Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en ári.

Sagan af „smurningum“ Íslendinga í Nígeríu í ljósi Namibíumáls Samherja

Sag­an um skreið­ar­við­skipti Ís­lands í Níg­er­íu kann að eiga þátt í skoð­un­um sumra út­gerð­ar­manna á Ís­landi á Namib­íu­mál­inu þar sem mút­ur og hvers kyns sporsl­ur tíðk­ist víða í lönd­um Afr­íku. Ólaf­ur Björns­son hjá sam­lagi skreið­ar­fram­leið­enda tal­aði fjálg­lega um mút­ur og „smurn­ing­ar“ í bók sinni um við­skipti Ís­lend­inga með skreið til Níg­er­íu. Ís­lensk­ir út­gerð­ar­menn, eins og Gunn­ar Tóm­as­son, vísa til skreið­ar­við­skipt­anna sem ákveð­inni hlið­stæðu Namib­íu­máls Sam­herja þeg­ar þeir eru spurð­ir um mat sitt á þessu máli.

Sagan af „smurningum“ Íslendinga í Nígeríu í ljósi Namibíumáls Samherja
Fjörleg frásögn um skrautleg Nígeríuviðskipti Bók Ólafs Björnssonar er fjörleg frásögn um skrautleg og á kölfum ruglkennd viðskipti Íslendinga með skreið til Nígeríu á níunda áratugnum og í byrjun þess tíunda.

Heimildir eru um mútugreiðslur íslenskra útgerðarmanna í Afríku á 9. áratugnum, sem stórútgerðarmenn vísa til í dag þegar rætt er um mútugreiðslur Samherja í Namibíu.

Ein heimildanna er frásögn Ólafs Björnssonar, fyrrverandi formanns Samlags skreiðarframleiðenda á Íslandi, um viðskipti samlagsins við þáverandi iðnaðar- og viðskiptaráðherra Nígeríu, Mahmud Tukur, árið 1984.

„Hann sagði að á síðustu stundu hefði Turkur [sic] viðskiptaráðherra neitað að skrifa undir nema hann fengi 2,5% í sinn vasa. Þótt ekki væri það okkur ljúft þorðum við ekki annað en að samþykkja það og skrifuðum undir yfirlýsingu um að jafnharðan og að greiðslur bærust yrðu lögð inn á reikning sem Turkur gæfi upp 2,5%,“ skrifaði hann.

Ólafur var útgerðarmaður og bæjarfulltrúi fyrir Alþýðuflokkinn í Keflavík sem tók að sér störf fyrir Landssamtök skreiðarframleiðenda. Hann var fæddur árið 1924 og lést 91 árs gamall árið 2015.  Ólafur var formaður skreiðarsamlagsins á árunum 1983 til 1992 þegar íslensk skreið var aðallega seld til Nígeríu og skrifaði hann um þetta bókina Skreiðarannál: Reyfarakennda sögu um samskipti Íslendinga og Nígeríumanna í skreiðarviðskiptum þessara þjóða sem kom út árið 1994. Bókin er sannarlega „reyfarakennd“ þar sem Ólafur lýsir þeim skrautlegu, erfiðu og ótraustu viðskiptum sem hann og skreiðarsamlagið reyndu að stunda í Nígeríu á þessu árum. 

Nokkrum sinnum talar Ólafur, eða Óli Björns eins og hann var kallaður af þeim sem hann þekktu, um „smurningar“ eða að „smyrja“ þegar hann talar um hvernig hafi verið gerðar kröfur um að liðka fyrir viðskiptum með greiðslum undir borðið eða til milliliða.

Bað um 2,5 prósent undir borðiðÓlafur Björnsson lýsir því í bók sinni hvernig Mahmud Tukur, viðskiptaráðherra Nígeríu, bað um 2,5 prósenta greiðslu undir borðið fyrir að kaupa skreið frá Íslandi.

Önnur elsta útflutningsvara Íslands

Á þessum árum var skreiðin frá Íslandi, aðallega þurrkaður þorskur en einnig keila meðal annars, afar mikilvægur hluti af útflutningi Íslendinga og var meðal annars þriðja stærsta útflutningsvara landsins samkvæmt því sem Ólafur segir í bókinni. Vegna þessa mikla útflutnings til Nígeríu var landið yfirleitt á milli þriggja og fjögurra helstu útflutningslanda Íslands á níunda áratugnum. Á Alþingi á þessum árum var meðal annars talað um það að Ísland kæmi sér upp sérstöku sendiráði í höfuðborginni Lagos vegna umfangs þessara viðskipta. 

Segja má með sanni að skreið sé önnur elsta útflutningsvara Íslands þar sem þessi afurð hefur verið flutt út frá Íslandi frá því á 14. öld. Fram eftir öldum var skreiðin helsta undirstaðan í útflutningsverslun landsins, ásamt vaðmáli. Sú aðferð að loftþurrka fisk eykur geymsluþol mikið og var því hægt að flytja fiskinn út fyrir vikið án þess að hann skemmdist. Síðustu áratugina hefur Nígería verið nær eini útflutningsstaður íslensku skreiðarinnar. 

Viðskipti Íslands við Nígeríu eru enn þá mikilvæg í útflutningi landsins en landið hefur verið í topp tíu yfir helstu útflutningslönd sjávarafurða á Íslandi í gegnum árin, meðal annars í 9. sæti árið 2016. Útflutningur á hertum fiski til Nígeríu hefur verið frá tæplega 10 þúsund tonnum og upp í rúmlega 40 þúsund tonn á ári síðastliðin 20 ár. Samkvæmt síðustu staðfestu tölum Hagstofu Íslands nam útflutningurinn til Nígeríu rúmlega 20 þúsund tonnum árið 2019. 

Umfang skreiöarsölu til NígeríuTaflan sýnir umfang skreiðarsölu frá Íslandi til Nígeríu síðastliðin 20 ár.

Hálfopinber viðskipti 

Eitt af því sem vekur athygli við bók Ólafs Björnssonar eru að þau viðskipti sem þar er lýst að farið hafi fram í gegnum skreiðarsamlagið, þar sem meðal annars samið var um að greiðslur til ráðherra undir borðið vegna tiltekinna samninga, voru hálfopinber. Þau voru hálfopinber í þeim skilningi að samvinna samlagsins við opinbera aðila á Íslandi, eins og utanríkisráðuneytið, sendiherra, ríkisbankann Landsbankann, Seðlabanka Íslands og fleiri opinbera aðila, voru mjög mikil á þessum tíma. 

Ekki er tekið beint fram að tilteknir nafntogaðir aðilar hafi verið viðriðnir eða haft vitneskju um þau skipti þar sem tilgreint er að samið hafi verið sérstaklega við einhverja stjórnmálamenn vegna tiltekinna viðskipta um kaup á skreið. Hins vegar er að finna í bókinni efnisgreinar eins og þessa hérna þar sem verið er að lýsa því að íslensk ríkisfyrirtæki hafi verið höfð með í ráðum varðandi greiðslur undir borðið í einstaka viðskiptum. Í eftirfarandi efnisgrein eru bæði Landsbanki Íslands, sem þá var í meirihlutaeigu íslenska ríkisins, og sendiráð Íslands í London með í ráðum um ætlaða greiðslu til ótilgreindra aðila. 

Orðrétt segir: „22. mars hringdi Felix Kalu í Ragnar og tilkynnti að fyrsta ábyrgðin upp á 11 til 12 milljónir dollara væri tilbúin. Við yrðum að hafa til taks USD tvær millj. fyrir sína menn. Við fórum allir saman í Landsbankann til þess að ræða málið. Niðurstaðan varð sú að við fengum tvær ávísanir upp á USD eina milljón hvora. Tekin voru ljósrit af þeim til þess að láta Felix hafa. Sjálfar ávísanirnar voru settar í umslag sem átti að fá geymt í sendiráðinu í London. Það átti ekki að afhenda umslagið nema samkvæmt óyggjandi fyrirmælum frá okkur.“ 

Þarna var því um að ræða skipulagningu á ætluðum greiðslum til milliliða upp á tvær milljónir dollara sem allir hlutaðeigandi aðilar voru sammála um að það þyrfti að greiða til að verða myndi af samningi um sölu á íslenskri skreið til Nígeríu. Þarna virðast því tveir opinberar aðilar á Íslandi hafa verið með í ráðum um að greiða þyrfti fjármuni til milliliða í Nígeríu til að verða mætti af tilteknum viðskiptum.

Skreið er ein elsta útflutningsvara ÍslandsSkreið hefur verið flutt út frá Íslandi frá því á 14. öld og er enn þá flutt úr landi í nokkuð stórum stíl, nær eingöngu til Nígeríu.

