Barnabætur á Íslandi hafa stöðugt verið skertar á síðustu tveimur áratugum. Árið 1998 fengu einstæðir foreldrar með lágar tekjur 20 prósent af tekjum sínum í gegnum barnabætur. Núna er sama hlutfall um 9 prósent.
„Skattbyrði þessara barnafjölskyldna hefur því aukist umfram annarra,“ segir í úttekt hagdeildar Alþýðusambands Íslands. Í úttektinni kemur fram að „pör með börn við miðgildi launa fá engar skattaívilnanir vegna framfærslu barna þrátt fyrir mun meiri framfærslubyrði en barnlausir“.
Þá hafa meðal annars húsaleigubætur einstæðra foreldra lækkað verulega, úr 14 prósent í 9 prósent af tekjum. Nýjar breytingar á húsnæðisbótakerfinu, sem innleiddar voru í janúar í ár, hafa ekki áhrif á pör með börn. „Þau fá eftir sem áður engan stuðning vegna húsnæðiskostnaðar,“ segir ASÍ. Sömu breytingar hafa í för með sér aukningu á húsnæðisbótum til einstæðra foreldra, en þeir eru engu að síður langt undir því sem var 1998.
Bótafjárhæðir lækka - skattbyrði eykst
„Rannsókn hagdeildar ASÍ á þróun skattbyrði launafólks 1998-2016 sýnir að skattbyrði hefur aukist umtalsvert, meðal annars vegna lækkandi barnabóta sem rekja má til nokkurra þátta. Bótafjárhæðir hafa hvorki haldið í við þróun launa né verðlags, skerðingarhlutföll vegna tekna hafa aukist allra síðustu ár og frá og með tekjuárinu 2010 voru allar barnabætur tekjutengdar, líka fyrir 7 ára og yngri,“ segir ASÍ.
Eðlismunur er á barnabótum á Íslandi og hinum Norðurlöndunum. Hérlendis eru barnabætur greiddar sem eins konar fátæktarstyrkur, en á öðrum Norðurlöndum eru þær greiddar út óháð tekjum, samkvæmt greiningu ASÍ.
Á tímabilinu 1998 til 2016 hafa margar ríkisstjórnir komið að hagstjórninni og ákvörðunum um dreifingu skattbyrði. Fyrsta hluta skeiðsins var Davíð Oddsson forsætisráðherra í ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins. Tæpum áratug síðar mynduðu Sjálfstæðisflokkur og Samfylking ríkisstjórn, sem fór frá völdum eftir búsáhaldabyltinguna ári síðar. Árið 2009 tók við ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna. Þá tóku Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur aftur við stjórnartaumunum árið 2013. Nú sitja í ríkisstjórn Sjálfstæðisflokkur, Viðreisn og Björt framtíð.
„Á sama tíma og fjármálaráðherra lýsir yfir áhyggjum af lækkandi fæðingartíðni dregur hann úr barnabótagreiðslum til launafólks, nema þeirra sem allra lægstar hafa tekjurnar,“ segir í tilkynningu ASÍ.
Athugasemdir