Þessi grein birtist fyrir rúmlega 6 mánuðum.

Svört skýrsla um spillingu

Um Eim­reið­arelít­una eft­ir Þor­vald Loga­son

Svört skýrsla um spillingu
Eimreiðarelítan eftir Þorvald Logason (464 bls.) er athyglisverður og sláandi lestur fyrir margra hluta sakir.

Í fyrsta lagi hefur höfundurinn sankað að sér gögnum um langt skeið eða frá því fyrir bankahrunið 2008. Hann fjallaði síðar um efnið í meistararitgerð sinni um þremur árum eftir Hrunið.  Nú tíu árum síðar er Þorvaldur búinn að melta og meitla efnið og slær tæran grunntón í verki sínu.

Í öðru lagi krefst hugrekkis að fjalla á dýptina, líkt og Þorvaldur gerir, um valdamikið samtíðarfólk á Íslandi sem kaldrifjað hefur leitt saman þræði stjórnmála og viðskiptalífs með nýfrjálshyggjuna að vopni síðustu áratugina. Ljóst er af lestrinum að valdaelítan svífst einskis í valdatafli sínu og sérhagsmunagæslu.

Í þriðja lagi hikar Þorvaldur ekki við að gagnrýna með rökum ýmsa fræðimenn og aðra sem hann telur augljóslega hafa bognað undan elítunni og sýnt henni auðsveipni og gefið henni eftir dagskrárvaldið.

Í fjórða lagi fjallar Þorvaldur um ýmsar áður óbirtar upplýsingar einkum um innanhússmál í Landsbankanum fyrir Hrun. Þar kemur vitanlega sérstaklega við sögu Kjartan Gunnarsson, framkvæmdastjóri Sjálfstæðisflokksins í aldarfjórðung og hægri hönd Davíðs Oddssonar nær alla tíð innan Eimreiðarhópsins sem utan. Sá var ekki yfirheyrður eftir hrun!

Í fimmta lagi endurmetur Þorvaldur margvísleg gögn, meðal annars niðurstöður Rannsóknarnefndar Alþingis (RnA) og kemst að því að aðdragandinn að Hruninu hafi hafist mörgum árum fyrr en almennt er álitið. Fyrir þessu leggur hann fram gild rök sem snerta einkum einkavæðingaráráttu sjálfstæðisflokksins, að færa vildarvinum almannaeigur fyrir slikk.

Í sjötta lagi er að finna í bókinni ýtarlegustu samantektina sem undirritaður hefur séð á langvinnum og endurteknum tilraunum Eimreiðarelítunnar og innsta valdakjarna Sjálfstæðisflokksins til þess að sveigja alla fjölmiðlun í landinu undir sig og hafa þannig tögl og hagldir í yfirleitt allri umræðu og skilgreningarvald yfir sannleikanum meðal fámennrar þjóðar.

Í sjöunda lagi má nefna athyglisverða rýni Þorvaldar í notkun hugtaka, meðal annars í í skýrslu RnA. Hugtakanotkun sem hann telur villandi og til þess fallna að afvegaleiða almenning, ofast í þágu mikilvægra hagsmuna elítunnar. Það sem skýrt er til að mynda „veikt“fé föllnu bankanna í skýrslu RnA vill Þorvaldur að sé kallað sínu rétta nafni: „fjársvik“. 

Íslenskir stjórnmálamenn, Seðlabankinn og stjórnendur föllnu bankanna höfðu fyrir löngu fyrirgert trausti sínu meðal erlendra seðlabanka, stjórnvalda og eftirlitsaðila í nágrannalöndum þegar Bretar virkjuðu lög til að vernda hagsmuni breskra innstæðueigenda í Landsbankanum (Icesave). Þetta voru kölluð „hryðjuverkalög“ á Íslandi: Þjóðremblarnir  og áróðursgúrú Eimreiðarhópsins, Hannes Hólmsteinn Gissurarson, gerðu þar með útlendinga að óvinum ríkisins í þágu elítunnar sem svo forsetinn studdi einnig. Allt var þetta áróður að mati bókarhöfundar í þágu elítunnar sem bar líkast til mestu ábyrgðina á Hruninu.

