Það var um miðjan október 1493 að floti sautján skipa létti akkerum á Kanaríeyjum og stefndi í vesturátt út á hið opna haf. Spænskur fáni blakti yfir skipunum en flotaforinginn var raunar ítalskur. Cristoforo Colombo hafði hann verið kallaður heima í Genúa en þegar hann gekk í þjónustu Ferdínands kóngs og Ísabellu drottningar á Spáni kusu Spánverjar að kalla hann Cristóbal Colón og svo var hann ávarpaður um borð í flota sínum.

Hann hélt upp á 42ja ára afmælið á siglingunni í vestur og það fer engum sögum af því að afmælissöngur hafi hljómað um borð í flaggskipi hans, þrímastra karkinum Marigalante; það var of mikið í húfi í þessari ferð til að menn hirtu um léttúð eins og afmælisveislur.

Árið áður hafði hann lagt í fyrsta sinn í siglingu vestur yfir hafið sem flestir höfðu talið nær endalaust, því svo stór væri jörðin. Þá höfðu Ferdínand og Ísabella látið hann hafa þrjú skip til að prófa kenningu sem hann hafði verið að prédika í mörg ár: Að heimskringlan væri reyndar ekki stærri en svo að með því að sigla þokkalega útbúinn í vestur þá væri að lokum hægur vandi að ná til þeirra kryddríku eyja í Asíu sem nágrannar Spánverja í Portúgal voru einmitt að reyna að komast til með því að sigla suður fyrir Afríku og svo til Indlands og eitthvað lengra út í óvissuna í austri.

Eftirsókn Evrópumanna eftir kryddi var orðin óstöðvandi, þeir voru orðnir hundleiðir á ýldubragði af kjöti sínu og vildu fela það með bragðsterkum framandi jurtum svo það var eftir miklu að slægjast. Colombo eða Colón eða Kólumbus hafði eftir heilmikið þref fengið þessi þrjú skip hjá Spánarhjónum í fyrra til að gá hvort vestursiglingin væri raunhæf leið, og jú, hann hafði reyndar náð landi í vestri eftir fimm vikna siglingu. Hann vissi ekki alveg hvar hann var lentur, líklega í Japan eða á óþekktum allstórum eyjum út af Kínaströndum, taldi hann, en íbúarnir á eyjunum sem hann fann voru altént frumstæðari en hann hafði búist við og hvergi fann hann kryddjurtaakra, en þó var þarna margt merkilegt að sjá og grunur um gull, svo þegar hann sneri til baka úr þessum leiðangri höfðu Ferdínand og Ísabella strax falið honum að undirbúa annan, og nú fengi hann fleiri skip og meiri mannafla.

Svo þess vegna var Kristófer Kólumbus lagður upp öðru sinni og nú með sín sautján skip. Um borð voru bændur, landnemar, hermenn, smiðir, gulleitarmenn – nú skyldi þess freistað að setjast að á hinum nýju slóðum svo semja mætti beint við keisarann í Kína sem áreiðanlega liti svo á að hann hefði yfir þessum nýfundnu eyjum að segja.

Að þessu sinni tók siglingin mun skemmri tíma en árið áður. Það var siglt sunnar þar sem austanvindar voru sterkari og skipin sautján breiddu úr seglunum og skriðu sem ákafast. Varla þremur vikum eftir að Kanaríeyjar hurfu í hafið að baki leiðangrinum, þá kallaði karl í útsýnistunnu: „Land fyrir stafni!“ Þetta var 3. nóvember 1493 og úr hafi var risin sérlega háreist og fjöllótt eyja, 50 kílómetrar að lengd, og engin merki um mannabyggð. Þéttur skógur náði niður í fjöruborð svo þegar Marigalante kom nær og Kólumbus skimaði upp í fjallshlíðar eyjarinnar, þá sýndist honum engin sérstök ástæða til að fara þarna í land, það voru líka aðrar eyjar komnar í ljós í norðurátt sem rétt væri að kanna strax. Seglum var ekið og Marigalante stefndi nú í norður, en þegar kortagerðarmaður skipsins hafði lokið við að punkta niður þessa fyrstu eyju og spurði flotaforingjann hvað ætti að kalla hana, þá hugsaði Kólumbus sig um stundarkorn og sagði: „Ja, er ekki sunnudagur í dag? Köllum hana Sunnudag.“

Nema hvað hann notaði ítalska heitið yfir sunnudag eða drottninsdag eins og þessi vikudagur hafði heitið heima í Genúa og síðan heitir eyjan Dominica.