Opinber heimsókn frá Nígeríu

Í annarri sögu er þessi sami Felix – Felix Kalu hét hann – að taka við 300 þúsund dollara ávísun frá Landsbanka Íslands árið 1984 sem þóknun til að tryggja það að viðskiptaráðuneytið í Nígeríu skrifi undir samning um kaup á skreið af Íslendingnum. Ólafur segir svo frá því að hann hafi krafist þess að Felix skrifaði undir yfirlýsingu um að hann myndi skila peningunum ef honum tækist ekki að tryggja undirskrift samningsins en að nokkuð hafi verið deilt um þetta. Einn fundarmanna sagði sem svo að í slíkum „bransa“ væri ekki til siðs að kvitta fyrir hlutunum. „12. júlí kom Felix til Íslands og daginn eftir fór allt liðið með hann í Landsbankann. Þar tóku á móti okkur allir aðalbankastjórarnir ásamt Barða Árnasyni. Þegar Felix var búinn að fá ávísunina spurði ég hvort hann ætti ekki að kvitta fyrir henni. Þeir Bjarni og Ragnar hlógu að því og sögðu að í svona „bransa“ væri ekki til siðs að kvitta. Ég krafðist þess að Felix kvittaði fyrir og skrifaði jafnframt undir að upphæðin yrði endurgreidd ef samningar kláruðust ekki á næstunni. Um þetta varð talsvert þjark. Þeir Bjarni og Ragnar fóru, sögðu þetta tóma vitleysu. En ég lét mig ekki og mótmælti að Felix færi út nema að kvitta fyrst. Hannes studdi mig og á endanum útbjóa Barði kvittun eins og ég vildi hafa hana og Felix skrifaði undir fyrir hönd Ikenze, en ávísunin var stíluð á hann.“

Sama ár, 1984, í ágúst kom sendinefnd frá Nígeríu til Íslands í opinbera heimsókn og voru meðlimir hennar leiddir á milli íslenskra ráðherra, eins og Ólafur segir, auk þess sem farið var með nefndina í heimsókn í Verslunarráð og Hafrannsóknastofnun. Með þessari heimsókn áttu skreiðarvandamálin á milli Íslands og Nígeríu að vera úr sögunni.

En í aðdraganda þeirrar samningsgerðar á milli yfirvalda í Nígeríu og skreiðarsamlagsins sem leiddu til opinberu heimsóknarinnar höfðu að minnsta kosti verið gerðir tveir samningar þar sem nígerískir aðilar, einn viðskiptaráðherra og svo Felix Kalu, fengu greitt persónulega fyrir aðkomu sína að samningnnum um skreiðarsöluna.

Samherji selur til NigeríuÞorsteinn Már Baldvinsson hefur rætt opinberlega um mikilvægi Nígeríumarkaðar fyrir Ísland en Samherji selur skreið og hausa til Nigeríu.

Þorbjörn, Vísir og Samherji meðal skreiðarútflytjenda

Ísland flytur enn þá út talsvert af skreið til landa í Afríku, meðal annars útgerðarrisinn Samherji og einnig fyrirtæki eins og Haustak á Reykjanesi, sem er í eigu útgerðanna Þorbjarnar og Vísis í Grindavík. Um 20 þurrrkunarverksmiðjur eru á Íslandi og starfa alls í þeim um 350 manns í heildina. 

Einn af verkstjórum Haustaks, Pálmi Kristmannsson, hefur meðal annars lýst því með eftirfarandi orðum hversu brokkgeng viðskiptin geta verið. „Það hafa alltaf verið skin og skúrir á þessum markaði. Það hafa dottið niður sölur, sérstaklega þegar eru stjórnarskipti í Nígeríu. Þá eru oft miklar væringar og ný stjórn að koma sér fyrir og skipuleggja hluti upp á nýtt. Þá hefur orðið tregða en það hefur aldrei verið til langframa,“ sagði hann í viðtali við RÚV árið 2015.  Haustak er stærsta þurrkunarfyrirtæki Íslands. 

Útgerðarrisinn Samherji getur sömuleiðis framleitt 15 þúsund tonn af skreið á ári í verksmiðjum sínum á Dalvík og á Laugum. Þetta er eignir sem voru hluti af þeim sem Samherji keypti af útgerðinni árið 2011 þegar Samherji eignaðist Útgerðarfélag Akureyringa. 

Samherji seldi hluta af skreiðarframleiðslu sinni til Afríku í gegnum eignarhaldsfélag sitt á Kýpur, eins og Þorsteinn Már Baldvinsson, forstjóri Samherja, ræddi um í viðtali við Stundina árið 2019. Árið 2014 seldi Samherji skreið til Afríku. „Árið 2013 byrjum við að flytja út þurrkaðar afurðir til Afríku og gerum það undir vörumerki Kötlu Seafood sem var eign Esju Seafood. Þegar við seljum útgerðina í Afríku gerðum við samkomulag við kaupandann um að fá að nota vörumerkið Katla Seafood í eitt ár þar á eftir. Við notuðum það til seinni parts 2014 og eftir það átti salan sér stað frá Icefresh á Íslandi,“ sagði Þorsteinn þegar hann var spurður að því af hverju Samherji hefði selt íslenska skreið til Afríku í gegnum Kýpur.

Frá kampavíni til lágra og hárra peningagreiðslna

Í bók sinni um skreiðarviðskipti Íslands við Nígeríu á níunda áratug síðustu aldar lýsir Ólafur Björnsson fjölmörgum dæmum um það hvernig liðkað var til fyrir viðskiptum í Nígeríu með greiðslum til milliliða, eða jafnvel ráðherra eins og hér að ofan, og hvernig því sem hann kallar „smurningum“ var ítrekað beitt til að opna dyr og til af viðskiptum mætti verða. Sögurnar sem Ólafur segir ná allt frá samningi um greiðslur til ráðherra eins og Mahmud Tukurs til sporslna eins og einnar kampavínsflösku til að komast í gegnum tollinn á flugvellinum í Lagos, höfuðborgar Nígeríu, í fyrstu heimsókn sinni til landsins. Alltaf, samkvæmt frásögnum Ólafs, var verið að reyna að fá útlendingana til að láta eitthvað af hendi rakna; það þurfti að „smyrja“ eins og Ólafur segir á einum stað. 

Þessari kampavínssögu lýsir Ólafur svo, með gamansömum hætti: „Fyrsta ferð mín til þessa furðulands varð um margt reynslu- og lærdómsrík. Það fyrsta sem við tók var hitastækja og löng biðröð. Heimamenn ruddust fram fyrir okkur. Þegar loksins kom að mér var úrskurðað að of stutt væri liðið frá því ég fékk sprautu við gulusótt. Ég var leiddur afsíðis. Þeir sögðust líklega þurfa að senda mig heim með sömu vél. Engar nirur (svo heitir gjaldmiðillinn þeirra) hafði ég og stranglega hafði ég verið varaður við að flíka öðrum peningum. Eftir nokkurt þjark hugkvæmdist mér að rétta þeim kampavínsflösku, sem ætluð var í gjöf til höfðingja. Þetta þótti þeim svo rausnarlegt að þeir sáu um að ég komst klakklaust í gegnum það sem eftir var í flugstöðinni.“

Í annarri sögu greinir Ólafur frá því hvernig hann þurfti að múta þjóni á hóteli í Lagos tvívegis til að fá hann til að hleypa sér inn á herbergi íslensks manns, Bjarna Magnússonar, sem hafði verið handtekinn af Interpol vegna meintra ólöglegra viðskipta. Ólafur þurfti að ná í vegabréf mannsins til að freista þess að leysa hann úr fangelsi:  „Miðað við þær sögur sem ég hafði heyrt um vistina í fangelsum í Nígeríu vildi ég ekki gefast upp við svo búið. Ég bað George að lána mér bílinn sinn, að sjálfsögðu með bílstjóra. Við gátum ekki komist í síma þarna. Ég fór á Eko hotel. Þar var ég vel kunnugur og vissi herbergisnúmer Bjarna. Þegar ég var búinn að þamba nægju mína mútaði ég þjóni sem ég þekkti til þess að hleypa mér inn á herbergið. Áður en við fórum vék ég einhverju að símastelpunum.“ Á meðan, segir Ólafur, var Bjarni að „smyrja“ starfsmenn Interpol til að losna úr fangelsinu. 

Í annarri sögu verður Ólafur Björnsson fyrir líkamsárás frá millilið í skreiðarviðskiptum sem hafði átt að fá 20 prósent í afslátt af íslenskri skreið undir borðið en vegna gengisfalls nígeríska gjaldmiðilsins hafi þetta ekki gengið eftir. Svo segir Ólafur frá þessu: „Ég mætti á tilsettum tíma og komst beint til ritarans. Hún fylgdi mér til mr. Emma Egbunike, yfirmanns utanríkisviðskipta, sem við Barði hittum í okkar ferð. Meðan hann var að ganga frá fyrirmælum til útibúsins í Lagos, ruddist Okeke inn á skrifstofuna. Hann er með stærstu mönnum og að sama skapi ljótur. Hann var ofsareiður, slengdi mér út í horn og sagði að ég skyldi ekki sleppa út með eina niru öðruvísi en að hann fengi sinn hlut út úr henni. Hann hafði átt að fá 20% í afslátt undir borðið en við það fall sem orðið hafði á nirunni var fyrirframgreiðslan sem hann fékk orðin mikið meira en það. Ég neitaði að semja við hann um eitt eða neitt, sagði hann vera búinn að ræna okkur nóg.“

Svona er bók Ólafs um viðskiptin með skreiðina í Nígeríu; hún er full af skrautlegum sögum um hvernig kaupin gengu fyrir sig á eyrinni og ruglið og hringavitleysan er oft þannig í framvindu viðskiptanna og stöðu að erfitt getur verið að halda þræði. Ólafur segir meðal annars frá því að þegar Sverrir Hermannsson varð bankastjóri Landsbanka Íslands hafi hann ekki haft áhuga á að setja sig inn í þessar „skreiðarflækjur“ eins og fyrirrennari hans, Helgi Bergs, hafði gert og því hafi hann látið næstráðanda sinn í bankanum sjá um samskiptin við skreiðarsölumennina eins og Ólaf Björnsson.