Í síðari tíma hringiðu og samslætti stjórnmála og viðskiptalífs undir merkjum Sjálfstæðisflokksins, meðal annars á einkavæðingarskeiðinu fyrir hrun bættust ótal margir inn í þennan hóp og varð að elítuneti. Má þar nefna bræðurna Árna og Þór Sigfússyni, bræðurna Karl og Steingrím Wernerssyni, feðgana Björgólf Thor og Björgólf Guðmundsson, Illluga Gunnarsson, Tryggva Þór Herbertsson, Friðrik  Sophusson, Gunnlaug Sævar Gunnlaugsson, Óli Björn Kárason, Óskar Magnússon, Ari Edvald o.fl. o.fl. Hér mætti endalaust telja áhangendur og aðra, t.d. innan útgerðarvaldsins, sem valdar þetta kerfi og tekur virkan þátt í að brjóta undir sig innviði og fyrirtæki í eigu almennings.

Endurmat og gagnrýnin framsetning

Gunnar Helgi Kristinsson, stjórnmálafræðiprófessor, hefur talað fyrir því í bók sinni um Elítur og valdakerfi á Íslandi að eftir því sem fram liðu stundir hafi helmingaskiptakerfið orðið samsettara og einkennst meira af fjölræði. M.ö.o. að elítukerfi helmingaskipta og Eimreiðarhópsins hafi brotnað upp í fleiri einingar. Enda hafi ýmsir kraftar verið þar að verki svo sem betri þjálfun og meiri fagmennska í embættismannakerfinu. Telur Gunnar Helgi að áratugina þrjá til fjóra fram að hruni hafi ríkt á Íslandi samkeppniselítismi. Þorvaldur kaupir þetta ekki og segir að einkennin hafi verið samráðselítismi. Þegar horft er á þéttriðið net sjálfstæðismanna í nær ÖLLUM lykistöðum samfélagsins (sjá hér að ofan) er ekki að undra að Þorvaldur haldi fram rökum um innmúraðan elítisma og samráð og og blási á að það net hafi liðast í sundur á nokkurn hátt.

Gefum Þorvaldi orðið: „Aðalskýring Rannsóknar Alþingis  á Hruninu er röng. Bankarnir féllu ekki vegna þenslu. Þenslan var vandlega hönnuð innan pólitíska efnahagsins af ráðandi valdaelítu á Íslandi til þess að skapa sjálfri sér aðstæður til að hagnast hratt.
Öfgafull þensla var búin til, bæði á sviði ríkisvaldsins og sviði viðskiptalífsins, leidd af ráðandi þekkingarvaldi undir rökvísi frjálshyggjunnar.“  Þegar þarna er komið sögu er Þorvaldur  búinn að benda á tengsl tveggja af þremur sem skipuðu Rannsóknarnefnd Alþingis við Sjálfstæðisflokkinn: Pál Hreinsson (formann) og Tryggva Gunnarsson. Líklega hafi þeir tekið að sér að milda orðalag m.a. til þess að sneiða hjá því að nota orðið „fjársvik“ um gamla flokksbræður. Þorvaldur er ekkert einn um að reyna að kalla fjársvik sínu rétta nafni. Hættan er líka ávallt sú að reynt er að velta fjársvikum yfir á almenna skattgreiðendur og láta þá borga brúsann. Almenn skynsemi og þekking má sín lítils gagnvart harðsnúinni sérhagsmunagæslu, valdi og misbeitingu þess. Rannsóknir sýna að varhugavert er að treysta því að skynsemi, kunnátta og þekking gegni ævinlega lýkilhlutverki þegar teknar eru mikilvægar ákvarðanir í þágu almannahagsmuna. Þegar á reynir víkur þekkingin og skynsemin fyrir valdinu og sérhagsmunagæslunni.

Hver var mesti óreiðumaðurinn?

Fræg urðu orð Davíðs Oddssonar (þá enn órekinn seðlabankastjóri) dagana eftir Hrun um að við (íslenska þjóðin) „borgum ekki skuldir óreiðumanna“. Þessi orð urðu eldiviður í málflutning Indefence hópsins og annarra sem hölluðust að umsáturskenningunni (vondir útlendingar o.þ.h.). Við lestur Eimreiðarelítunnar kemst maður að því að bankarnir voru ósjálfbærir þegar tveimur árum fyrir hrun og Davíð í stöðu seðlabankastjóra búinn að fara ýmsar, jafnvel ólöglegar leiðir, til að rétta þeim fé til að halda þeim á floti (Var það í þágu almennings eða vina og elítubræðra?). Með öðrum orðum var Davíð búinn að aðstoða óreiðumenn um langa hríð og taka með því áhættu á kostnað almennings, ekki í þágu hans. 