Norður og síðan norðvestur af Dominicu fundu Kólumbus og menn hans heila röð af eyjum, hver tók við af annarri, oft ekki nema 30-50 kílómetra milli eyja. Þær eru flestar heldur smáar, Dominica með sína 75 ferkílómetra reyndist í hópi þeirra stærstu. Sums staðar fóru menn í land og könnuðu aðstæður en þær virtust sjaldnast mjög fýsilegar fyrir nýja byggð. Hér og hvar voru smáþorp innfæddra sem voru helstil frumstæðir veiðimenn á steinaldarstigi, Kólumbus og kumpánar höfðu ekki veruleg afskipti af þeim, Spánverjarnir voru alltaf að bíða eftir að rekast einhvers staðar á sendiboða keisarans í Kína eða mektarmanna japanskra. Þeir sigldu því frekar greiðlega milli eyjanna og Kólumbus mátti hafa sig allan við að gefa þeim öllum nöfn. Því landslag væri lítils virði ef það héti ekki neitt, það vissi hann ekki síður en Tómas Guðmundsson seinna.

Sjaldnast leitaði Kólumbus langt yfir skammt heldur fór bara í dýrlingaskrá kaþólsku kirkjunnar eða gruflaði upp nafnið á einhverri kirkju á Spáni eða einhverju öðru guðrækilegu. Og þarna standa þá enn upp úr hafinu eyjar kenndar við Sánkti Maríu frá Guadalupe, Sánkti Maríu frá Montserrat, Sánkti Maríu gömlu (Antigua), Sánkti Maríu Redondu, Vorfrú Snævarins (Nevis), Sánkti Kristófer (St. Kitts), Sánkti Evstasíus, Sánkti Bartólómeus og Sánti Martein. Nú heita þær í einu lagi Smærri Antillaeyjar.

Reyndar nefndi Kólumbus seinna í leiðangrinum eina nýfundna eyju með allt öðrum hætti. Það er smáeyja suður af hinni stóru Hispaníólu, sem heitir eftir Spáni – litlu eyjuna kallaði Kólumbus Saonu til heiðurs æskuvini sínum og samlanda frá bænum Savona ekki allfjarri Genúa. Sá hét Michele de Cueno og var með í förinni 1493. Þið hafið komið til þessarar eyjar í huganum ef þið hafið séð fagrar baðstrendur Bounty-auglýsinga í sjónvarpinu eða bíó. Þær eru teknar á Saonu. En Kólumbus sýndi Cueno vináttu sína á fleiri lund, svo sem þegar leiðangursmenn handsömuðu nokkra innfædda af kyni Karíba sem voru á ferð á báti við eina hinna nýfundnu eyja.

„Ég gómaði eina mjög fallega Karíbakonu,“ skrifaði Cueno hróðugur í bréfi til annars vinar síns, „og [Kólumbus] gaf mér hana. Ég fór með hana í káetu mína en hún var nakin eins og þeirra háttur er. Ég fylltist löngun til að hafa mitt fram við hana og reyndi að uppfylla girnd mína. Hún vildi það ekki og lék mig svo illa með nöglunum að ég vildi að ég hefði aldrei byrjað. En svo ég afgreiði þetta í stuttu máli, þá náði ég í reipi og húðstrýkti hana rækilega, og hún gaf frá sér þvílík óp og öskur að þú myndir ekki trúa því. En að lokum var hún orðin mér svo leiðitöm að það mætti helst halda að hún hafi verið alin upp í skóla fyrir hórur.“

Þegar Kólumbus hafði snúið aftur til Spánar í ársbyrjun úr fyrsta leiðangri sínum til eyjanna fyrir vestan haf, þá hafði hann haft með sér nokkra innfædda til að sýna kóngi og drottningu, og þeir vöktu að vonum mikla athygli. Ísabella drottning hafði svo gefið flotaforingja sínum þá fyrirskipan, þegar hann lagði upp að nýju, að hann skyldi fara „mildum, ef ekki beinlínis ástríkum, höndum um hina innfæddu“. Þannig uppfylltu hinir sannkristnu leiðangursmenn þá fyrirskipan drottningar sinnar, og var þó bara örlítill forsmekkur að þeim viðbjóði sem átti eftir að tíðkast. En ýmislegt gekk reyndar líka á meðal innfæddra. Á annarri eyju þar í grennd björguðu Spánverjar tveim Karíbamönnum sem voru á flótta undan félögum sínum – það hafði víst átt að skera undan þeim af einhverjum ókunnum ástæðum.

