Útlendingamál og málefni hælisleitenda voru ofarlega á baugi í umræðum á Alþingi í dag. Í störfum þingsins komu nokkrir þingmenn stjórnarflokkanna fram og fögnuðu því að tekist hafi að samþykkja heildræna stefnu í útlendingamálum, sem tilkynnt var um á vef stjórnarráðsins í gær. 

Bryndís Haraldsdóttir, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, lagði áherslu á líðan barna af erlendum uppruna í íslenskum skólum í ræðu sinni. Hún benti á að á síðustu fimm árum hafi börnum af erlendum uppruna fjölgað um 5.000 og nýjustu kannanir benda til þess að stór hluti þessa hóps barna upplifi sig síður tilheyra samfélaginu.

Ísland komi verr út á þessu sviði en önnur Norðurlönd. Bryndís sagði niðurstöðurnar vera sláandi og kalla á sérstakar aðgerðir er lúta að því hvernig við tökum á móti erlendum börnum í skólakerfinu okkar. Ummæli Bryndísar eru í takt við markmiðin sem stjórnvöld hafa nýlega sett sér í málaflokknum.

Jóhann Friðrik Friðriksson, þingmaður Framsóknarflokksins, fagnaði þeim áfanga að tekist hafi að mynda heildræna stefnu í kringum útlendingamál. Í ræðu sinni fór hann yfir helstu markmið og verkefni sem kynnt voru í tilkynningu stjórnvalda.

Jóhann Friðrik beindi síðan spjótum sínum að stjórnarandstöðunni og sagðist velta fyrir sér hvort þingmenn þeirra flokka muni styðja við breytingar á málaflokknum. „[Á] síðasta þingi voru hér stjórnmálamenn sem studdu hvorki þær breytingar né virtust gera sér grein fyrir því hversu mikilvægt er að málaflokkurinn verði reglulega endurskoðaður. Við þurftum líka að sitja undir einu lengsta málþófi sögunnar,“ sagði Jóhann Friðrik. 

Stjórnvöld hafi skautað framhjá málaflokknum of lengi

Guðmundur Ingi Kristinsson, þingmaður Flokks fólksins, sagði í ræðu sinni að stjórnvöld hafi í of langan sleppt því að sinna málaflokknum. Fjöldi flóttamanna hér á landi sé nú orðið stórt vandamál sem leggist þungt á skóla- og heilbrigðiskerfin.

Taldi Guðmundur Ingi stefnuleysið vera vegna þess að málefni hælisleitenda og flóttafólks séu orðin að pólitískt eldfimu umræðuefni. „Því miður er ekki auðvelt að tala um málaflokkinn þar sem góða fólkið skautar fram hjá öllum staðreyndum og öskrar strax rasismi, rasismi, rasismi! Og því er eiginlega vonlaust að tala um málaflokkinn að nokkru viti,“ sagði Guðmundur Ingi. 

Stjórnarandstaðan gagnrýnir þróun umræðunnar

Þingmenn Viðreisnar, Sigmar Guðmundsson og Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, gagnrýndu bæði þá þróun sem þeim þykir hafa átt sér stað í opinberri umræðu um útlendingamál og málefni flóttafólks. Í ræðu sinni biðlaði Þorgerður Katrín til þingmanna að stilla yfirlýsingar sínar í hóf og sneiða hjá því að gera útlendingamál að kosningamáli. Önnur mál séu betur til þess fallin og nefndi Þorgerður til dæmis orkumál og stöðu íslenska gjaldmiðilsins.

Þá harmaði Sigmar í ræðu sinni að það sé nú „orðið norm að hallamæla fólk í viðkvæmri stöðu.“     

Þórhildur Sunna Ævarsdóttir, þingmaður Pírata, tók í sama streng í ræðu sinni og sagði að ein helsta arfleifð ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur mun vera sá viðsnúningur í viðhorfum til flóttamanna sem hefur átt sér stað á stjórnartíð hennar. „Nú er það orðinn eðlilegur hlutur að henda þessu fólki út á götu. Þetta verður hin sorglega arfleifð ríkisstjórnar Katrínar Jakobsdóttur.“

Samfylkingunni kennt um stöðu útlendingamála

Í ræðu sinni beindi Jóhann Páll Jóhannsson, þingmaður Samfylkingar, máli sínu að Sjálfstæðisflokknum og sagði að gripið hafi um sig  „ákveðin taugaveiklun hjá Sjálfstæðisflokknum eftir að Kristrún Frostadóttir steig inn í umræðuna um útlendingamál“. Jóhann sagði Sjálfstæðisflokkinn í kjölfarið ákveðið að kenna Samfylkingunni um núverandi stöðu útlendingamála.

Í ræðunni benti Jóhann Páll á að Sjálfstæðisflokkurinn hafi staðið að málaflokknum í áratug og beri ábyrgð á ákvörðunum á borð við þeirri að taka á móti flóttamönnum frá Venesúela.

Þessi hópur hafi síðan þurft að bíða lengi á meðan það fékk viðeigandi málsmeðferð í stjórnsýslukerfinu. Í stað þess að taka á þessum vanda hafi „öllu púðrinu verið eytt í útlendingafrumvarp sem hefur aftur og aftur drepist í nefnd vegna ósættis milli stjórnarflokkanna“.

Þá sagði Jóhann að þegar frumvarpið hafi loks tekið gildi hafi komið í ljós að það skilaði ekki tilætluðum árangri. Ný lög hafi hins vegar verið þess valdandi að „fólk í viðkvæmri stöðu var látið hafast við í bílakjöllurum og gjótum á meðan ráðuneytin slógust um það hvernig framkvæma ætti lögin“.