri hátt en tíðkast hafði um langt skeið í bíómyndum sem ekki töldust beinlínis „listrænar“.

Þegar svo þriðja myndin var frumsýnd 1966 hafði Leone náð slíku valdi á formi sínu að The Good, the Bad and the Ugly er ótvírætt listaverk. 

Lítið hér að neðan á lokasenu myndarinnar. Byssubófarnir þrír - sem leikir eru af Clint, Lee Van Cleef og Eli Wallach - eru allir á höttunum eftir fjársjóði sem grafinn hefur verið niður í kirkjugarði. Clint veit hvar fjársjóðurinn er og skrifar staðsetninguna á stein og svo verður úr að þeir þrír keppa um hver mun standa einn eftir og hreppa fjársjóðinn.

Þetta er magnþrungin sena - af hverju er þessi mynd ekki sýnd öðru hvoru á því eina tjaldi á Íslandi sem hún verðskuldar - stóra tjaldinu í Háskólabíói?

Horfið á þetta - það þarf vonandi ekki að taka fram að tónlistina samdi Ennio Morricone, sem nú - fimmtíu árum síðar - keppir við Jóhann Jóhannsson um Óskarsverðlaunin fyrir músík!

Hér er svo ágæt grein BBC um myndina og áhrifin sem hún hefur haft.