„Ég hef þurft að útskýra fyrir börnunum mínum hegðun fólks í minn garð á almannavettvangi. Mér finnst það ekki ásættanlegt. Koma upp að mér ekki með fallegum málflutningi,“ sagði Diljá Mist Ein­ars­dótt­ur, þing­maður Sjálf­stæð­is­flokks­ins í Pressu á föstudaginn. „Ég lenti í þessu í matvöruverslun út af Silfri sem ég fór í.“

Diljá Mist segist hafa þurft að útskýra hegðun fólks í hennar garð á almannavettvangi fyrir börnum sínum. „Mér finnst það ekki ásættanlegt. Ég held við ættum aðeins að stíga skref til baka. Hugsa um það hvernig við viljum koma fram við hvort annað í þessu samfélagi.“

Diljá Mist telur að of margir gangi út frá því að illur ásetningur sé að baki ýmsum skoðunum og framferði fólks. „Það var sérstakt að þurfa að útskýra hegðunina fyrir tíu ára gömlum syni mínum á fótboltamóti barna um helgina þegar hann varð var við hana.“ sagði hún í ræðu þann 23. janúar á Alþingi.

Diljá Mist var, líkt og áður sagði, á meðal viðmælenda Margrétar Marteinsdóttur í nýjasta þætti Pressu. Þar ræddi Margrét einnig við þær Vigdísi Häsler, framkvæmdastjóra Bændasamtakanna, og Guðrúnu Margréti Guðmundsdóttur, sérfræðing hjá Alþýðusambandi Íslands (ASÍ). Umræðuefni þáttarins var málefni innflytjenda og ummæli Bjarna Benediktssonar, utanríkisráðherra og formanns Sjálfstæðisflokksins, um tjaldbúðirnar á Austurvelli sem hann sagði nýlega vera hörmung. Í færslunni sagði hann að það þyrfti að „herða reglur um hælisleitendamál“ og „auka eftirlit á landamærum“ því innviðir væru „komnir að þolmörkum.“ 

Álag á innviði

„Við höfum tekið á móti, í tvö ár í röð, fimm þúsund flóttamönnum á ári. Í kjölfarið hefur aukist mjög umræða innanlands um álag á innviðina þannig að það er mjög ósanngjarnt að segja að við séum ekki með opinn faðminn hér fyrir flóttamönnum,“ sagði Diljá Mist í þættinum. „Svo stígur fram, hver til dæmis sveitarstjórnarmaður á fætur öðrum og segir, við eigum ekki húsnæði, við eigum ekki skólapláss, við eigum ekki mannskap í að kenna. Við höfum ekki leikskólapláss. Við heyrum það líka frá samlöndum okkar sem eru að lenda í vandræðum í leikskólamálum. Það er heilbrigðiskerfið okkar. Við erum komin að þolmörkum að svo miklu leyti. Enda höfum við verið að taka á móti gríðarlega miklum fjölda fólk. Miklu, miklu fleiri heldur en öll þau lönd sem við berum okkur saman við.“

Samkvæmt tölfræði verndarsviðs Útlendingastofnunar bárust 4.520 umsóknir um vernd hérlendis á árinu 2022 og 3.911 á fyrstu ellefu mánuðum síðasta árs. Af þeim sem sóttu um vernd á Íslandi á fyrstu ellefu mánuðum ársins 2023 komu 1.515 frá Venesúela og 1.504 frá Úkraínu. Því komu 77 prósent allra umsókna frá fólki frá þessum tveimur löndum. Næstum helmingur þeirra sem sótti um vernd og komu frá Venesúela fengu synjun, eða 713 manns. 

Diljá Mist segir svarið við spurningunni hvað Ísland ætli að taka á móti mörgum hælisleitendum velti á því hversu margir komi til landsins. „Reglan í hælisleitendamálunum er fyrstur kemur, fyrstur fær.“ Diljá Mist segir það gríðarlega mikilvægt að Íslandi dragi ekki úr þróunaraðstoð, meðal annars í Afríku. Hún velti einnig upp þeirri spurningu hvort að fjármununum sem er varið í hælisleitendamálum á Íslandi „sé best varið í hælisleitendakerfi hér inni á litla Íslandi.“

„Fólk eigi að máta sínar skoðanir“ 

Guðrúnu Margréti þótti ummæli Bjarna um palestínsku mótmælendurna á Austurvelli vera mjög ábyrgðarlaus. Mörgum þætti skrítið að Bjarni „pikki í“ þá sem ættu mest bágt á landinu. Ekki síst því Sjálfstæðismenn væru sammála um að hleypa til landsins Úkraínu- og Venesúelamönnum.

Diljá Mist segir að sér þyki sem það megi ekki tala um útlendingamálin. „Ég finn sjálf að ég stressast öllu upp og fæ smá kvíða yfir því þegar ég er að ræða þessi mál.“ Um færslu Bjarna sagði hún: „Fólk er ósatt en fjölmargir eru ánægðir með að einhverjir segi hlutina upphátt sem aðrir eru að hugsa. Ég er þeirrar skoðunar að fólk eigi að máta sínar skoðanir í frjálsu lýðræðislegu samfélagi og síðan fá viðbrögðin og þannig ræðum við okkur niður á niðurstöðu.“ 

Fjölskyldusameining í forgang

„Við höfum auðvitað tekið alveg sérstaklega vel á móti Palestínumönnum í okkar landi. Miklu, miklu betur heldur en allar okkar nágrannaþjóðir. Við fáum hérna hælisumsóknir frá fleiri Palestínumönnum heldur en allar okkar nágrannaþjóðir samanlagt. Við erum eina þjóðin af þeim sem höfum sett fjölskyldusameiningar í forgang. Þær hafa alls ekki verið að gera það,“ segir Diljá Mist.

Hér að neðan má sjá þáttinn í heild sinni: