Oft kvarta þeir sem fara með ákvörðunarvald undan persónuárásum þegar þeir eru gagnrýndir fyrir það sem þeir gera eða segja. Yfirleitt eru það ekki réttmætar umkvartanir, heldur algeng viðkvæmni þeirra fyrir gagnrýni á þá sjálfa. Það eru ekki persónuárásir að gagnrýna ítrekað það sem fólk gerir. En það eru persónuárásir að beina spjótunum að því hvað fólk er.
Gott dæmi um persónuárásir er svar Sigmundar Davíðs Gunnlaugssonar við gagnrýni Kára Stefánssonar í aðsendri grein forsætisráðherrans í Fréttablaðinu í dag. Sigmundur kýs þar að einbeita sér að því að fjalla um það sem gagnrýnandi hans er, að hans mati. Í grein Sigmundar, sem heitir „Toppari Íslands“, beitir Sigmundur svokölluðum ad hominem rökum, sem er ein þekktasta rökvilla áróðurs- og rökfræði. Hann nefnir ekki Kára á nafn, en útmálar persónu hans í löngu máli.
„Fyrir allmörgum árum var ég staddur í samkvæmi þar sem einn af gestunum gerði sig stöðugt meira gildandi. Það var sama hvaða umræðuefni kom upp, alltaf tróð maðurinn sér inn í samtölin (stundum fleiri en eitt í einu) eða talaði yfir fólk til að útskýra að hann vissi meira um málið en aðrir, hann hefði gert hlutina öðruvísi og betur.
Enginn var betri í viðskiptum en hann en samt var ekki til meiri mannvinur, því hann mátti að eigin sögn ekkert aumt sjá. Það var líka sama hvaða sögur aðrir gestir sögðu, alltaf bætti hann um betur. Hann hafði gert merkilegri hluti, séð meira en aðrir og unnið stærri sigra. Hann taldi sig líka alltaf kunna betri brandara en hinir og sá því enga ástæðu til að leyfa öðrum að ljúka sínum skemmtisögum áður en hann kom með aðra betri.
Í hvert sinn sem hann tók orðið var það auk þess gert af yfirlæti og gefið til kynna að allir aðrir en hann væru fábjánar. Þegar reynt var að leiðrétta eina eða tvær af fjölmörgum rangfærslum þessa samkvæmisljóns brást hann hinn versti við og gerði lítið úr þeim sem dirfðust að gera slíkar athugasemdir.
Mér fannst skrítið að fylgjast með þessari framgöngu mannsins og umburðarlyndi gestanna. Stúlka sem sat við hliðina á mér hallaði sér þá upp að mér og sagði: „Hefur þú ekki hitt hann áður? Hann er alltaf svona, þetta er mesti toppari landsins.““
Það væri gott ef forsætisráðherra okkar, sem leiðtogi, væri leiðandi í því að bæta umræðuna. Ekki með því að vera endilega jákvæður eða afstöðulaus, þvert á móti, heldur að lágmarka notkun áróðursbragða, spara sig í að nýta og ýta undir ótta gagnvart því sem er útlenskt og láta vera að beita ómerkilegustu rökvillunum í áróðursskyni. Hann er bæði í lykilaðstöðu til að bæta umræðuna, eða skerða gæði hennar, eftir því sem hann kýs. Þar sem Sigmundur sjálfur hefur gjarnan kvartað undan því að umræðan á Íslandi sé óvönduð væri upplagt að hann reyndi að bæta það augljósasta.
Athugasemdir