„Ekkert [var] vitað hvaðan hann kom. Það var vitað að einhverjir Austfirðingar styddu hann. Utanfrá séð var hann svona ungur vel menntaður maður sem hlyti að vera nokkuð módern,“ segir fyrrverandi framsóknarmaður, í greiningu Stundarinnar á hamskiptum Framsóknarflokksins, um hvernig Sigmundur Davíð Gunnlaugsson tók yfir flokkinn og síðan landið.

Það hefur komið í ljós skref fyrir skref að margt það sem við héldum um Sigmund Davíð var ekki raunveruleiki.

Menntunin sem hann var skreyttur með þegar hann var kynntur inn í þjóðmálaumræðuna var ekki raunveruleg. Hann hafði ekki lokið prófi. Og Sigmundur var ekki talsmaður nýrra tíma, heldur fyrst og fremst afturhaldssinnaður. Hann er líklega lengst frá því að vera módern af öllum áberandi stjórnmálamönnum landsins. 

Sigmundur tók yfir Framsóknarflokkinn árið 2009. Flokkurinn var þá fylgjandi aðildarviðræðum við Evrópusambandið og setti nýja stjórnarskrá í forgang. Andi breytinga blés um flokkinn og hann varð tímabundið einn framsæknasti flokkur landsins, með þroskuð og ósérhlífin lýðræðisleg vinnubrögð. Sigmundur talaði um „róttæka umpólun“ og „róttæka rökhyggju“ Framsóknarflokksins.

Smám saman snerist Framsókn Sigmundar upp í andhverfu sína. Umpólunin var önnur en búist var við. Það sem flokkurinn barðist mest fyrir á endurnýjunartíma sínum er hann nú að drepa með öllum tiltækum ráðum. Nú er enginn harðari andstæðingur nýju stjórnarskrárinnar og enginn, nema kannski Sjálfstæðisflokkurinn, ákveðnari í að hunsa þjóðaratkvæðagreiðslur og svíkja loforð um þær. 

Í ljósi þess sem hefur lærst á valdatíma Sigmundar og flokksins hans fer umræðan fyrir nokkrum árum um menntun hans að verða athyglisverð. Það bendir margt til þess að það sé samræmi á milli villandi framsetningar á menntun hans og hæfni, og svo hugmyndafræði hans og flokksins hans.

Það kom í ljós að Sigmundur, sem var leiddur inn í þjóðfélagsumræðuna sem áberandi álitsgjafi í krafti sérfræðimenntunar sinnar frá Oxford-háskóla, lauk ekki prófinu og vill ekki veita fjölmiðlum heimild til að afla sér staðfestingar hjá Oxford á námsferli hans. Hér á meðfylgjandi myndbandi má sjá mörg dæmi um að hann kom fram í sjónvarpi undir titlum sem hann hafði ekki áunnið sér, án þess að leiðrétta það, í aðdraganda og eftirleik þess að hann fékk stuðning til að taka yfir Framsóknarflokkinn.

Blaðamaður Fréttatímans orðaði þessi hamskipti svona: „Á vef Alþingis er menntun Sigmundar Davíðs framhaldsnám í hagfræði og stjórnmálafræði við Oxford-háskóla. Hvergi er minnst á doktorsgráðu eða skipulagshagfræði þar. Þetta verður síðan flóknara þegar kemur að tengslanetsíðunni Linked-in. Þar er hann skráður sem independent Architecture and Planning Professional sem menntaði sig í Oxford-háskóla á árunum 1995 til 2007. Aftur svolítið ruglingslegt því á Alþingissíðunni er hann búinn að læra stjórnmálafræði og í Morgunblaðinu árið 2009 er hann að fara að verja doktorsritgerð sína í Oxford jafnvel þótt hann hafi lokið námi þaðan árið 2007 samkvæmt Linked-in. Til að kóróna hringavitleysuna titlar hann sig á Facebook sem skipulagshagfræðing, menntaðan í Oxford-háskóla í hagfræði og hagrænni landafræði.“

„Tilgangurinn virðist vera að koma höggi á mig.“

Viðbrögð Sigmundar voru náttúrulega: „Tilgangurinn virðist vera að koma höggi á mig.“ Frekar en að biðjast afsökunar á villandi framsetningu.