Bræðurnir Eiríkur og Gunnar Tómassynir í ÞorbirninumEiríkur og Gunnar Tómassynir eru eigendur Þorbjarnar í Grindavík sem á stærsta skreiðarfyrirtæki á Íslandi. Bræðurnir hafa lengi komið að viðskiptunum með skreiðina og sat Eiríkur meðal annars í stjórn skreiðarsamlagsins á níunda áratug síðustu aldar.

Skreiðarviðskiptin og orð Gunnars í Þorbirni

Þegar Stundin hefur rætt við íslenska útgerðarmenn um Namibíumál útgerðarinnar Samherja hafa sumir þeirra minnst á það, on the record eða off the record, að ýmiss konar óvanalegar greiðslur hafi tíðkast í Afríku og víða annars staðar til að liðka fyrir viðskiptum. 

Einn íslenskur útgerðarmaður sagði til dæmis við Stundina off the record að það hafi gerst í sjóferðum íslenskra skipa í Afríku gegnum árin að sígarettum hafi verið gaukað  að opinberum starfsmönnum eins og tollvörðum ef upp kæmu vandamál í samskiptum áhafnanna við þá.  

Annar útgerðarmaður segir við Stundina off the record að það sé svona sem kaupin gangi fyrir sig á eyrinni víða í Afríku og að það viti allir. Fáir vilji hins vegar segja þetta undir nafni, rétt eins og fáir vilja segja sínar skoðanir á Samherjamálinu. Sjálfur segist hann aldrei hafa viljað koma nálægt viðskiptum í sjávarútvegi í Afríku, meðal annars vegna þess. 

Annar útgerðarmaður, Gunnar Tómasson, framkvæmdastjóri Þorbjarnar hf. í Grindavík, sagði við Stundina að „alls konar greiðslur“ hefðu tíðkast þar en að kannski væri Namibíumál Samherja „eitthvað af öðrum toga“. „Við höfum verið í viðskiptum í Afríku með sölu á skreið í gegnum tíðina. Viðskipti við Afríku hafa alltaf verið erfið. Þar hafa alls konar svona greiðslur til að liðka til fyrir viðskiptum tíðkast lengi og við þekkjum það langbest úr skreiðinni. Þannig að við höfum þurft að glíma oft við það og fengið stjórnvöld á Íslandi með okkur í þann slag. Þannig að það er ekki nýtt fyrir okkur. En þetta Namibíumál er kannski eitthvað af öðrum toga en ég þekki það bara ekki.“

Gunnar gerir því þennan samanburð á viðskiptunum með skreið frá Íslandi í gegnum tíðina og svo í Namibíumálinu í þeim skilningi að í báðum tilfellum hafi „alls konar greiðslur“ átt sér stað. En hann segir jafnframt að Namibíumálið sé „kannski eitthvað af öðrum toga“, án þess að fara nánar út í það. 

Áðurnefnt fyrirtæki, Haustak á Reykjanesi, er meðal annars í eigu Þorbjarnar í Grindavík og heyrir því undir útgerðina. Bróðir Gunnars Tómassonar, Eiríkur, var í stjórn skreiðarsamlagsins á þeim tíma sem Ólafur stýrði því og er samskiptum við hann meðal annars lýst í bókinni. Gunnar, sem er að nálgast sjötugt, ætti því að vita um hvað hann er að tala.

Þegar Gunnar er inntur eftir frekari útskýringum á orðum sínum um skreiðarviðskiptin vísar hann til bókar Ólafs Björnssonar sem hér er fjallað um. 

 

Ekki sambærilegt við Namibíu en mútur nefndar 

Frásagnirnar um greiðslurnar í skreiðarviðskiptunum frá Íslandi á níunda áratugnum eru auðvitað alls ekki einu heimildirnar um slíkar óeðlilegar greiðslur undir borðið vegna viðskipta Íslendinga í sjávarútvegi í Afríku.

Eins og Stundin hefur greint frá upp úr gögnunum sem umfjöllun blaðsins, Kveiks og Wikileaks um Namibíumálið byggði á árið 2019 þá gerðu vinnugögn frá Samherja í Marokkó og Máritaníu á árunum 2007 til 2013 ráð fyrir því að greiða þyrfti mútur í löndunum. Í viðskiptaáætlunum Samherja var sérstakur rekstrarliður sem nefndur er „mútur“. Þessi ætlaði kostnaður var settur undir „annan kostnað“ í kostnaðargreiningum.

Í göngunum var hins vegar ekki að finna nein eiginleg dæmi um slíkar mútugreiðslur í þessum löndum en gögnin sýna hins vegar að gert hafi verið ráð fyrir þeim.

Annað sambærilegt dæmi um ætlaðar mútugreiðslur í Marokkó er bókhaldslykill sem finna má í gögnunum með yfirskriftinni „mútur til tollsins“ [e. bribe to customs].  

Jóhannes Stefánsson hefur sagt við Stundina að þetta gagn sé tilkomið vegna þess að á sínum tíma, þegar Samherji stundaði veiðar í Marokkó, þá hafi fyrirtækið flutt þangað inn dýr tæki sem félagið hefði átt að borga tolla af. Í staðinn fyrir að greiða tollana af tækjunum hafi Samherji hins vegar greitt tollvörðum í Marokkó til að fá þá til að horfa framhjá umræddum tækjum við tollskoðun. 

Í máli Jóhannesar kom hins vegar janframt fram að upphæðirnar sem um ræddi undir þessum bókhaldslykli hafi verið lágar og ekkert í líkingu við umfang þeirra greiðslna sem kom fram að Samherji hefði síðar reitt af hendi í Namibíu. „Fyrir þeim voru múturnar bara ein talan inn í Excel-skjalið. Þetta var bara spurning um hvernig niðurstaðan kæmi út, þetta var bara sjálfsagður hlutur. […] Þetta var bara ein breytan í heildardæminu,“ sagði Jóhannes við Stundina. 

Aftur þá má nefna, rétt eins og Gunnar Tómasson, impraði á í tilfelli skreiðarviðskiptanna, þá má segja að fyrri heimildir um ætlaðar mútugreiðslur og sporslur í veiðum Samherja í Máritaníu og Marokkó hafi verið annars eðlis en síðar í Namibíu.

„Ómögulegt að segja hvert peningarnir fara“

Í gögnunum um veiðar Samherja og áður Sjólaskipa í Márítaníu og Marokkó kom einnig fram að að  Samherji, og þar á undan Sjólaskip sem Samherji keypti Afríkuútgerðina af árið 2007 og endurskírði Kötlu Seafood, hafi keypt kvóta sinnaf svokölluðum kvótahöfum þar í landi. 

Eins og Stundin hefur greint frá veiddu þessar útgerðir samtals um meira en 200 þúsund tonn af hestamakríl og öðrum tegundum í löndunum á árunum 2004 til 2008. Þetta kom fram í  Power Point-kynningu sem var hluti af gögnunum í Namibíumálinu. Þennan kvóta komust útgerðirnar yfir meðal annars með samningum við kvótagrúppur sem lutu stjórn þingmanna á marokkóska þinginu. Tveir af þingmönnunum hétu Slimane Derham og Cheikh Amar samkvæmt gögnunum. 

Alls 57 prósent af kvótanum sem þessar útgerðir veiddu í Marokkó kom frá kvótagrúppu þar í landi sem heitir Frigroupe sem laut stjórn Slimane Derhams og valdafjölskyldu í stjórnmála- og viðskiptalífi Marokkó sem heitir Kabbage.

Í gögnunum kemur fram að á árunum 2004 til 2008 hafi Sjólaskip og Samherji greitt rúmlega 9,6 milljónir Bandaríkjadala, tæplega 1.200 milljónir króna, til kvótahafa í Marokkó á árunum í skiptum fyrir kvótann. 

Aftur má nefna að þessi viðskipti við kvótahafana eru annars eðlis en síðar í Namibíu.

Sjólaskip og Samherji einfaldlega keyptu kvótann af aðilum sem höfðu fengið hann úthlutaðan. Þetta reyndust vera meðal annars hópar sem voru tengdir inn í stjórn- og valdakerfi Marokkó. Í Namibíu voru þeir sem nú sitja í gæsluvarðhaldi grunaðir um að hafa þegið mútur frá Samherja ekki kvótahafar heldur stjórnmála- og embættismenn og tengdir aðilar sem sáu til þess að Samherji fengi úthlutaðan kvóta frá ríkinu gegn því að þeir fengju greitt fyrir það.

