Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 8 árum.

Ríkt fólk líklegra til að vera siðlaust

Sjö rann­sókn­ir vís­inda­manna benda til þess að meiri lík­ur séu á að ein­stak­ling­ar í efri stétt­um sam­fé­lags­ins sýni sið­lausa hegð­un en þeir sem eru lægra sett­ir. Eru tekju­há­ir lík­legri til að brjóta um­ferð­ar­lög, stela sæl­gæti af börn­um, svindla í spil­um og ljúga.

Ríkt fólk líklegra til að vera siðlaust
Ekki sama Jón og séra Jón. Hefur auður áhrif á hugarfar?

Í rannsókn sem birtist í vísindatímaritinu PNAS [e. Proceedings of the National Academy of Sciences] kemur fram að tekjuháir einstaklingar eru mun líklegri til að sýna siðlausa hegðun en tekjulágir. Er niðurstaðan jafnframt sú að tekjuháir séu líklegri til að brjóta umferðarlög, stela sælgæti af börnum, svindla í spilum og ljúga.

Dýrir bílar brjóta lög

Rannsóknin fór bæði fram inni á rannsóknarstofum og úti í samfélaginu. Í fyrstu tveimur tilraununum var fylgst með því hvort menn fylgdu umferðarlögum og sýndu almenna kurteisi í akstri. Var þeim skipt í fimm flokka eftir verði bílanna sem þeir óku á, allt frá notaðri Toyotu Corollu upp í glænýjan Mercedes Bens. Í fyrstu tilrauninni var athugað hvort ökumenn hlýddu stöðvunarskyldu á gatnamótum með STOP-skilti. Af þeim 250 bílum sem fylgst var með brutu 8% ökumanna í ódýrasta flokknum lögin, en 30% í þeim dýrasta.

Niðurstaðan var svipuð þegar fylgst var með því hvort bílar stoppuðu fyrir gangandi vegfaranda á gangbraut. Af þeim 150 bílum sem fylgst var með stoppuðu allir bílarnir í ódýrasta flokknum, en þeim sem ekki stoppuðu fjölgaði hratt eftir því sem bílarnir voru fínni, og í dýrasta flokknum stoppuðu aðeins 54% ökumanna.

Vel stæðir stela

Önnur könnun sem vísindamennirnir gerðu var inni á rannsóknarstofu, þar sem 105 einstaklingar voru spurðir spurninga varðandi siðferði þeirra. Dæmi um spurningar voru hvort þátttakendur myndu stela, til dæmis mat af veitingastað sem þeir innu á, pappír af skrifstofunni og svo framvegis. Voru tekjuhærri einstaklingar mun líklegri til þess að stunda þjófnað og staðfestu niðurstöður rannsóknarinnar þá kenningu vísindamanna að „hærri tekjur og stéttarstaðar eykur mjög líkurnar á siðleysi í ákvarðanatöku.“

Í annarri könnun af svipuðum toga voru tekjuháir þátttakendur mun líklegri til að svindla í teningaspili, þar sem peningar voru í vinning, en tekjulægri. Einnig kom fram að tekjuháir voru líklegri til að taka nammi úr skál sem þeim var sagt að væri handa börnum í annarri tilraun, en þeir sem voru tekjulægri.

Í greininni, sem vísindamennirnir birtu árið 2012, skrifuðu þeir meðal annars að græðgi væri vissulega til staðar í öllum stéttum, en að græðgi, sem helsti hvatinn í lífi fólks, virtist ekki vera jafnt skipt eftir þjóðfélagsstöðu og tekjum.

Heimild:
“Higher Social Class Predicts Increased Unethical Behavior,” Paul K. Piff, Daniel M. Stancata, Stéphane Côté, Rodolfo Mendoza-Denton, and Dacher Keltner, Proceedings of the National Academy of Sciences (2012)

(Umfjöllun PBS um málið.)

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

Umferðarmenning

Mest lesið

Grunaði að það ætti að reka hana
1
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.
Fiskurinn sem fer um Belarús: „Ég mun ræða þetta“
4
Fréttir

Fisk­ur­inn sem fer um Bela­rús: „Ég mun ræða þetta“

Ferða­manna­laus­ir Þing­vell­ir í rign­ingu og roki voru vett­vang­ur einka­fund­ar Bjarna Bene­dikts­son­ar for­sæt­is­ráð­herra og Volodomír Selenski, for­seta Úkraínu, síð­deg­is á mánu­dag. „Við þurf­um raun­veru­leg­an stuðn­ing,“ sagði Selenskí á leið inn á fund­inn en virt­ist hissa þeg­ar hann var spurð­ur út í hvort út­flutn­ing­ur Ís­lend­inga á fiski til Rúss­lands í gegn­um bela­rúss­nesk­an milli­lið hefði bor­ið á góma.
Pólverjar æfir vegna ólígarkans okkar
5
FréttirÓlígarkinn okkar

Pól­verj­ar æf­ir vegna ólíg­ark­ans okk­ar

Áhrifa­mikl­ir pólsk­ir stjórn­mála­menn brugð­ust í vik­unni harka­lega við frétt­um af því að ólíg­arki frá Bela­rús, sem ít­rek­að hef­ur ver­ið reynt að beita við­skipta­þving­un­um, vegna tengsla hans við ein­ræð­is­stjórn­ina í Minsk, hefði kom­ið sér fyr­ir í Var­sjá. Um er að ræða ís­lenska kjör­ræð­is­mann­inn í Bela­rús, sem fer allra sinna ferða í skjóli vernd­ar sem sendi­full­trúi Bela­rús. Óá­sætt­an­legt er að hann sé full­trúi Ís­lands, seg­ir sér­fræð­ing­ur.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Grunaði að það ætti að reka hana
1
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Lögreglan á nýrri slóð: Fundu skilaboð Þorsteins
1
AfhjúpunSamherjaskjölin

Lög­regl­an á nýrri slóð: Fundu skila­boð Þor­steins

Tækni­mönn­um á veg­um hér­aðssak­sókn­ara tókst á dög­un­um að end­ur­heimta á ann­að þús­und smá­skila­boð sem fóru á milli Þor­steins Más Bald­vins­son­ar og Jó­hann­es­ar Stef­áns­son­ar, á með­an sá síð­ar­nefndi var við störf í Namib­íu. Skila­boð­in draga upp allt aðra mynd en for­stjór­inn og aðr­ir tals­menn fyr­ir­tæk­is­ins hafa reynt að mála síð­ustu fimm ár.
Missir húsið upp í skattaskuld fyrrverandi eiginmanns
6
Fréttir

Miss­ir hús­ið upp í skatta­skuld fyrr­ver­andi eig­in­manns

Fyrr­ver­andi eig­in­kona Sig­urð­ar Gísla Björns­son­ar í Sæ­marki sér fram á að missa fast­eign sína upp í skatta­skuld hans, eft­ir úr­skurð Hæsta­rétt­ar í síð­ustu viku. Hjóna­band­inu lauk fyr­ir rúm­um ára­tug og fjög­ur ár voru lið­in frá skiln­aði þeirra þeg­ar Sæ­marks-mál­ið, sem snýr að um­fangs­mikl­um skattsvik­um Sig­urð­ar, komst upp.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár