Í rannsókn sem birtist í vísindatímaritinu PNAS [e. Proceedings of the National Academy of Sciences] kemur fram að tekjuháir einstaklingar eru mun líklegri til að sýna siðlausa hegðun en tekjulágir. Er niðurstaðan jafnframt sú að tekjuháir séu líklegri til að brjóta umferðarlög, stela sælgæti af börnum, svindla í spilum og ljúga.
Dýrir bílar brjóta lög
Rannsóknin fór bæði fram inni á rannsóknarstofum og úti í samfélaginu. Í fyrstu tveimur tilraununum var fylgst með því hvort menn fylgdu umferðarlögum og sýndu almenna kurteisi í akstri. Var þeim skipt í fimm flokka eftir verði bílanna sem þeir óku á, allt frá notaðri Toyotu Corollu upp í glænýjan Mercedes Bens. Í fyrstu tilrauninni var athugað hvort ökumenn hlýddu stöðvunarskyldu á gatnamótum með STOP-skilti. Af þeim 250 bílum sem fylgst var með brutu 8% ökumanna í ódýrasta flokknum lögin, en 30% í þeim dýrasta.
Niðurstaðan var svipuð þegar fylgst var með því hvort bílar stoppuðu fyrir gangandi vegfaranda á gangbraut. Af þeim 150 bílum sem fylgst var með stoppuðu allir bílarnir í ódýrasta flokknum, en þeim sem ekki stoppuðu fjölgaði hratt eftir því sem bílarnir voru fínni, og í dýrasta flokknum stoppuðu aðeins 54% ökumanna.
Vel stæðir stela
Önnur könnun sem vísindamennirnir gerðu var inni á rannsóknarstofu, þar sem 105 einstaklingar voru spurðir spurninga varðandi siðferði þeirra. Dæmi um spurningar voru hvort þátttakendur myndu stela, til dæmis mat af veitingastað sem þeir innu á, pappír af skrifstofunni og svo framvegis. Voru tekjuhærri einstaklingar mun líklegri til þess að stunda þjófnað og staðfestu niðurstöður rannsóknarinnar þá kenningu vísindamanna að „hærri tekjur og stéttarstaðar eykur mjög líkurnar á siðleysi í ákvarðanatöku.“
Í annarri könnun af svipuðum toga voru tekjuháir þátttakendur mun líklegri til að svindla í teningaspili, þar sem peningar voru í vinning, en tekjulægri. Einnig kom fram að tekjuháir voru líklegri til að taka nammi úr skál sem þeim var sagt að væri handa börnum í annarri tilraun, en þeir sem voru tekjulægri.
Í greininni, sem vísindamennirnir birtu árið 2012, skrifuðu þeir meðal annars að græðgi væri vissulega til staðar í öllum stéttum, en að græðgi, sem helsti hvatinn í lífi fólks, virtist ekki vera jafnt skipt eftir þjóðfélagsstöðu og tekjum.
Heimild:
“Higher Social Class Predicts Increased Unethical Behavior,” Paul K. Piff, Daniel M. Stancata, Stéphane Côté, Rodolfo Mendoza-Denton, and Dacher Keltner, Proceedings of the National Academy of Sciences (2012)
(Umfjöllun PBS um málið.)
Athugasemdir