Muninn á þessu tvennu má meðal annars útskýra með þeim orðum sem einn af sjómönnum Samherja í Marokkó og Máritaníu lét falla í viðtali við DV árið 2012 þar sem hann sagði að Samherji vissi ekkert endilega hvert peningarnir sem félagið greiddi fyrir kvótann færu. „Menn eru ekki að veiða þarna þvert gegn vilja stjórnvalda. Ef það væri tilfellið þá værum við ekki að veiða þarna. […] Fulltrúi stjórnvalda selur okkur veiðileyfin og er tengiliður okkar. Við kaupum bara leyfin frá stjórnvöldum. Hver það er sem á endanum fær peningana er ómögulegt að segja.“

Upphæðirnar sem um ræðir í Namibíumálinu, sem og eðli þeirra viðskipta sem nú eru til rannsóknar þar í landi og Íslandi, eru því nokkuð annars eðlis en aðrar heimildir um „smurningar“ og mútugreiðslur sem hingað til hafa komið fram í íslenskum sjávarútvegi og fisksölu í Afríku. Samherji var miklu beinni þátttakandi í því sem er til rannsóknar í Namibíumálinu á meðan Samherji kom ekki með beinum hætti að því að tilteknir þingmenn í Marokkó fengu kvóta þar í landi sem þeir áframseldu svo til einstakra útgerða. 

Muninn á Namibíumálinu og öðrum sambærilegum málum í Afríku má kannski meðal annars skýra með því sem Þorsteinn Már Baldvinsson sagði eitt sinn um veiðar félagsins á umdeildu hafsvæði í Marokkó. „Við erum ekki að blanda okkur í innanríkismál.“ Í Namibíu má hins vegar segja að Samherji hafi byrjað að blanda sér í innanríkismál þar sem lögum í landinu var meðal annars breytt svo Samherji gæti fengið kvóta.

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Hrafnhildur Sigmarsdóttir
1
Pistill

Hrafnhildur Sigmarsdóttir

And­legt þrot Þor­gerð­ar

Um 40% ís­lenskra kvenna hafa orð­ið fyr­ir lík­am­legu/og eða kyn­ferð­is­legu of­beldi á lífs­leið­inni og heilsu­far þeirra tek­ur mið af því.
Fanney Birna Jónsdóttir ráðin nýr dagskrárstjóri Rásar 1
2
Fréttir

Fann­ey Birna Jóns­dótt­ir ráð­in nýr dag­skrár­stjóri Rás­ar 1

Stefán Ei­ríks­son út­varps­stjóri til­kynnti starfs­mönn­um RÚV í dag að Fann­ey Birna Jóns­dótt­ir hefði ver­ið ráð­in nýr dag­skrár­stjóri Rás­ar 1 úr hópi 18 um­sækj­enda.
Fólk þurfi að „rísa upp eða gefast upp“
3
Fréttir

Fólk þurfi að „rísa upp eða gef­ast upp“

Ragn­ar Þór Ing­ólfs­son formað­ur VR og Vil­hjálm­ur Birg­is­son, formað­ur Starfs­greina­sam­bands­ins og Verka­lýðs­fé­lags Akra­ness, gagn­rýndu Seðla­bank­ann og stjórn­völd harð­lega í út­varps­við­tali að morgni mánu­dags. „Við er­um ekki hæf, því mið­ur, við virð­umst ekki vera hæf til að stýra gjald­miðl­in­um okk­ar. Við er­um ekki hæf til að stýra efna­hags lands­ins. Við er­um ekki með hæft fólk til að vera í brúnni, bara því mið­ur, hvorki stjórn­mála­menn né fólk­ið í Seðla­bank­an­um,“ sagði Ragn­ar Þór.
Alræmdur sýknudómur í nauðgunarmáli í Svíþjóð
4
Erlent

Al­ræmd­ur sýknu­dóm­ur í nauðg­un­ar­máli í Sví­þjóð

Í lok fe­brú­ar féll um­deild­ur dóm­ur á öðru dóms­stigi í Sví­þjóð. Fimm­tug­ur karl­mað­ur var sýkn­að­ur af barnanauðg­un út frá því hvernig fórn­ar­lamb­ið, 10 ára stúlka, tal­aði um snert­ingu hans, Fjór­ir karl­kyns dóm­ar­ar töldu ósann­að að mað­ur­inn hefði far­ið með fing­urna inn í leggöng stúlk­unn­ar þar sem hún not­aði huhgtak sem sam­kvæmt orða­bók á að­eins við um ytri kyn­færi kvenna.
Skaflinn fyrir stofuglugganum „er svona tveir metrar plús“
5
FréttirSnjóflóð í Neskaupstað

Skafl­inn fyr­ir stofu­glugg­an­um „er svona tveir metr­ar plús“

Eldri son­ur Odd­nýj­ar Lind­ar Björns­dótt­ur vildi taka með sér upp­á­halds­hlut­ina sína þeg­ar fjöl­skyld­an þurfti að rýma hús sitt í Nes­kaup­stað. Yngri son­ur­inn skil­ur hins veg­ar ekki í til­stand­inu og vill kom­ast út að leika.
Bæjarstjóri gagnrýnir skipun Klausturmanns í starf lögreglustjóra í Vestmannaeyjum
6
Fréttir

Bæj­ar­stjóri gagn­rýn­ir skip­un Klaust­ur­manns í starf lög­reglu­stjóra í Vest­manna­eyj­um

Bæj­ar­stjór­inn í Vest­manna­eyj­um seg­ir Jón Gunn­ars­son vænt­an­lega hafa kom­ist að þeirri nið­ur­stöðu að það væri heppi­leg og smekk­leg ráð­stöf­un að skipa Karl Gauta Hjalta­son sem lög­reglu­stjóra „eft­ir þá kven­fyr­ir­litn­ingu og al­mennu mann­fyr­ir­litn­ingu sem mér og fleir­um var sýnd á Klaust­urs­b­ar hér um ár­ið. Þar var hinn ný­skip­aði lög­reglu­stjóri þátt­tak­andi.“
NATO hefur lýst áhyggjum af rannsóknarmiðstöð Kína um norðurljósin
7
FréttirKína og Ísland

NATO hef­ur lýst áhyggj­um af rann­sókn­ar­mið­stöð Kína um norð­ur­ljós­in

Norð­ur­ljós­a­rann­sókn­ar­mið­stöð Ís­lands og Kína að Kár­hóli í Þing­eyj­ar­sýslu hef­ur ver­ið vand­ræða­mál inni í stjórn­kerf­inu um nokk­urra ára skeið. Guð­laug­ur Þór Þórð­ar­son, fyrr­ver­andi ut­an­rík­is­ráð­herra, furð­aði sig á mið­stöð­inni eft­ir að hann varð ut­an­rík­is­ráð­herra. Rann­sókn­ar­mið­stöð­in virð­ist hafa ver­ið ákveð­in og byggð nán­ast án póli­tískr­ar að­komu eða eft­ir­lits.

Mest lesið

  • Hrafnhildur Sigmarsdóttir
    1
    Pistill

    Hrafnhildur Sigmarsdóttir

    And­legt þrot Þor­gerð­ar

    Um 40% ís­lenskra kvenna hafa orð­ið fyr­ir lík­am­legu/og eða kyn­ferð­is­legu of­beldi á lífs­leið­inni og heilsu­far þeirra tek­ur mið af því.
  • Fanney Birna Jónsdóttir ráðin nýr dagskrárstjóri Rásar 1
    2
    Fréttir

    Fann­ey Birna Jóns­dótt­ir ráð­in nýr dag­skrár­stjóri Rás­ar 1

    Stefán Ei­ríks­son út­varps­stjóri til­kynnti starfs­mönn­um RÚV í dag að Fann­ey Birna Jóns­dótt­ir hefði ver­ið ráð­in nýr dag­skrár­stjóri Rás­ar 1 úr hópi 18 um­sækj­enda.
  • Fólk þurfi að „rísa upp eða gefast upp“
    3
    Fréttir

    Fólk þurfi að „rísa upp eða gef­ast upp“

    Ragn­ar Þór Ing­ólfs­son formað­ur VR og Vil­hjálm­ur Birg­is­son, formað­ur Starfs­greina­sam­bands­ins og Verka­lýðs­fé­lags Akra­ness, gagn­rýndu Seðla­bank­ann og stjórn­völd harð­lega í út­varps­við­tali að morgni mánu­dags. „Við er­um ekki hæf, því mið­ur, við virð­umst ekki vera hæf til að stýra gjald­miðl­in­um okk­ar. Við er­um ekki hæf til að stýra efna­hags lands­ins. Við er­um ekki með hæft fólk til að vera í brúnni, bara því mið­ur, hvorki stjórn­mála­menn né fólk­ið í Seðla­bank­an­um,“ sagði Ragn­ar Þór.
  • Alræmdur sýknudómur í nauðgunarmáli í Svíþjóð
    4
    Erlent

    Al­ræmd­ur sýknu­dóm­ur í nauðg­un­ar­máli í Sví­þjóð

    Í lok fe­brú­ar féll um­deild­ur dóm­ur á öðru dóms­stigi í Sví­þjóð. Fimm­tug­ur karl­mað­ur var sýkn­að­ur af barnanauðg­un út frá því hvernig fórn­ar­lamb­ið, 10 ára stúlka, tal­aði um snert­ingu hans, Fjór­ir karl­kyns dóm­ar­ar töldu ósann­að að mað­ur­inn hefði far­ið með fing­urna inn í leggöng stúlk­unn­ar þar sem hún not­aði huhgtak sem sam­kvæmt orða­bók á að­eins við um ytri kyn­færi kvenna.
  • Skaflinn fyrir stofuglugganum „er svona tveir metrar plús“
    5
    FréttirSnjóflóð í Neskaupstað

    Skafl­inn fyr­ir stofu­glugg­an­um „er svona tveir metr­ar plús“

    Eldri son­ur Odd­nýj­ar Lind­ar Björns­dótt­ur vildi taka með sér upp­á­halds­hlut­ina sína þeg­ar fjöl­skyld­an þurfti að rýma hús sitt í Nes­kaup­stað. Yngri son­ur­inn skil­ur hins veg­ar ekki í til­stand­inu og vill kom­ast út að leika.
  • Bæjarstjóri gagnrýnir skipun Klausturmanns í starf lögreglustjóra í Vestmannaeyjum
    6
    Fréttir

    Bæj­ar­stjóri gagn­rýn­ir skip­un Klaust­ur­manns í starf lög­reglu­stjóra í Vest­manna­eyj­um

    Bæj­ar­stjór­inn í Vest­manna­eyj­um seg­ir Jón Gunn­ars­son vænt­an­lega hafa kom­ist að þeirri nið­ur­stöðu að það væri heppi­leg og smekk­leg ráð­stöf­un að skipa Karl Gauta Hjalta­son sem lög­reglu­stjóra „eft­ir þá kven­fyr­ir­litn­ingu og al­mennu mann­fyr­ir­litn­ingu sem mér og fleir­um var sýnd á Klaust­urs­b­ar hér um ár­ið. Þar var hinn ný­skip­aði lög­reglu­stjóri þátt­tak­andi.“
  • NATO hefur lýst áhyggjum af rannsóknarmiðstöð Kína um norðurljósin
    7
    FréttirKína og Ísland

    NATO hef­ur lýst áhyggj­um af rann­sókn­ar­mið­stöð Kína um norð­ur­ljós­in

    Norð­ur­ljós­a­rann­sókn­ar­mið­stöð Ís­lands og Kína að Kár­hóli í Þing­eyj­ar­sýslu hef­ur ver­ið vand­ræða­mál inni í stjórn­kerf­inu um nokk­urra ára skeið. Guð­laug­ur Þór Þórð­ar­son, fyrr­ver­andi ut­an­rík­is­ráð­herra, furð­aði sig á mið­stöð­inni eft­ir að hann varð ut­an­rík­is­ráð­herra. Rann­sókn­ar­mið­stöð­in virð­ist hafa ver­ið ákveð­in og byggð nán­ast án póli­tískr­ar að­komu eða eft­ir­lits.
  • Grínið orðið að veruleika
    8
    ViðtalAllt af létta

    Grín­ið orð­ið að veru­leika

    Bríet Blær Jó­hanns­dótt­ir grín­að­ist með það við vin­kon­ur sín­ar eft­ir að hún skráði sig á bið­lista fyr­ir kyn­leið­rétt­ing­ar­að­gerð að bið­list­inn væri ör­ugg­lega svo lang­ur að hún kæm­ist ekki í að­gerð­ina fyrr en hún yrði þrí­tug. Hún var nýorð­in 26 ára þeg­ar hún skráði sig og verð­ur 29 ára á þessu ári. „Grín­ið er orð­ið að veru­leika,“ seg­ir hún.
  • Ásmundur: Ástandið á Suðurnesjum að verða „ógnvænlegt og óbærilegt“ vegna fjölda hælisleitenda
    9
    Fréttir

    Ásmund­ur: Ástand­ið á Suð­ur­nesj­um að verða „ógn­væn­legt og óbæri­legt“ vegna fjölda hæl­is­leit­enda

    Þing­mað­ur Sjálf­stæð­is­flokks­ins skóf ekki ut­an af því í ræðu­stól Al­þing­is í vik­unni þeg­ar hann fór mik­inn um ástand­ið á Suð­ur­nesj­um hvað hús­næð­is­mál varð­ar. Þing­mað­ur Sam­fylk­ing­ar­inn­ar seg­ir að stjórn­mála­menn þurfi að gæta orða sinna til að magna ekki upp óæsku­leg við­brögð í af­ar við­kvæmri stöðu á þessu svæði.
  • Tómar ritstjórnarskrifstofur Fréttablaðsins – „Mér líður hörmulega“
    10
    Fréttir

    Tóm­ar rit­stjórn­ar­skrif­stof­ur Frétta­blaðs­ins – „Mér líð­ur hörmu­lega“

    Rit­stjórn­ar­skrif­stof­ur Frétta­blaðs­ins eru nú tóm­ar eft­ir að starfs­fólki var til­kynnt í morg­un að út­gáfu blaðs­ins væri hætt. Rit­stjóri Frétta­blaðs­ins seg­ir stöð­una áfall fyr­ir ís­lenska fjöl­miðla­sögu og áfall fyr­ir lýð­ræð­ið í land­inu. Sam­hliða því að út­gáfu­fé­lag­ið Torg fer í þrot flyst DV.is í Hlíða­smára.

Mest lesið í vikunni

Lögreglurannsókn spillt á kynferðisbroti starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn
1
Viðtal

Lög­reglu­rann­sókn spillt á kyn­ferð­is­broti starfs­manns sum­ar­búða fyr­ir fötl­uð börn

Níu ára göm­ul stelpa greindi frá kyn­ferð­is­broti af hálfu starfs­manns sum­ar­búða fyr­ir fötl­uð börn í Reykja­dal. Eng­ar verklags­regl­ur voru til stað­ar til að taka á slík­um mál­um og lög­reglu­rann­sókn var spillt. For­eldr­ar stúlk­unn­ar lýsa mál­inu sem „hel­víti frá upp­hafi til enda“.
Svíar sitja uppi með íslenska raðnauðgarann Geirmund
2
Fréttir

Sví­ar sitja uppi með ís­lenska raðnauðg­ar­ann Geir­mund

37 ára Ís­lend­ing­ur, sem ver­ið hef­ur bú­sett­ur í Sví­þjóð frá fæð­ingu, hef­ur fjór­um sinn­um ver­ið dæmd­ur fyr­ir kyn­ferð­isof­beldi gegn kon­um auk fleiri brota. Mál manns­ins, Geir­mund­ar Hrafns Jóns­son­ar, hef­ur vak­ið spurn­ing­ar um hvort hægt sé að vísa hon­um úr landi. Geir­mund­ur hélt 25 ára konu fang­inni í marga klukku­tíma síð­ast­lið­ið sum­ar og beitti hana grófu of­beldi.
Hrafnhildur Sigmarsdóttir
3
Pistill

Hrafnhildur Sigmarsdóttir

And­legt þrot Þor­gerð­ar

Um 40% ís­lenskra kvenna hafa orð­ið fyr­ir lík­am­legu/og eða kyn­ferð­is­legu of­beldi á lífs­leið­inni og heilsu­far þeirra tek­ur mið af því.
Þórður Snær Júlíusson
4
Leiðari

Þórður Snær Júlíusson

Þeir sem vilja hræða fólk til að kjósa sig

Okk­ur stend­ur ekki ógn af flótta­fólki. Okk­ur stend­ur ógn af fólki sem el­ur á ótta með lyg­um, dylgj­um og mann­vonsku til að ná skamm­tíma­ár­angri í stjórn­mál­um, með mikl­um og al­var­leg­um af­leið­ing­um á ís­lenskt sam­fé­lag til lengri tíma.
Dómur kveðinn upp í máli blaðamanna gegn Páli Vilhjálmssyni
5
Fréttir

Dóm­ur kveð­inn upp í máli blaða­manna gegn Páli Vil­hjálms­syni

Blaða­mað­ur og rit­stjóri stefndu blogg­ara fyr­ir ærumeið­andi að­drótt­an­ir á síð­asta ári. Hann full­yrti að þeir bæru, beina eða óbeina, ábyrgð á byrlun og stuldi á síma.
Fanney Birna Jónsdóttir ráðin nýr dagskrárstjóri Rásar 1
6
Fréttir

Fann­ey Birna Jóns­dótt­ir ráð­in nýr dag­skrár­stjóri Rás­ar 1

Stefán Ei­ríks­son út­varps­stjóri til­kynnti starfs­mönn­um RÚV í dag að Fann­ey Birna Jóns­dótt­ir hefði ver­ið ráð­in nýr dag­skrár­stjóri Rás­ar 1 úr hópi 18 um­sækj­enda.
Í launaviðtali með móður sinni
7
Viðtal

Í launa­við­tali með móð­ur sinni

„Manni á að bera gæfa til þess að hætta á toppn­um og við hjón­in er­um að gera það,“ seg­ir Eg­ill Örn Jó­hanns­son sem kveð­ur sem fram­kvæmda­stjóri For­lags­ins. Í átta­tíu ár hef­ur fjöl­skyld­an starf­að við bóka­út­gáfu. Á hans tíma hef­ur hann séð margt og upp­lif­að.