Hér í lokin er verðugt að Þorvaldur fái sjálfur orðið í sinni mikilvægu bók: „Spillingin orsakaði Hrunið eins og raddir Búsáhaldabyltingarinnar töldu alltaf. Ótvíræð niðurstaða er að Eimreiðarelítan á mesta sök á þeirri spillingu sem var stærsti orsakavaldur Hrunsins. Pólitísk stjórnunarsvik Eimreiðarelítunnar voru undanfari þeirrar bylgju stjórnunarfjársvika bankakefisins sem rústaði efnahagslífi Íslands. Eimreiðarelítan misnotaði vald sitt alla tíð og sáði í akur vina sinna. Sú valdamisnotkun öll náði hámarki í aðdraganda Hrunsins, þegar elítan gaf bönkunum leyfi til að sækja sér fjármuni á hvern þann veg  sem þeir gátu og afhenti þeim jafnframt alla þá fjármuni sem elítan mögulega gat.

Á þeirri stundu var íslenskt lýðræði orðið að þjófræði.“

Kjósa
109
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (3)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • Sigridur Hjaltadottir skrifaði
    Hvað getum við gert?
    1
  • Hlynur Jörundsson skrifaði
    Skemmtileg einföldun á kerfislægri spillingu að hengja hana á ákveðinn hóp eða stjórnmálamenn svo ekki sjáist hvað gerðist þegar þrifapésar taka við. Bretar virkjuðu ákvæði hryðjuverkalaganna sinna... við fundum orðið ekki upp.... og það var meira en Icesave í pottinum.. skemmtilegt að sjá hvað þið skautið öll hjá því sem menn vilja ekki sjá.

    Forvitnilegt að vita hvort Þorvaldur hafi yfirleitt talað við erlendu aðilana sem svo snögglega snéru við okkur baki og greinilega að hann hefur ekki horft á hversu rösklega þeim tókst að verja hagsmuni sína hérlendis... bæði í sjóðum og kröfum....miðað við hversu holir föllnu bankarnir áttu að vera... og hversu marga tugi milljarða og hundruðir afskrifuðu stjórnendur slitastjórnanna... ráðlegg Þorvald að grafa upp hið fræga Tower IV mál í Makao og spyrja heimamenn þar.... hvað virkilega gerðist.

    Spilling í stjórnkerfinu olli hruninu... ekki aðrir... og sú spilling hefur aldrei veriið hreinsuð.

    "Our man in Iceland" sagði einn stjórnandi Magma í emaili.... og átti við þann rauða sem sló skjaldborg um hagsmuni Deutsche Bank og annarra kröfuhafa.

    Allir vita Rannsóknarnefnd Alþingis var brandari... no news þar.
    -14
    • SSS
      Sigurjón Smári Sverrisson skrifaði
      Það er alltaf bráð fyndið að lesa ummæli sófasérfræðinga sem allt þykjas vita ☻g það betur en fólk sem hefur rannsakað og grúskað í málefninu um langt ára bil.

      Í fyrsta lagi hefur höfundurinn sankað að sér gögnum um langt skeið eða frá því fyrir bankahrunið 2008. Hann fjallaði síðar um efnið í meistararitgerð sinni um þremur árum eftir Hrunið. Nú tíu árum síðar er Þorvaldur búinn að melta og meitla efnið og slær tæran grunntón í verki sínu.
      14
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Örlæti Haraldar kostar ríkissjóð yfir hálfan milljarð
2
Afhjúpun

Ör­læti Har­ald­ar kost­ar rík­is­sjóð yf­ir hálf­an millj­arð

Rík­is­sjóð­ur sit­ur uppi með yf­ir 500 millj­óna króna reikn­ing eft­ir að Har­ald­ur Johann­essen, fyrr­ver­andi rík­is­lög­reglu­stjóri, hækk­aði líf­eyr­is­rétt­indi út­val­inna und­ir­manna sinna um helm­ing, án þess að hafa til þess heim­ild. Þetta er nið­ur­staða meiri­hluta Hæsta­rétt­ar sem kall­ar verk Har­ald­ar „ör­læt­is­gjörn­ing“. Stór hluti þess­ara und­ir­manna Har­ald­ar skrif­aði und­ir op­in­bera stuðn­ings­yf­ir­lýs­ingu við hann stuttu síð­ar. Samn­ing­arn­ir standa samt því und­ir­menn­irn­ir vissu ekki bet­ur en að Har­ald­ur mætti gera þá. Um­mæli tveggja ráð­herra hafi styrkt þá trú þeirra.
Þórður Snær Júlíusson
4
Leiðari