Eftir stendur að hann er með BS-próf í viðskiptafræði frá Háskóla Íslands, sem er fín gráða, en líklega ein algengasta háskólaprófgráða á landinu. Hann virðist þar af hafa tekið tvö ár í viðskiptafræði og eitt ár í fjölmiðlafræði. Hann er ekki hagfræðingur, eins og hann var titlaður þegar verið var að kynna hann til leiks, og ekki skipulagshagfræðingur. Hins vegar brást hann við þessu á endanum með því að samræma opinberar ferilskrár sínar. Hann kallar sig ekki lengur hagfræðing, heldur segist hafa fengið „BS-próf frá viðskipta- og hagfræðideild HÍ 2005 auk hlutanáms í fjölmiðlafræði“. Hann heldur sem sagt hagfræðistimplinum, þótt prófið sé í viðskiptafræði, og brúar þannig bilið milli raunveruleikans og framsetningarinnar.

Sigmundur reyndist vera holdgervingur forsendubresta. Hann stóð reyndar að hluta til við loforð sitt um að leiðrétta forsendubrest vegna hækkana húsnæðislána, þótt forsendurnar fyrir fjármögnuninni og upphæðin sjálf hafi ekki staðist nægilega vel. Það er erfitt að halda því fram að Íslendingar borgi þetta ekki á endanum sjálfir, frekar en hrægammar, og upphæðin var töluvert lægri en hafð verið haldið á lofti, eða 80 milljarðar.

En hann er ekki það sem var talið og kynnt. Hann er ekki forvígismaður þjóðaratkvæðagreiðslna, heldur andstæða þess. Hann er sá sem stöðvar þjóðaratkvæðagreiðslur og grefur niðurstöður þeirra. Hann er ekki fylgjandi gagnrýninni umræðu, eins og hann var. Og hann er ekki það sem hann var titlaður. 

Falskur titill er kannski ekki stóra málið, heldur það að komast áfram á því að afvegaleiða aðra.

Tvennt er hann hins vegar, annað sem er vitað og hitt sem kom fljótlega í ljós (fyrr hjá þeim sem stóðu innan Framsóknarflokksins). Hann er áhugamaður um gömul hús og áhugamaður um að öðlast völd.

Hann er þegar farinn að reyna að breyta útliti borgarinnar, sem er ekki beint verkefni forsætisráðherra. Hann byrjaði á því að velja sjálfur ýmis verkefni til að styrkja upp á hundruð milljóna, til dæmis þegar hann ákvað að leggja hundrað milljónir í að flytja hús og fleira í kjördæminu hans. Hann sendi meðal annars oddvita Framsóknarflokksins í Fljótsdalshéraði sms um að hann hyggðist leggja fimm milljónir króna úr ríkissjóði í veghleðslur, þótt ekki hefði verið sótt um það. 1. apríl kynnti hann að hann vildi byggja viðbyggingu við Alþingishúsið eftir hátt í hundrað ára gömlum teikningum, og er farinn að vekja máls á því að Landspítalinn verði fluttur úr stað. 

Þegar maður hugsar til baka til þeirra mest áberandi leiðtoga sem hafa haft mestan áhuga á stjórna útliti borga landsins síns er oft um einstaklinga að ræða með róttæka valdaþörf.

Sumir munu hins vegar gleðjast yfir valdaútvíkkun forsætisráðherrans vegna þess að hann sé svo mikill „framkvæmdamaður“ og „láti verkin tala“. Enn aðrir verða sáttir við hamskipti hans því hann „gerir það sem gera þarf til að koma sínu í gegn“ og er sterki leiðtoginn sem við þurfum til að leiða okkur og blása okkur von í brjóst.