Mest lesið í mánuðinum

Skutlað sextán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“
1
Viðtal

Skutl­að sex­tán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“

Ingi­björg Lára Sveins­dótt­ir var sex­tán ára þeg­ar henni var ek­ið á Litla-Hraun í heim­sókn­ir til manns sem afplán­aði átta ára dóm fyr­ir full­komna am­feta­mín­verk­smiðju. Hún seg­ir sorg­legt að starfs­fólk hafi ekki séð hættu­merk­in þeg­ar hún mætti. Eng­inn hafi gert at­huga­semd við ald­ur henn­ar, þeg­ar henni var vís­að inn í her­bergi með steyptu rúmi þar sem henn­ar beið tölu­vert eldri mað­ur með hættu­leg­an af­brota­fer­il.
Skilin eftir með fanga á Litla-Hrauni: „Hræðilega vont“
2
Edda Falak#1

Skil­in eft­ir með fanga á Litla-Hrauni: „Hræði­lega vont“

Ingi­björg Lára Sveins­dótt­ir var í slag­togi við fanga á tán­ings­aldri og fór reglu­lega í heim­sókn­ir á Litla-Hraun. Eng­inn gerði at­huga­semd­ir við ung­an ald­ur henn­ar eða þroska.
Þekkt fólk í viðskiptalífinu á bak við vindmyllurnar
3
Úttekt

Þekkt fólk í við­skipta­líf­inu á bak við vind­myll­urn­ar

Er­lend stór­fyr­ir­tæki eru helstu leik­end­ur þeg­ar kem­ur að hugs­an­legri virkj­un vinds á Ís­landi. Í því skyni hafa þau feng­ið til liðs við sig fjölda fyrr­ver­andi þing­manna. Þá liggja þræð­ir inn í ís­lenska stjórn­sýslu og allt inn í rík­is­stjórn Ís­lands þeg­ar kem­ur að vindorku­verk­efn­um sem gætu velt millj­örð­um króna.
Einsemdin verri en hungrið
4
ViðtalKostnaðurinn af fátæktinni

Ein­semd­in verri en hungr­ið

Syst­ir Lalla Johns, sem óx upp úr sama jarð­vegi, fór í aðra átt, klár­aði fjór­ar há­skóla­gráð­ur, en slapp ekki und­an byrði bernsk­unn­ar. Rósa Ólöf Ólafíu­dótt­ir grein­ir frá slæmri með­ferð yf­ir­valda á fá­tæku fólki, þar sem hungr­ið var ekki versta til­finn­ing­in.
Ræstingafyrirtækið Dagar velti öllum kjarasamningshækkunum út í verðlag
5
Fréttir

Ræst­inga­fyr­ir­tæk­ið Dag­ar velti öll­um kjara­samn­ings­hækk­un­um út í verð­lag

Ræst­inga­fyr­ir­tæk­ið Dag­ar hækk­aði launa­lið í þjón­ustu­samn­ing­um sín­um um sem nam allri taxta­hækk­un í kjara­samn­ing­um SA og SGS. Þá sendi fyr­ir­tæk­ið við­skipta­vin­um sín­um bak­reikn­inga fyr­ir aft­ur­virkri hækk­un kjara­samn­ing­anna. Yf­ir tveir millj­arð­ar króna hafa ver­ið greidd­ir út í arð til hlut­hafa fyr­ir­tæk­is­ins á síð­ustu sjö ár­um. Stærstu eig­end­ur Daga eru Ein­ar og Bene­dikt Sveins­syn­ir.
Lögreglurannsókn spillt á kynferðisbroti starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn
6
Viðtal

Lög­reglu­rann­sókn spillt á kyn­ferð­is­broti starfs­manns sum­ar­búða fyr­ir fötl­uð börn

Níu ára göm­ul stelpa greindi frá kyn­ferð­is­broti af hálfu starfs­manns sum­ar­búða fyr­ir fötl­uð börn í Reykja­dal. Eng­ar verklags­regl­ur voru til stað­ar til að taka á slík­um mál­um og lög­reglu­rann­sókn var spillt. For­eldr­ar stúlk­unn­ar lýsa mál­inu sem „hel­víti frá upp­hafi til enda“.
Þórður Snær Júlíusson
7
Leiðari

Þórður Snær Júlíusson

Það er ver­ið að tala við ykk­ur

Það er fá­tækt á Ís­landi. Mis­skipt­ing eykst og byrð­arn­ar á venju­legt fólk þyngj­ast. Á með­an læt­ur rík­is­stjórn Ís­lands eins og ástand­ið komi henni ekki við og hún geti ekk­ert gert.

Mest lesið í mánuðinum

  • Skutlað sextán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“
    1
    Viðtal

    Skutl­að sex­tán ára til fanga á Litla-Hrauni: „Ég var alltaf hrædd“

    Ingi­björg Lára Sveins­dótt­ir var sex­tán ára þeg­ar henni var ek­ið á Litla-Hraun í heim­sókn­ir til manns sem afplán­aði átta ára dóm fyr­ir full­komna am­feta­mín­verk­smiðju. Hún seg­ir sorg­legt að starfs­fólk hafi ekki séð hættu­merk­in þeg­ar hún mætti. Eng­inn hafi gert at­huga­semd við ald­ur henn­ar, þeg­ar henni var vís­að inn í her­bergi með steyptu rúmi þar sem henn­ar beið tölu­vert eldri mað­ur með hættu­leg­an af­brota­fer­il.
  • Skilin eftir með fanga á Litla-Hrauni: „Hræðilega vont“
    2
    Edda Falak#1

    Skil­in eft­ir með fanga á Litla-Hrauni: „Hræði­lega vont“

    Ingi­björg Lára Sveins­dótt­ir var í slag­togi við fanga á tán­ings­aldri og fór reglu­lega í heim­sókn­ir á Litla-Hraun. Eng­inn gerði at­huga­semd­ir við ung­an ald­ur henn­ar eða þroska.
  • Þekkt fólk í viðskiptalífinu á bak við vindmyllurnar
    3
    Úttekt

    Þekkt fólk í við­skipta­líf­inu á bak við vind­myll­urn­ar

    Er­lend stór­fyr­ir­tæki eru helstu leik­end­ur þeg­ar kem­ur að hugs­an­legri virkj­un vinds á Ís­landi. Í því skyni hafa þau feng­ið til liðs við sig fjölda fyrr­ver­andi þing­manna. Þá liggja þræð­ir inn í ís­lenska stjórn­sýslu og allt inn í rík­is­stjórn Ís­lands þeg­ar kem­ur að vindorku­verk­efn­um sem gætu velt millj­örð­um króna.
  • Einsemdin verri en hungrið
    4
    ViðtalKostnaðurinn af fátæktinni

    Ein­semd­in verri en hungr­ið

    Syst­ir Lalla Johns, sem óx upp úr sama jarð­vegi, fór í aðra átt, klár­aði fjór­ar há­skóla­gráð­ur, en slapp ekki und­an byrði bernsk­unn­ar. Rósa Ólöf Ólafíu­dótt­ir grein­ir frá slæmri með­ferð yf­ir­valda á fá­tæku fólki, þar sem hungr­ið var ekki versta til­finn­ing­in.
  • Ræstingafyrirtækið Dagar velti öllum kjarasamningshækkunum út í verðlag
    5
    Fréttir

    Ræst­inga­fyr­ir­tæk­ið Dag­ar velti öll­um kjara­samn­ings­hækk­un­um út í verð­lag

    Ræst­inga­fyr­ir­tæk­ið Dag­ar hækk­aði launa­lið í þjón­ustu­samn­ing­um sín­um um sem nam allri taxta­hækk­un í kjara­samn­ing­um SA og SGS. Þá sendi fyr­ir­tæk­ið við­skipta­vin­um sín­um bak­reikn­inga fyr­ir aft­ur­virkri hækk­un kjara­samn­ing­anna. Yf­ir tveir millj­arð­ar króna hafa ver­ið greidd­ir út í arð til hlut­hafa fyr­ir­tæk­is­ins á síð­ustu sjö ár­um. Stærstu eig­end­ur Daga eru Ein­ar og Bene­dikt Sveins­syn­ir.
  • Lögreglurannsókn spillt á kynferðisbroti starfsmanns sumarbúða fyrir fötluð börn
    6
    Viðtal

    Lög­reglu­rann­sókn spillt á kyn­ferð­is­broti starfs­manns sum­ar­búða fyr­ir fötl­uð börn

    Níu ára göm­ul stelpa greindi frá kyn­ferð­is­broti af hálfu starfs­manns sum­ar­búða fyr­ir fötl­uð börn í Reykja­dal. Eng­ar verklags­regl­ur voru til stað­ar til að taka á slík­um mál­um og lög­reglu­rann­sókn var spillt. For­eldr­ar stúlk­unn­ar lýsa mál­inu sem „hel­víti frá upp­hafi til enda“.
  • Þórður Snær Júlíusson
    7
    Leiðari

    Þórður Snær Júlíusson

    Það er ver­ið að tala við ykk­ur

    Það er fá­tækt á Ís­landi. Mis­skipt­ing eykst og byrð­arn­ar á venju­legt fólk þyngj­ast. Á með­an læt­ur rík­is­stjórn Ís­lands eins og ástand­ið komi henni ekki við og hún geti ekk­ert gert.
  • Kalkþörungafélagið staðið að skattaundanskotum
    8
    Afhjúpun

    Kalk­þör­unga­fé­lag­ið stað­ið að skattaund­an­skot­um

    Eig­end­ur Ís­lenska kalk­þör­unga­fé­lags­ins á Bíldu­dal hafa ár­um sam­an keypt af­urð­ir verk­smiðj­unn­ar á und­ir­verði og flutt hagn­að úr landi. Skatt­ur­inn komst að þeirri nið­ur­stöðu eft­ir að hafa rann­sak­að skatt­skil fé­lags­ins á fimm ára tíma­bili. Á 15 ára starfs­tíma verk­smiðj­unn­ar hef­ur hún aldrei greitt tekju­skatt. „Við er­um ekki skattsvik­ar­ar,“ seg­ir for­stjóri fé­lags­ins.
  • Svíar sitja uppi með íslenska raðnauðgarann Geirmund
    9
    Fréttir