Nema hvað – þegar spænsku skipin sautján höfðu siglt á að giska sömu vegalengd og er sjóleiðin milli Reykjavíkur og Ísafjarðar, það er að segja um 340 kílómetra, og hver eyjan tók við af annarri, þá varð loks dálítið lát á en leiðangursmenn sáu þó af skýjafari í vestri að þar leyndust áreiðanlega enn fleiri eyjar. Svo þangað stefndi Kólumbus skipunum, enda þótti honum ekki vænlegt að slá upp þorpi á þeim illfæru eyjum sem hann hafði þegar siglt hjá og hvergi fann hann þef af gulli. Eftir að hafa siglt sem nemur frá Reykjavík og steinsnar út fyrir Snæfellsjökul, þá varð vissulega nýr eyjaklasi fyrir leiðangrinum. Þar virtust svo margar nýjar eyjar, bæði stórar og smáar, að þegar kortagerðarmaður Kólumbusar byrjaði að pára þær á kort sitt og spurði leiðangursstjórann hvað þær ættu að heita, þá flögraði ekki annað í hug leiðangursstjórans en sagan um sánkti Úrsúlu og jómfrúrnar hennar ellefu þúsund. Það var helgisaga frá fjórðu öld sem allir góðir kaþólikkar kunnu, Úrsúla fór ásamt sannkristnum fylgdarmeyjum sínum að gefast alræmdum heiðingja en grimmir Húnar réðust á þær og drápu allar. Jómfrúrnar brugðust að sjálfsögðu glaðar við dauða sínum, ánægðar með að fá að deyja óspjallaðar og í drottins nafni.

En nú var kortagerðarmaður Kólumbusar búinn að útbía svo kortið sitt í nýjum eyjum og staðarheitum að hann kom ekki fyrir öllu því sem flotaforinginn hafði úthlutað eyjaklasanum, svo hann sleppti sánkti Úrsúlu og hinum nákvæma fjölda fylgdarmeyjanna en skrifaði bara á kortið sitt „Islas Vírgenes“ – Jómfrúreyjar.

„Spánverjar fundu miklu blómlegri eyjar að arðræna í vestri og loks heilt meginland og gull eins og hver vildi, og þeir létu þessar helst til fátæklegu Jómfrúreyjar í friði. “

Kólumbusi og félögum fannst Jómfrúreyjar ekki sérlega lokkandi til landnáms frekar en þær Antillaeyjar sem að baki voru. Þeir sigldu millum eyjanna en skutu sjaldan út bátum og nafngiftir Kólumbusar gerðust nú sumar heldur kæruleysislegar. Þegar ein eyjan í klasanum blasti við og einkenndu hana ávalar hæðir og bugður, þá datt Kólumbusi ekki annað í hug en Virgin Gorda – sem íslenska mætti sem Jómfrú Fitubolla. Og ber sú eyja enn það óvirðulega nafn.

Kólumbus tók sig svolítið á þegar Marigalante hafði siglt spottakorn í vestur og hann stóð frammi fyrir því að þurfa að nefna næstu eyju við hlið Fitubollunnar.

„Best hún heiti Sánkti Ana,“ sagði hann við kortagerðarmanninn sem var orðinn blekugur á fingrum eftir að hafa skrifað niður öll þessi nöfn. Og þannig kom Sánkti Ana til sögunnar, sú eyja í Karíbahafi sem virðist líkleg til að halda stjórnarkreppu á Íslandi 523ur árum seinna.

Nema auðvitað er það ekki eyjan sem veldur einu eða neinu, heldur mennirnir og þeirra misgóðu verk. Og eyjan heitir reyndar ekki lengur Sánkti Ana heldur Tortóla.

Því Kólumbus sigldi brott án þess einu sinni að stíga á land á Sánkti Önu, svo vitað sé, og Spánverjar fundu miklu blómlegri eyjar að arðræna í vestri og loks heilt meginland og gull eins og hver vildi, og þeir létu þessar helst til fátæklegu Jómfrúreyjar í friði. Þær urðu í staðinn griðastaður sjóræningja sem herjuðu á gullskip Spánverja – Sánkti Ana varð skjól bæði fyrir Francis Drake og seinna Svartskegg sjálfan. Karíbafólkið sem á eyjunni hafði búið hvarf, dó, drepið, gaf upp öndina í pestum. Svo köstuðu Hollendingar eign sinni á eyjuna og reyndu að koma þar upp plankekrum. Það gekk nú ekki nema miðlungi en Hollendingar stöldruðu samt nógu lengi við til að kasta Sánkti Önu nafninu fyrir róða enda voru þeir þá orðnir mótmælendur og vildu ekkert með kaþólska dýrlinga hafa. Þeir kölluðu eyjuna Ter Tholen eftir lágri sandeyju í ósum árinnar Scheldt heima í Hollandi.

Þegar Englendingar ákváðu svo einu sinni í bríaríi að leggja undir sig hluta Jómfrúreyja, þá breyttist nafnið í Tortola, og af því það orð þýðir „turtildúfa“ á spænsku fóru eyjarskeggjar að ímynda sér að Kólumbus sjálfur hefði valið eyjunni þetta nafn þegar hann sigldi millum eyjanna í nóvember 1493 og kannski sá hann turtildúfu fljúga upp frá eyjunni. En það gerðist sem sagt ekki. Hann þuldi bara enn eitt nafnið upp úr dýrlingatalinu. Það er svo margt við Tortóla sem er ekki eins og það sýnist í fyrstu.