Þórður Snær Júlíusson

Dýr­asta kosn­ingalof­orð Ís­lands­sög­unn­ar

Ár­ið 2003 lof­aði Fram­sókn­ar­flokk­ur­inn 90 pró­sent lán­um til hús­næð­is­kaupa svo börn gætu flutt úr for­eldra­hús­um. Rík­is­ábyrgð var á fjár­mögn­un lán­anna. Nú, tveim­ur ára­tug­um síð­ar, stend­ur rík­is­sjóð­ur frammi fyr­ir því að vera að tapa að nokkr­um millj­örð­um króna á mán­uði vegna þess­ara lof­orða og það hef­ur aldrei ver­ið erf­ið­ara fyr­ir ungt fólk að kom­ast í eig­ið hús­næði.
Davíð kallar borgarstjórn bjálfa fyrir að taka niður styttuna af Séra Friðriki
7
FréttirSr. Friðrik og drengirnir

Dav­íð kall­ar borg­ar­stjórn bjálfa fyr­ir að taka nið­ur stytt­una af Séra Frið­riki

Rit­stjóri Morg­un­blaðs­ins seg­ir upp­lýs­ing­ar um að Séra Frið­rik Frið­riks­son, stofn­andi KFUM, hafi beitt fjöl­marga drengi kyn­ferð­is­legu áreiti og of­beldi vera „get­gát­ur eins manns“ eft­ir að „ímynd­un­ar­afl hans fór loks í gang eft­ir tæp 75 ár.“ Það að stytta af hon­um hafi ver­ið fjar­lægð sé merki um of­stæki þeirra sem noti hvert tæki­færi til að þykj­ast betra og pen­inga­laus­ara en ann­að fólk.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Ákveðið að saksækja þrjá í Lindsor-málinu rúmum 15 árum síðar
1
Skýring

Ákveð­ið að sak­sækja þrjá í Lindsor-mál­inu rúm­um 15 ár­um síð­ar

Sama dag og Geir H. Haar­de flutti ræðu til þjóð­ar­inn­ar þar sem hann bað guð um að blessa Ís­land veitti Kaupþing af­l­ands­fé­lagi lán sem not­að var til að kaupa verð­lít­il skulda­bréf af starfs­mönn­um og vild­ar­við­skipta­vini bank­ans. Nú, 15 og hálfu ári eft­ir að lán­ið var veitt, stend­ur til að sak­sækja þrjá ein­stak­linga í Lúx­em­borg vegna þess.
Var dæmdur til dauða fyrir hryðjuverk
4
ViðtalÚkraínustríðið

Var dæmd­ur til dauða fyr­ir hryðju­verk

Bret­inn Shaun Pinner var ný­kom­inn úr löngu sam­bandi og fann fyr­ir lífs­kreppu sem marg­ir á miðj­um aldri upp­lifa. Hans lausn við henni var að fara til Úkraínu og þjálfa her­menn. Pinner var hand­tek­inn, stung­inn og pynt­að­ur af Rúss­um en var svo hluti af stór­um fanga­skipt­um sem áttu sér stað milli stríð­andi fylk­inga í sept­em­ber 2022. Ósk­ar Hall­gríms­son ræddi við Pinner.
Örlæti Haraldar kostar ríkissjóð yfir hálfan milljarð
8
Afhjúpun

Ör­læti Har­ald­ar kost­ar rík­is­sjóð yf­ir hálf­an millj­arð

Rík­is­sjóð­ur sit­ur uppi með yf­ir 500 millj­óna króna reikn­ing eft­ir að Har­ald­ur Johann­essen, fyrr­ver­andi rík­is­lög­reglu­stjóri, hækk­aði líf­eyr­is­rétt­indi út­val­inna und­ir­manna sinna um helm­ing, án þess að hafa til þess heim­ild. Þetta er nið­ur­staða meiri­hluta Hæsta­rétt­ar sem kall­ar verk Har­ald­ar „ör­læt­is­gjörn­ing“. Stór hluti þess­ara und­ir­manna Har­ald­ar skrif­aði und­ir op­in­bera stuðn­ings­yf­ir­lýs­ingu við hann stuttu síð­ar. Samn­ing­arn­ir standa samt því und­ir­menn­irn­ir vissu ekki bet­ur en að Har­ald­ur mætti gera þá. Um­mæli tveggja ráð­herra hafi styrkt þá trú þeirra.