    Sví­ar sitja uppi með ís­lenska raðnauðg­ar­ann Geir­mund

    37 ára Ís­lend­ing­ur, sem ver­ið hef­ur bú­sett­ur í Sví­þjóð frá fæð­ingu, hef­ur fjór­um sinn­um ver­ið dæmd­ur fyr­ir kyn­ferð­isof­beldi gegn kon­um auk fleiri brota. Mál manns­ins, Geir­mund­ar Hrafns Jóns­son­ar, hef­ur vak­ið spurn­ing­ar um hvort hægt sé að vísa hon­um úr landi. Geir­mund­ur hélt 25 ára konu fang­inni í marga klukku­tíma síð­ast­lið­ið sum­ar og beitti hana grófu of­beldi.
  • Aðalsteinn hélt eldræðu á landsfundi - „Mér er algjörlega misboðið“
    10
    Fréttir

    Að­al­steinn hélt eldræðu á lands­fundi - „Mér er al­gjör­lega mis­boð­ið“

    Að­al­steinn Bald­urs­son verka­lýðs­forkólf­ur hélt ræðu á lands­þingi Vinstri grænna í dag þar sem hann skaut föst­um skot­um að for­ystu Efl­ing­ar og for­dæmdi þá hat­ursorð­ræðu sem hef­ur grass­er­að inn­an verka­lýðs­hreyf­ing­ar­inn­ar sem og í stjórn­mál­un­um. „Oft­ar en ekki, eru þetta að­il­ar sem standa ut­an stétt­ar­fé­laga eða eru óvirk­ir fé­lags­menn. Menn sem vilja ala á óein­ingu inn­an hreyf­ing­ar­inn­ar og fá sem flest læk á sín­ar færsl­ur fyr­ir róg­burð og ærumeið­ing­ar,“ sagði hann.

Nýtt efni

Heimildin í vikulega útgáfu
Fréttir

Heim­ild­in í viku­lega út­gáfu

Frá og með 21. apríl kem­ur prentút­gáfa Heim­ild­ar­inn­ar út viku­lega.
Héraðsdómur neitar að afhenda dóminn
Fréttir

Hér­aðs­dóm­ur neit­ar að af­henda dóm­inn

Bæði Hér­aðs­dóm­ur Reykja­vík­ur og embætti rík­is­lög­manns neita að af­henda dóm­inn í máli Jó­hanns Guð­munds­son­ar. Hann starf­aði sem skrif­stofu­stjóri í at­vinnu­vega­ráðu­neyt­inu og lét fresta gildis­töku nýrra laga um fisk­eldi um sumar­ið en var sagt upp í kjöl­far­ið og kærð­ur til lög­reglu.
Tómar ritstjórnarskrifstofur Fréttablaðsins – „Mér líður hörmulega“
Fréttir

Tóm­ar rit­stjórn­ar­skrif­stof­ur Frétta­blaðs­ins – „Mér líð­ur hörmu­lega“

Rit­stjórn­ar­skrif­stof­ur Frétta­blaðs­ins eru nú tóm­ar eft­ir að starfs­fólki var til­kynnt í morg­un að út­gáfu blaðs­ins væri hætt. Rit­stjóri Frétta­blaðs­ins seg­ir stöð­una áfall fyr­ir ís­lenska fjöl­miðla­sögu og áfall fyr­ir lýð­ræð­ið í land­inu. Sam­hliða því að út­gáfu­fé­lag­ið Torg fer í þrot flyst DV.is í Hlíða­smára.
Segir nýja fjármálaáætlun geyma engar raunverulegar aðgerðir til að hagræða
Fréttir

Seg­ir nýja fjár­mála­áætl­un geyma eng­ar raun­veru­leg­ar að­gerð­ir til að hagræða

Þing­mað­ur Við­reisn­ar gagn­rýndi fimm ára fjár­mála­áætl­un rík­is­stjórn­ar­inn­ar á Al­þingi í dag á með­an þing­mað­ur Vinstri grænna mærði hana og sagði að í áætl­un­inni væri með skýr­um hætti for­gangsrað­að í þágu heil­brigðis­kerf­is­ins og al­manna­trygg­inga­kerf­is­ins þar sem ekki væri gerð að­haldskrafa.
Fréttablaðið hættir að koma út og Hringbraut hættir útsendingum
Fréttir

Frétta­blað­ið hætt­ir að koma út og Hring­braut hætt­ir út­send­ing­um

Rekst­ur DV.is og tengdra vef­miðla, hring­braut.is og Ice­land Magaz­ine hafa ver­ið færð­ir yf­ir í fé­lag­ið Fjöl­miðla­torg­ið ehf. Stjórn­end­ur Torgs segja að mark­að­ur­inn hafi ekki haft nægj­an­lega trú á nýju út­gáfu­fyr­ir­komu­lagi Frétta­blaðs­ins.
Mölunarverksmiðjan í Þorlákshöfn yrði allt að 60 metrar á hæð
Fréttir

Möl­un­ar­verk­smiðj­an í Þor­láks­höfn yrði allt að 60 metr­ar á hæð

Sex til tíu síló sem rúma 4.000 tonn hvert yrðu reist við möl­un­ar­verk­smiðju Heidel­berg í Þor­láks­höfn ef af fram­kvæmd­inni verð­ur. Tvær stað­setn­ing­ar eru reif­að­ar í nýrri matsáætl­un fram­kvæmd­ar­inn­ar, önn­ur við höfn­ina og skammt frá íbúa­byggð en hin fjær byggð þar sem byggja þyrfti höfn.
Grínið orðið að veruleika
ViðtalAllt af létta

Grín­ið orð­ið að veru­leika

Bríet Blær Jó­hanns­dótt­ir grín­að­ist með það við vin­kon­ur sín­ar eft­ir að hún skráði sig á bið­lista fyr­ir kyn­leið­rétt­ing­ar­að­gerð að bið­list­inn væri ör­ugg­lega svo lang­ur að hún kæm­ist ekki í að­gerð­ina fyrr en hún yrði þrí­tug. Hún var nýorð­in 26 ára þeg­ar hún skráði sig og verð­ur 29 ára á þessu ári. „Grín­ið er orð­ið að veru­leika,“ seg­ir hún.
Ásmundur: Ástandið á Suðurnesjum að verða „ógnvænlegt og óbærilegt“ vegna fjölda hælisleitenda
Fréttir

Ásmund­ur: Ástand­ið á Suð­ur­nesj­um að verða „ógn­væn­legt og óbæri­legt“ vegna fjölda hæl­is­leit­enda

Þing­mað­ur Sjálf­stæð­is­flokks­ins skóf ekki ut­an af því í ræðu­stól Al­þing­is í vik­unni þeg­ar hann fór mik­inn um ástand­ið á Suð­ur­nesj­um hvað hús­næð­is­mál varð­ar. Þing­mað­ur Sam­fylk­ing­ar­inn­ar seg­ir að stjórn­mála­menn þurfi að gæta orða sinna til að magna ekki upp óæsku­leg við­brögð í af­ar við­kvæmri stöðu á þessu svæði.
Halldór Benjamín hættir hjá Samtökum atvinnulífsins
Fréttir

Hall­dór Benja­mín hætt­ir hjá Sam­tök­um at­vinnu­lífs­ins

Hall­dór Benja­mín Þor­bergs­son sem hef­ur stað­ið í ströngu í kjara­bar­átt­unni að und­an­förnu hef­ur ákveð­ið að láta af störf­um sem fram­kvæmda­stjóri Sam­taka at­vinnu­lífs­ins. Í sum­ar hef­ur hann störf sem for­stjóri Reg­ins fast­eigna­fé­lags.
Lísa í Sjávarútvegslandi
Kjartan Páll Sveinsson
Aðsent

Kjartan Páll Sveinsson

Lísa í Sjáv­ar­út­vegslandi

Kjart­an Páll Sveins­son seg­ir að þau sem reyna að fylgj­ast með stefnu­mót­un í sjáv­ar­út­vegs­mál­um á Ís­landi þessi miss­er­in tengi ef­laust við raun­ir Lísu í Undralandi þar sem ekk­ert var sem sýnd­ist.
Áframhaldandi halli, mildur hvalrekaskattur, bankasala og lítið aðhald
Greining

Áfram­hald­andi halli, mild­ur hval­reka­skatt­ur, banka­sala og lít­ið að­hald

Fimm ára fjár­mála­áætl­un er ætl­að að hjálpa til við að berja nið­ur verð­bólgu og slá á þenslu. Þar eru boð­að­ar skatta­hækk­an­ir, sem sum­ar eru út­færð­ar og aðr­ar alls ekki, að­halds­að­gerð­ir og eigna­sala. Heim­ild­in greindi það helsta sem er að finna í áætl­un­inni.
BSRB-félög undirrita kjarasamninga til eins árs
Fréttir

BSRB-fé­lög und­ir­rita kjara­samn­inga til eins árs

Fjór­tán að­ild­ar­fé­lög BSRB, sam­tals með um fjór­tán þús­und fé­lags­menn, hafa náð sam­komu­lagi um gerð skamm­tíma­kjara­samn­inga við rík­ið og Reykja­vík­ur­borg. At­kvæða­greiðslu um samn­ing­ana mun ljúka 14. apríl.

Mest lesið undanfarið ár

  • Jón Baldvin við nemanda: „Viltu hitta mig eftir næsta tíma“
    1
    Rannsókn

    Jón Bald­vin við nem­anda: „Viltu hitta mig eft­ir næsta tíma“

    Fimmtán ára stúlka í Haga­skóla hélt dag­bók vor­ið 1970 þar sem hún lýs­ir kyn­ferð­is­leg­um sam­skipt­um við Jón Bald­vin Hanni­bals­son sem þá var 31 árs gam­all kenn­ari henn­ar. Í bréfi sem hann sendi stúlk­unni seg­ist hann vilja stinga af frá öllu og liggja í kjöltu henn­ar.
  • Fylgdi móður sinni í einkaflugvél
    2
    Eigin Konur#75

    Fylgdi móð­ur sinni í einka­flug­vél

    Ragn­heið­ur er að­eins 15 ára göm­ul en hún fór með mömmu sinni til Nor­egs með einka­flug­vél að sækja bræð­ur sína. Sam­fé­lags­miðl­ar gera börn­um kleift að tjá sig op­in­ber­lega og hef­ur Ragn­heið­ur ver­ið að segja sína sögu á miðl­in­um TikT­ok. Hún tal­ar op­in­skátt um mál­ið sitt eft­ir að barna­vernd og sál­fræð­ing­ur brugð­ust henni. Hvenær leyf­um við rödd barna að heyr­ast? Í þessu við­tali seg­ir Ragn­heið­ur stutt­lega frá því sem hún er nú þeg­ar að tala um á TikT­ok og hver henn­ar upp­lif­un á ferða­lag­inu til Nor­egs var.
  • Fjölskyldan flakkaði milli hjólhýsa og hótela: Gagnrýnir að barnavernd skyldi ekki grípa fyrr inn í
    3
    Eigin Konur#82

    Fjöl­skyld­an flakk­aði milli hjól­hýsa og hót­ela: Gagn­rýn­ir að barna­vernd skyldi ekki grípa fyrr inn í

    „Ég byrj­aði alla morgna á að spyrja hvert ég ætti að koma eft­ir skóla, því mað­ur vissi aldrei hvar mað­ur myndi vera næstu nótt,“ seg­ir Guð­rún Dís sem er 19 ára. Í við­tali við Eig­in Kon­ur seg­ir hún frá upp­lif­un sinni af því að al­ast upp hjá móð­ur með áfeng­is­vanda. Hún seg­ir að líf­ið hafa breyst mjög til hins verra þeg­ar hún var 12 ára því þá hafi mamma henn­ar byrj­að að drekka. Þá hafi fjöl­skyld­an misst heim­il­ið og eft­ir það flakk­að milli hjól­hýsa og hót­ela. Guð­rún Dís vildi segja frá sinni hlið mála eft­ir að móð­ir henn­ar op­in­ber­aði sögu sína á YouTu­be. Guð­rún Dís hef­ur lok­að á öll sam­skipti við hana. Guð­rún seg­ir að þó mamma henn­ar glími við veik­indi eigi hún ekki að bera ábyrgð á henni. Hún gagn­rýn­ir starfs­fólk barna­vernd­ar fyr­ir að hafa ekki grip­ið inn í miklu fyrr. Ábyrgð­ar­mað­ur og rit­stjóri Eig­in kvenna er Edda Falak.
  • Þar sem ósýnilega fólkið býr í borginni
    4
    Viðtal

    Þar sem ósýni­lega fólk­ið býr í borg­inni

    „Þetta var ör­ugg­asti stað­ur­inn minn,“ seg­ir Alma Lind Smára­dótt­ir þeg­ar hún opn­ar inn í ruslageymslu í bíla­kjall­ara í Reykja­vík. Þarna bjó hún hluta þeirra þriggja ára sem hún þvæld­ist um göt­ur bæj­ar­ins. Borg­in sést í öðru ljósi þeg­ar hún er séð með aug­um heim­il­is­lausra, ósýni­lega fólks­ins, þeirra sem flest­ir líta fram hjá eða hrekja burt. Ít­ar­legt og einlgæt við­tal við Ölmu Lind birt­ist í 162. tölu­blaði Stund­ar­inn­ar og má lesa í heild á slóð­inni: htt­ps://stund­in.is/grein/16051/
  • „Ég get ekki lifað við þessa lygi“
    5
    Viðtal

    „Ég get ekki lif­að við þessa lygi“

    Sig­ur­laug Hreins­dótt­ir seg­ir lög­regl­una hafa brugð­ist þeg­ar dótt­ir henn­ar hvarf fyr­ir fimm ár­um síð­an. Nefnd um eft­ir­lit með störf­um lög­reglu ger­ir fjöl­marg­ar at­huga­semd­ir við fram­göngu lög­reglu í mál­inu og bein­ir til­mæl­um um úr­bæt­ur til rík­is­lög­reglu­stjóra. „Ég biðst ein­lægr­ar af­sök­un­ar,“ skrif­ar Grím­ur Gríms­son, sem var hamp­að sem hetju og tók á móti við­ur­kenn­ingu sem mað­ur árs­ins. „Það var ótrú­lega sárt,“ seg­ir Sig­ur­laug. Sér hafi ver­ið fórn­að fyr­ir ímynd lög­regl­unn­ar.
  • „Hann hefur ekki beðist afsökunar“
    6
    Fréttir

    „Hann hef­ur ekki beðist af­sök­un­ar“

    Tón­list­ar­mað­ur­inn Auð­unn Lúth­ers­son, sem kall­ar sig Auð­ur, hef­ur við­ur­kennt að hafa far­ið „yf­ir mörk“ í sam­skipt­um við kon­ur. Kon­ur lýsa ágengni og meið­andi fram­komu sem hann hafi aldrei axl­að ábyrgð á.
  • Helga Sif og Gabríela Bryndís
    7
    Eigin Konur#80

    Helga Sif og Gabrí­ela Bryn­dís

    Helga Sif stíg­ur nú fram í við­tali við Eig­in kon­ur eft­ir að barns­fað­ir henn­ar birti gerð­ar­dóm í for­sjár­deilu þeirra og nafn­greindi hana og börn­in á Face­book. Helga Sif og börn­in hafa lýst and­legu og kyn­ferð­is­legu of­beldi föð­ur­ins og börn­in segj­ast hrædd við hann. Sál­fræð­ing­ar telja hann engu að síð­ur hæf­an fyr­ir dómi. Nú stend­ur til að færa 10 ára gam­alt lang­veikt barn þeirra til föð­ur­ins með lög­reglu­valdi. Gabrí­ela Bryn­dís er sál­fræð­ing­ur og einn af stofn­end­um Lífs án of­beld­is og hef­ur ver­ið Helgu til að­stoð­ar í mál­inu. Ábyrgð­ar­mað­ur og rit­stjóri Eig­in kvenna er Edda Falak.
  • Lifði af þrjú ár á götunni
    8
    Viðtal

    Lifði af þrjú ár á göt­unni

    Alma Lind Smára­dótt­ir end­aði á göt­unni eft­ir að hún missti son sinn frá sér. Þar þvæld­ist hún um í þrjú ár með sár sem náðu aldrei að gróa. Þeg­ar hún varð barns­haf­andi á ný mætti barna­vernd á fæð­ing­ar­deild­ina og fór fram á að hún myndi af­sala sér barn­inu.
  • „Hann var ekki að kaupa aðgengi að mér þegar hann lánaði mér pening“
    9
    Afhjúpun

    „Hann var ekki að kaupa að­gengi að mér þeg­ar hann lán­aði mér pen­ing“

    Katrín Lóa Kristrún­ar­dótt­ir þótt­ist hepp­in þeg­ar henni var tjáð af vinnu­veit­anda sín­um, Helga Vil­hjálms­syni í Góu, að hann gæti lán­að henni fyr­ir út­borg­un í íbúð. Hún hefði þó aldrei þeg­ið slíkt lán ef hún hefði vit­að hvað það hefði í för með sér en Katrín Lóa lýs­ir því að eft­ir lán­veit­ing­una hafi hún þurft að sitja und­ir kyn­ferð­is­legri áreitni Helga svo mán­uð­um skipti. Helgi bið­ur Katrínu Lóu af­sök­un­ar á fram­ferði sínu.
  • Mata-veldið: Skattaundanskot og samkeppnisbrot í skjóli ríkisins
    10
    Úttekt

    Mata-veld­ið: Skattaund­an­skot og sam­keppn­is­brot í skjóli rík­is­ins

    Mata-systkin­in og fyr­ir­tæki þeirra hafa ít­rek­að ver­ið gerð aft­ur­reka með við­skiptaflétt­ur sem fólu í sér að koma mörg hundruð millj­óna hagn­aði und­an skatti. Á sama tíma og fyr­ir­tæki fjöl­skyld­unn­ar byggja hagn­að sinn á sölu mat­væla und­ir toll­vernd, hafa þau greitt há­ar sekt­ir fyr­ir sam­keppn­is­brot og lagst í ómælda vinnu við að kom­ast und­an því að greiða skatta hér á landi, með við­skiptaflétt­um í gegn­um þekkt skatta­skjól.
Loka auglýsingu