Starfsmaður í kísilmálmverksmiðju United Silicon fékk rafstuð í gær og þurfti að leita aðhlynningar á Heilbrigðisstofnun Suðurnesja, en samkvæmt upplýsingum frá bæði Brunavörnum Suðurnesja og lögreglunni á Suðurnesjum þá var atvikið ekki tilkynnt til þeirra. Samkvæmt svæðisskrifstofu Vinnueftirlitsins í Reykjanesbæ var vinnuslysið heldur ekki tilkynnt til þeirra. Möguleiki sé þó að það hafi verið tilkynnt til starfsmanna Vinnueftirlitsins í Reykjavík en beðið er eftir staðfestingu þess efnis.

Óskað var eftir upplýsingum frá United Silicon í tengslum við vinnuslysið og önnur vandræði sem upp hafa komið á undanförnum dögum en enginn svaraði á skrifstofu félagsins. Haft var samband við almannatengil United Silicon, þann sama og skrifaði síðustu yfirlýsingu verksmiðjunnar, en sá benti á framkvæmdastjóra hjá félaginu sem ekki gat svarað vegna fundahalda.

Meiri mengun framundan

Vinnuslysið er ekki það eina sem hefur komið upp á því spennir fór í verksmiðjunni í gærmorgun með þeim afleiðingum að slökkva þurfti á ofni United Silicon. Ofninn og útblásturinn frá honum hefur vakið miklar deilur í Reykjanesbæ. Stundin hefur greint ítarlega frá vandræðum United Silicon undanfarnar vikur og mánuði en talsmenn verksmiðjunnar segja að aðeins sé um að ræða tímabundið ástand; um leið og ofninn nær kjörhita hætti verksmiðjan að menga yfir íbúabyggð í Reykjanesbæ.

Þá hafa talsmenn þess einnig bent á loftgæðamæla en líkt og Stundin hefur greint frá voru staðsetningar þeirra ákveðnar út frá loftdreifilíkani sem enginn vill kannast við að hafa búið til. Íbúar í grennd við verksmiðjuna fóru aftur að finna fyrir brunalykt í gærkvöldi og í morgun vegna norðanáttar sem blæs menguninni yfir byggðina og hefur verið kvartað undan henni í hópi íbúa á samfélagsmiðlum. Undanfarið hefur vindátt verið að sunnan, sem dreifir menguninni yfir Faxaflóann fremur en yfir byggð.

Keimlík mál í Helguvík og Valby

Svo má ekki gleyma pólska verktakafyrirtækinu Metal Mont sem gerði tilboð í afmarkaða verkþætti í United Silicon en Halldór Grönvald, aðstoðarframkvæmdastjóri ASÍ, sagði í samtali við Morgunblaðið að miðað við samning pólska fyrirtækisins við United Silicon og önnur fyrirliggjandi gögn stæðust kjör verkamannanna ekki lágmarkskröfur kjarasamninga og laga sem gilda á Íslandi. Enn fremur væri samningurinn til þess gerður að komast hjá því að greiða opinber gjöld á Íslandi.

Svo virðist sem að málið sé keimlíkt því sem Stundin greindi frá þann 20. júlí. Þar kom fram að aðaleigandi United Silicon, Magnús Garðarsson, hafi stundað vafasöm viðskipti í Danmörku sem kostuðu hann starf hans hjá dönsku verkfræðistofunni COWI. Þá var fyrirtæki í hans eigu einnig sektað um tæpar sjö milljónir króna vegna brota á réttindum pólskra verkamanna sem unnu við byggingu og framkvæmdir við íbúðir í Valby í Danmörku.

Lögreglan og Magnús Stéttarfélög í Danmörku sögðu Magnús brjóta kjarasamninga þar í landi vegna pólskrar starfsmannaleigu. Sama virðist uppi á teningnum í Helguvík.

Hundeltur af dönskum stéttarfélögum

Magnús var eltur af dönskum stéttarfélögum en lögreglan var kölluð á vinnusvæðið vegna þessara brota auk þess sem danska stéttarfélagssambandið skipulagði mótmæli fyrir utan heimili viðskiptafélaga Magnúsar. Var meðferð Magnúsar sögð jaðra við mansal. Upp komst, samhliða þessu máli, að Magnús hafði keypt efni fyrir framkvæmdirnar í nafni COWI, þar sem hann sinnti aðeins hlutastarfi.

COWI var skrifað fyrir loftdreifilíkani United Silicon. Verkfræðistofan krafðist þess að nafn fyrirtækisins yrði afmáð úr matsskýrslu United Silicon, sem skilað var inn til Umhverfisstofnunar, því þar kannaðist engin við að hafa búið til loftdreifilíkanið sem á skiljanlegra máli er kallað mengunarspá.

Vandræði ofan á vandræði

Það er því ekki hægt að segja að vandræði kísilmálmverksmiðju United Silicon séu að baki. Að minnsta kosti ekki ef marka má fréttir sem berast frá Helguvík. Það er þvert á yfirlýsingar fyrirtækisins sem hefur meðal annars sagt að einn af fjórum ofnum þess verði kominn í „fullt álag á allra næstu dögum“ en níu dagar eru frá því sú yfirlýsing var send á fjölmiðla. Þá taldi United Silicon einnig mikilvægt að það kæmi fram að starfsmenn þeirra hafi ekki „kvartað undan óþægindum vegna reyks eða lyktar.“

Ekki má svo gleyma þeim hálaunastörfum sem áttu að verða til við rekstur kísilmálmverksmiðjunnar þegar áform um starfrækslu hennar voru kynnt íbúum Reykjanesbæjar.

Með rykgrímur við hættuleg störf

Starfsmaður United Silicon sendi blaðamanni Stundarinnar meðfylgjandi myndskeið á dögunum en þar sést nokkurn veginn verkferillinn sem nú er viðhafður í Helguvík. Svo virðist sem að kísil sé hellt á gólf verksmiðjunnar og hann síðan brotinn upp og fluttur inn í gáma. Eitthvað hefur farið úrskeiðis í þessu ferli því starfsmaðurinn sagði einn af bræðslupottum verksmiðjunnar hafa bráðnað við gólf hennar.

„Hann er bara þarna á gólfinu, bráðnaður fastur og kísill allt í kring. Það er eins og menn hafi ekki vitað almennilega hvað þeir voru að gera þegar þetta fór af stað. Þá á ég erfitt með að trúa því að þetta sé eðlilegur verkferill. Að hella kísil á gólfið. Það er kannski eðilegt en maður fær það ekki á tilfinninguna,“ sagði starfsmaðurinn sem í ljósi stöðu sinnar vildi ekki láta nafns síns getið.

Hvað loftgæði varðar sagði starfsmaðurinn að mengun væri svo mikil að svo gott sem ólíft væri inni í verksmiðjuhúsinu. Þar gangi menn um með rykgrímur sem þó komi að takmörkuðu gagni. Menn séu því að ræskja sig og „hrækja hori“, eins og hann orðaði það, í kaffi- og matmálstímum. Lítil sem engin loftræsting sé á vinnusvæðinu sjálfu, hún sé aðallega tengd við ofninn sjálfan.

„Þetta virðist stefna í martröð sem engan enda tekur.“

Íbúafundur á næstu dögum

Íbúar í Reykjanesbæ hafa krafist þess að bæjaryfirvöld blási til íbúafundar þar sem staðan í Helguvík verði rædd. Bæjarstjóri Reykjanesbæjar, Kjartan Már Kjartansson, tilkynnti á samfélagsmiðlum í morgun að bæjarráð myndi á morgun, 8. desember, ganga að óskum íbúa og ákveða hvenær slíkur íbúafundur yrði haldinn. Fundurinn verður því að veruleika en sú tillaga sem liggur fyrir miðar að því að halda hann í Hljómahöllinni þann 14. desember klukkan 20:00.

Fréttin verður uppfærð þegar upplýsingar berast frá United Silicon og Vinnueftirliti Ríkisins.