Forsetakosningar standa nú fyrir dyrum í Bandaríkjunum og gætu endað með margvíslegum ósköpum. En það verður þá raunar ekki í fyrsta sinn. Árið 1876 fór þar fram kosningar sem vissu var „stolið“ eins og nú er komist að orði.
Borgarastríðinu hafði lokið 1865 en það setti enn mikinn svip á allt samfélagið og stjórnmálalífið alveg sérstaklega. Í þá daga voru flokkarnir Repúblikanar og Demókratar komnir til sögunnar en flokkarnir voru þó allir aðrir en þeir eru nú.
Hugtökin hægri og vinstri voru vart komin til sögunnar í nútímaskilningi en stjórnmálabaráttan snerist aðallega um eftirköst borgarastríðsins og réttindi hinna einstöku ríkja andspænis alríkisstjórninni í Washington.
Öfugt við það sem nú tíðkast voru Repúblikanar talsmenn öflugrar alríkisstjórnar og Abraham Lincoln leiðtogi Bandríkjanna í borgarastríðinu var til dæmis Repúblikani. Demókratar héldu hins vegar fram réttindum ríkjanna og voru öflugastir í Suðurríkjunum sem höfðu reynt að slíta sig frá hinum eiginlegu Bandríkjunum í borgarastríðinu.
Á árunum 1869-1877 hafði Ulysses Grant setið á forsetastóli vestanhafs en hann hafði verið yfirmaður herja Norðurríkjanna í borgarastríðinu. Hann hefði vel getað boðið sig fram aftur 1876 og setið þriðja kjörtímabilið þar eð engin lög bönnuðu þá forsetum að sitja lengur en tvö kjörtímabili. Grant ákvað hins vegar að virða þá hefð sem skapast hafði allt frá því á dögum fyrsta forsetans og láta af embætti.
Flestir bjuggust við að ræðuskörungurinn James Blaine yrði þá frambjóðandi Repúblikana en keppinautar hans í flokknum gátu ekki unnt honum þeirrar upphefðar að verða forseti og að lokum var sæst á að tiltölulega óumdeildur ríkisstjóri í Ohio, Rutherford Hayes, yrði frambjóðandi Repúblikana. Hann hafði getið sér gott orð sem stríðsmaður í borgarastríðinu og hafði ekki á sér það spillingarorð sem háði mörgum helstu stjórnmálamönnum Bandaríkjanna um þær mundir.
Andstæðingur Hayes úr röðum Demókrata var annar ríkisstjóri, Samuel Tilden í New York. Hann var afar vinsæll þar í borg, ekki síst eftir að hann hóf að skera upp gegn landlægri spillingu í embættismannakerfi borgarinnar. Tilden þótti í flesta staði heldur vel þokkaður umbótamaður en Demókratar, sem réðu ferðinni í flestum suðurríkjunum, höfðu annars mestan áhuga að stöðva þá uppbyggingu eftir stríðið í suðrinu sem Grant hafði hrint í framkvæmd.
Þessi uppbygging („Reconstruction“ sem kölluð er í Bandaríkjunum) var afar umdeild. Hún þótti óhemju dýr og ekki skila þeim tilætlaða árangri að koma Suðurríkjunum og einkum hinum frelsuðu þrælum á lappirnar, en engum blöðum er um að fletta að andstaðan gegn enduruppbyggingunni var að verulegu leyti sprottin af gremju hinna sigruðu þrælahaldara í suðrinu.
Þeir gátu ekki hugsað sér að gömlu þrælarnir þeirra ættu nú að verða jafnokar þeirra í lífinu.
Kosningarnar fóru fram 7. nóvember 1876. Bandaríkin höfðu um sumarið haldið upp á 100 ára afmæli sitt en þessar kosningar voru ekki fagurt dæmi um bandarískt lýðræði og stjórnsýslu. Mikið var um kosningasvindl af beggja hálfu, glæpaflokkar og vopnuð gengi ýmiss konar fóru um með hótunum og sér í lagi í Suðurríkjunum var hinum nýfrjálsu svörtu þegnum gert mjög erfitt að kjósa.
Þegar upp var staðið eftir fyrstu talningu hafði Tilden greinilega forystu að atkvæðamagni í heild. Hann hafði hlotið 4.286.808 atkvæði en Hayes hafði 4.034.142.
Ekki var nóg með að Tilden hefði fleiri atkvæði heldur hafði hann hlotið meira en helming atkvæða, 50,9 prósent en Hayes hafði fengið 47,9 prósent. Nokkrir aðrir frambjóðendur höfðu fengið rúmlega eitt prósent.
Nú — vegna hins einkennilega kjördæmakerfis Bandaríkjanna var málið ekki svo einfalt að Tilden væri nú orðinn forseti. Kjördæma- eða réttara sagt kjörmannakerfið gengur út á að kjósendur kjósa ekki forsetann, heldur kjósa þeir kjörmenn sem síðan kjósa forsetann. Og nú hafði Tilden fengið greinilegan meirihluta í 17 ríkjum sem tryggði honum 184 kjörmenn en Hayes hafði ljóslega unnið önnur 17 ríki sem tryggði honum þó aðeins 165 kjörmenn því hans ríki voru fámennari.
En í fjórum ríkjum, Suður Karólínu, Flórída, Louisiana og Oregon, hafði verið svo mjótt á munum og/eða kosningarnar farið svo illa og ambögulega fram að enginn treysti sér til að segja til um hver fengi þá 20 kjörmenn sem þessi ríki höfðu samanlagt.
Ljóst var að ef Tilden ynni aðeins þessara ríkja yrði hann forseti en eftir gríðarleg hrossakaup og jaml og japl og fuður í reykfylltum bakherbergjum varð niðurstaðan sú að sérstök nefnd í bandarísku fulltrúadeildinni skyldi úrskurða um hvert kjörmennirnir 20 færu.
Repúblikanar höfðu næfurþunnan meirihluta í fulltrúadeildinni og fengu því einum manni fleira en Demókratar í þessari nefnd. Þar fór svo allt eftir flokkslínum og Repúblikanar í nefndinni úrskurðuðu að Hayes skyldi vinna öll fjögur ríkin og fá alla kjörmennina 20 — sem þýddi að hann vann kjörmannasamkunduna með 185 atkvæði gegn 184.
Allir vissu að allt var þetta viðurstyggilegt makk gjörspilltra stjórnmálamanna — þótt reyndar muni þeir Hayes og Tilden ekki hafa tekið mikinn beinan þátt í þessu rugli öllu saman, en stuðningsmenn þeirra gengu því harðar fram.
Í raun munu Demókratar að lokum hafa sæst á að Repúblikanar fengju að fara sínu fram og „ræna“ öllum kjörmönnunum 20 gegn því að Hayes forseti myndi hætta stuðningi alríkisstjórnarinnar og hersins við enduruppbygginguna í Suðri, sem aftur hafði í för með sér að mikið bakslag kom í réttindabaráttu svartra og þeir urðu algjört undirmálsfólk á eigin heimaslóðum næstu 100 árin og eru að mörgu leyti enn.
Eftir að Hayes taldist þannig hafa unnið kosningarnar settist hann í Hvíta húsið sem forseti en lét þar lítið að sér kveða og fór ekki í framboð öðru sinni árið 1880. Tilden dró sig hins vegar í hlé mjög skömmu eftir forsetakosningarnar sem hann átti auðvitað að vinna.
Flækjusagan
Maður og hestur til orrustu fyrir Frakkland
Sonur Bláhosu 2: Biskupsefni stýrir bardaga, hrekst til Grænlands
Úlfaldaekill í Afríku eða svínahirðir í Kastilíu
Sonur Bláhosu: „Þá verð ég ekki sauðaþjófur“
Friður Caesars
Athugasemdir