Mest lesið í mánuðinum

Læstur inni í íbúðinni sinni í fimmtán ár
1
ViðtalFatlað fólk beitt nauðung

Læst­ur inni í íbúð­inni sinni í fimmtán ár

Sveinn Bjarna­son bjó í fimmtán ár í læstri íbúð á veg­um Ak­ur­eyr­ar­bæj­ar. Hann bank­aði oft ít­rek­að og grét áð­ur en starfs­fólk opn­aði fyr­ir hon­um. Móð­ir hans gerði end­ur­tekn­ar at­huga­semd­ir við að hann væri læst­ur inni og seg­ir son sinn hafa ver­ið van­rækt­an. Fyrr á þessu ári greip hún til þess ör­þrifa­ráðs að flytja hann bú­ferl­um í ann­an lands­hluta til að fá mann­sæm­andi að­bún­að fyr­ir hann. Mál Sveins varp­ar ljósi á al­var­leg­ar brota­lam­ir í þjón­ustu við fatl­að fólk á Ís­landi og sýn­ir hvernig mann­rétt­indi hafa ver­ið virt að vett­ugi ár­um sam­an.
Rúlletta Róberts og vitnisburðir starfsfólks: „Þetta er bara rosalega mikið álag“
3
ÚttektRóbert Wessman, Alvogen og Alvotech

Rúll­etta Ró­berts og vitn­is­burð­ir starfs­fólks: „Þetta er bara rosa­lega mik­ið álag“

Starfs­menn Al­votech lýsa vinnu­álag­inu sem ómann­eskju­legu og hafa leit­að til stétt­ar­fé­laga út af ógreiddri yf­ir­vinnu og fleiri mál­um. Vinnu­að­stæð­urn­ar hafa ver­ið svona út af því að Al­votech hef­ur unn­ið að því að fá mark­aðs­leyfi fyr­ir sam­heita­lyf Humira í Banda­ríkj­un­um. Fyr­ir­tæk­ið hef­ur veðj­að öllu á þetta lyf en sala á því hef­ur dreg­ist sam­an og sam­heita­lyfj­um þess hef­ur alls ekki geng­ið eins vel í Banda­ríkj­un­um og reikn­að var með.
„Ég ætla ekki að kinka kolli framan í einhver illmenni án þess að segja neitt“
6
ViðtalForsetakosningar 2024

„Ég ætla ekki að kinka kolli fram­an í ein­hver ill­menni án þess að segja neitt“

Jón Gn­arr er kom­inn í for­setafram­boð. Hann seg­ir meiri þörf á gleði og húm­or í lýð­ræð­inu og sam­fé­lag­inu þar sem of­fram­boð sé á leið­ind­um og er sann­færð­ur um að þjóð­in sé að leita sér að mann­eskju sem hún geti séð sjálfa sig í. Jón ætl­ar sér að mýkja freka kall­inn með kær­leik­ann að vopni og lof­ar að vera hvorki of­stopa­mann­eskja né lydda, nái hann kjöri. Svo hef­ur hann alltaf dreymt um að búa í Garða­bæ.
Ákveðið að saksækja þrjá í Lindsor-málinu rúmum 15 árum síðar
8
Skýring

Ákveð­ið að sak­sækja þrjá í Lindsor-mál­inu rúm­um 15 ár­um síð­ar

Sama dag og Geir H. Haar­de flutti ræðu til þjóð­ar­inn­ar þar sem hann bað guð um að blessa Ís­land veitti Kaupþing af­l­ands­fé­lagi lán sem not­að var til að kaupa verð­lít­il skulda­bréf af starfs­mönn­um og vild­ar­við­skipta­vini bank­ans. Nú, 15 og hálfu ári eft­ir að lán­ið var veitt, stend­ur til að sak­sækja þrjá ein­stak­linga í Lúx­em­borg vegna þess.
Hjúkrunarheimilið Sóltún fékk 20 milljarða frá íslenska ríkinu
9
Fréttir

Hjúkr­un­ar­heim­il­ið Sól­tún fékk 20 millj­arða frá ís­lenska rík­inu

Frá ár­inu 2009 hef­ur hjúkr­un­ar­heim­il­ið Sól­tún feng­ið tæp­lega 20 millj­arða króna frá ís­lenskra rík­inu. Um 90 pró­sent af tekj­um Sól­túns koma frá rík­inu. Eig­end­urn­ir hafa tek­ið á þriðja millj­arð króna út úr rekstr­in­um með því að selja fast­eign­ir og lóð­ir og lækka hluta­fé fyr­ir­tæk­is­ins. All­ur rekst­ur­inn bygg­ir hins veg­ar á um­deild­um samn­ingi við ís­lenska rík­ið sem gerð­ur var ár­ið 2000.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár