Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 8 árum.

Ríkt fólk líklegra til að vera siðlaust

Sjö rann­sókn­ir vís­inda­manna benda til þess að meiri lík­ur séu á að ein­stak­ling­ar í efri stétt­um sam­fé­lags­ins sýni sið­lausa hegð­un en þeir sem eru lægra sett­ir. Eru tekju­há­ir lík­legri til að brjóta um­ferð­ar­lög, stela sæl­gæti af börn­um, svindla í spil­um og ljúga.

Ríkt fólk líklegra til að vera siðlaust
Ekki sama Jón og séra Jón. Hefur auður áhrif á hugarfar?

Í rannsókn sem birtist í vísindatímaritinu PNAS [e. Proceedings of the National Academy of Sciences] kemur fram að tekjuháir einstaklingar eru mun líklegri til að sýna siðlausa hegðun en tekjulágir. Er niðurstaðan jafnframt sú að tekjuháir séu líklegri til að brjóta umferðarlög, stela sælgæti af börnum, svindla í spilum og ljúga.

Dýrir bílar brjóta lög

Rannsóknin fór bæði fram inni á rannsóknarstofum og úti í samfélaginu. Í fyrstu tveimur tilraununum var fylgst með því hvort menn fylgdu umferðarlögum og sýndu almenna kurteisi í akstri. Var þeim skipt í fimm flokka eftir verði bílanna sem þeir óku á, allt frá notaðri Toyotu Corollu upp í glænýjan Mercedes Bens. Í fyrstu tilrauninni var athugað hvort ökumenn hlýddu stöðvunarskyldu á gatnamótum með STOP-skilti. Af þeim 250 bílum sem fylgst var með brutu 8% ökumanna í ódýrasta flokknum lögin, en 30% í þeim dýrasta.

Niðurstaðan var svipuð þegar fylgst var með því hvort bílar stoppuðu fyrir gangandi vegfaranda á gangbraut. Af þeim 150 bílum sem fylgst var með stoppuðu allir bílarnir í ódýrasta flokknum, en þeim sem ekki stoppuðu fjölgaði hratt eftir því sem bílarnir voru fínni, og í dýrasta flokknum stoppuðu aðeins 54% ökumanna.

Vel stæðir stela

Önnur könnun sem vísindamennirnir gerðu var inni á rannsóknarstofu, þar sem 105 einstaklingar voru spurðir spurninga varðandi siðferði þeirra. Dæmi um spurningar voru hvort þátttakendur myndu stela, til dæmis mat af veitingastað sem þeir innu á, pappír af skrifstofunni og svo framvegis. Voru tekjuhærri einstaklingar mun líklegri til þess að stunda þjófnað og staðfestu niðurstöður rannsóknarinnar þá kenningu vísindamanna að „hærri tekjur og stéttarstaðar eykur mjög líkurnar á siðleysi í ákvarðanatöku.“

Í annarri könnun af svipuðum toga voru tekjuháir þátttakendur mun líklegri til að svindla í teningaspili, þar sem peningar voru í vinning, en tekjulægri. Einnig kom fram að tekjuháir voru líklegri til að taka nammi úr skál sem þeim var sagt að væri handa börnum í annarri tilraun, en þeir sem voru tekjulægri.

Í greininni, sem vísindamennirnir birtu árið 2012, skrifuðu þeir meðal annars að græðgi væri vissulega til staðar í öllum stéttum, en að græðgi, sem helsti hvatinn í lífi fólks, virtist ekki vera jafnt skipt eftir þjóðfélagsstöðu og tekjum.

Heimild:
“Higher Social Class Predicts Increased Unethical Behavior,” Paul K. Piff, Daniel M. Stancata, Stéphane Côté, Rodolfo Mendoza-Denton, and Dacher Keltner, Proceedings of the National Academy of Sciences (2012)

(Umfjöllun PBS um málið.)

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

Umferðarmenning

Mest lesið

Mataræði er vanræktur þáttur í svefnvanda
1
Viðtal

Mataræði er van­rækt­ur þátt­ur í svefn­vanda

Góð­ur svefn er seint of­met­inn en vanda­mál tengd svefni eru al­geng á Vest­ur­lönd­um. Tal­ið er að um 30 pró­sent Ís­lend­inga sofi of lít­ið og fái ekki end­ur­nær­andi svefn. Ónóg­ur svefn hef­ur áhrif á dag­legt líf fólks og lífs­gæði. Svefn er flók­ið fyr­ir­bæri og margt sem get­ur haft áhrif á gæði hans, má þar nefna lík­am­lega og and­lega sjúk­dóma, breyt­inga­skeið, álag, kvíða, skort á hreyf­ingu og áhrif sam­fé­lags­miðla á svefn­gæði. Áhrif nær­ing­ar og neyslu ákveð­inna fæðu­teg­unda á svefn hafa hins veg­ar ekki vak­ið at­hygli þar til ný­lega.
„Við mætum í vinnuna til þess að sigra“
6
Á vettvangi

„Við mæt­um í vinn­una til þess að sigra“

Kona sem sit­ur á bið­stofu með fleira fólki er að grein­ast með heila­æxli og það þarf að til­kynna henni það. En það er eng­inn stað­ur sem hægt er að fara með hana á, til að ræða við hana í næði. Í ann­an stað er rætt við að­stand­end­ur frammi, fyr­ir fram­an sjálfsal­ann en þá fer neyð­ar­bjall­an af stað og hama­gang­ur­inn er mik­ill þeg­ar starfs­fólk­ið hleyp­ur af stað. Í fjóra mán­uði hef­ur blaða­mað­ur ver­ið á vett­vangi bráða­mót­tök­unn­ar á Land­spít­al­an­um og fylgst með starf­inu þar.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Hann sagðist ekki geta meir“
1
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Síðasta tilraun Ingu Sæland
3
ViðtalFormannaviðtöl

Síð­asta til­raun Ingu Sæ­land

Flokk­ur fólks­ins var stofn­að­ur til að út­rýma fá­tækt á Ís­landi, sem Inga Sæ­land, formað­ur flokks­ins, þekk­ir af eig­in raun. Hún boð­ar nýtt hús­næð­is­kerfi með fyr­ir­sjá­an­leika og nið­ur­skurð í öllu því sem heita að­gerð­ir gegn lofts­lags­breyt­ing­um. Græn­asta land í heimi eigi að nota pen­ing­ana í heil­brigðis­kerfi og aðra inn­viði sem standi á brauð­fót­um.
Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum
6
Fréttir

Svan­hild­ur Hólm með áber­andi minnsta reynslu af ut­an­rík­is­mál­um

Ljóst er að Svan­hild­ur Hólm, sendi­herra í Banda­ríkj­un­um, sker sig úr hópi koll­ega sinna frá Norð­ur­lönd­un­um hvað varð­ar tak­mark­aða reynslu á vett­vangi ut­an­rík­is­mála. Stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd bíð­ur enn svara frá ut­an­rík­is­ráðu­neyt­inu um vinnu­brögð ráð­herra við skip­un á sendi­herr­um í Banda­ríkj­un­um og Ítal­íu.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
3
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Grunaði að það ætti að reka hana
4
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár