Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra og Boris Pistorius, varnarmálaráðherra Þýskalands, undirrituðu í dag tvíhliða viljayfirlýsingu um varnarmál í tengslum við heimsókn Pistoriusar til Íslands.

Með yfirlýsingunni er lagður grunnur að auknu samstarfi Íslands og Þýskalands sem eflir eftirlit og öryggi á Norður-Atlantshafi og sameiginlegar varnir Atlantshafsbandalagsins. Í yfirlýsingunni ákveða löndin tvö að „lýsa yfir ásetningi sínum um að dýpka og auka hagnýtt samstarf sín á milli með því að byggja á núverandi starfsemi og hrinda í framkvæmd nýjum verkefnum“ til að „takast betur á við sameiginlegar áskoranir 21. aldarinnar.“ 

Um er að ræða eitt af fleiri dæmum þess að Ísland eigi bein, tvíhliða samskipti og yfirlýsingar um varnarmál án aðkomu Bandaríkjanna.

„Þýskaland og Ísland eiga sér langa sögu um sameiginlega skuldbindingu gagnvart öryggi á evró-atlantshafssvæðinu og hafa verið bandalagsþjóðir innan NATO í yfir 70 ár. Undirrituð eru sannfærð um að bandalagið yfir Atlantshafið sé og verði hornsteinn öryggis í Evrópu,“ segir í viljayfirlýsingunni. 

Þar er varað við ógnum vegna þróunar heimsmála. 

„Sameiginlegum hagsmunum okkar, gildum og meginreglum er nú ögrað með margvíslegum hætti – pólitískum, efnahagslegum, tæknilegum, hernaðarlegum og með blendingsaðgerðum. Undirrituð eru sannfærð um að veikleiki og óstöðugleiki í nágrenni Evrópu grafi undan öryggi okkar og skapi frjóan jarðveg fyrir hernaðarlega keppinauta, sem og hryðjuverkahópa, til að ná áhrifum, koma á óstöðugleika í samfélögum og ógna öryggi okkar.“

Þýski varnarmálaráðherrann kom til Íslands síðdegis í dag og átti fund með utanríkisráðherra sem lauk með undirritun yfirlýsingarinnar. Á morgun mun Pistorius funda með Kristrúnu Frostadóttur forsætisráðherra og heimsækja öryggissvæðið á Keflavíkurflugvelli áður en hann heldur af landi brott. Í fylgdarliði varnarmálaráðherrans er hópur þingmanna úr þýska Sambandsþinginu og munu þingmennirnir funda með utanríkismálanefnd Alþingis á morgun.

Í frásögn Stjórnarráðsins er haft eftir Þorgerði Katrínu að Ísland hafi undanfarið unnið markvisst að tvíhliða samningum og yfirlýsingum.

„Ísland hefur að undanförnu markvisst aukið tvíhliða og svæðisbundið varnarsamstarf við grannríki og lykilbandamenn innan Atlantshafsbandalagsins. Slíkt samstarf gegnir mikilvægu hlutverki til að treysta gagnkvæman skilning og þekkingu sem eflir sameiginlega varnargetu Atlantshafsbandalagsins.  Ísland og Þýskaland hafa átt náið og farsælt samstarf innan bandalagsins í sjö áratugi og með þessari yfirlýsingu er tekið mikilvægt skref til að efla okkar tvíhliða varnarsamvinnu sem styrkir meginstoðir Íslands í varnar- og öryggissamstarfi, aðildina að Atlantshafsbandalaginu og varnarsamstarfið við Bandaríkin. Þjóðverjar hafa verið að auka varnargetu sína umtalsvert og horfa til að þess að styrkja getu til eftirlits og aðgerða á Norður-Atlantshafi ásamt öðrum bandalagsríkjum. Það mun auka öryggi svæðisins og efla sameiginlegar varnir,“ segir Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir utanríkisráðherra í yfirlýsingu Stjórnarráðsins.

Í júlí síðastliðnum var ákveðið á fundi Kristrúnar Frostadóttur forsætisráðherra og Ursulu von der Leyen, forseta framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, að hefja viðræður um gerð samstarfsyfirlýsingar milli Íslands og ESB um öryggis- og varnarmál með það að markmiði að ljúka þeim á þessu ári. 

Samningarnir virðast vera viðleitni til þess að tryggja að lög og réttur ríki í alþjóðasamskiptum, á sama tíma og grafið er undan þeim með þróun stjórnmála í Bandaríkjunum.

„Saman skuldbinda undirritaðir aðilar sig til að viðhalda alþjóðlegri skipan sem byggist á reglum, í samræmi við sáttmála Sameinuðu þjóðanna,“ segir í viljayfirlýsingu Íslands og Þýskalands um varnarmál.