„Það er verið að reisa mannvirki sem ég er á móti,“ segir Gísli Baldur Jónsson, matsveinn á eftirlaunum í Reykjavík og eigandi að einum sjötta hluta jarðarinnar Seljaness milli Ófeigsfjarðar og Ingólfsfjarðar á Ströndum, þar sem til stendur að reisa tjald fyrir námskeiðshald.
Gísli Baldur er andsnúinn því að reist verði tjald á jörð sem hann á ásamt öðrum, en telur að nýhafnar vegaframkvæmdir af hálfu virkjanafyrirtækisins Vesturverks verði af hinu góða og kveður umdeildar fyrirhugaðar virkjanaframkvæmdir á svæðinu, við svokallaða Hvalárvirkjun, „ekki breyta nokkrum sköpuðum hlut“. Hann hefur sent aðstandanda tjaldsins, Elínu Öglu Briem þjóðmenningarbónda, bréf með hótun um aðgerðir sem munu kosta hana „milljónir“, að hans sögn.
Draumur um tjald
Elín Agla segist vera einstæð og eignalaus móðir í árstíðarbundinni vinnu sem hafi átt þann draum í fimm ár að halda námskeið á Seljanesi um þjóðmenningu og líf fyrr á öldum. Hún hefur meðal annars hlotið styrk frá verkefninu Brothættum byggðum til þess að reisa tjald í stíl mongólskra hirðingja, um 30 fermetrar að stærð, sem tekið verður niður fyrir haustið. Elín fékk leyfi þess hluta landeigenda sem dvelja á svæðinu til að reisa tjaldið á viðarpalli og segir hún að ummerki verði lítil sem engin. „Ég hef lagt allt mitt í að kaupa efnið og koma þessu af stað,“ segir hún.
Að sögn Elínar á tjaldið að hýsa „starfsemi þjóðmenningarbúskaps og þjóðmenningarskóla, að hlúa að lífinu og hinu smáa. „Þetta er búinn að vera draumur minn í mörg ár, að reisa svona tjald í Árneshreppi,“ segir hún.
Þegar Elín fékk 800 þúsund króna styrk fyrir tjaldinu frá verkefninu Brothættum byggðum, sem styðja á við „einstakt menningarlandslag og náttúru“, var ekki tilgreint hvar tjaldið ætti að rísa.
Vill breyta upplifun gesta
„Þegar ég sótti fyrst um styrk fyrir tjaldinu átti ávinningurinn að verkefninu að vera að skapa góða gesti með því að vera góður gestgjafi. Á tímum þessarar risavöxnu ferðamennsku, þar sem þú kaupir alla þjónustu, þá þarftu ekki að kynnast neinum. Þá ertu ekki góður gestur. Þá áttu bara heimtingu á hlutum. En samband við gestgjafa er öðruvísi, það snýst um að taka ábyrgð á staðnum, að kynnast staðnum. Svo er mikil áhersla á handverk, að rifja upp gamalt handverk, þannig að við getum búið til hvað sem er og getum getum lifað án rafmagns og án olíu. Fyrsta námskeiðið í þessu er haldið helgina 12. til 14. júlí og þá höfum við boðið sérstökum gestum,“ segir hún.
Von er á gestum til landsins vegna námskeiðsins, meðal annars kanadíska bóndanum og rithöfundinum Stephen Jenkinson. Auk þess verður kennt að spinna á landnámssnældu, hópur kvæðakvenna verður viðstaddur námskeiðið og kanadísk söngkona syngja fyrir viðstadda.
Jenkinson hefur áður komið á Strandir og segir Elín Agla að haldin hafi verið hátíð fyrir alla íbúa og 80 námskeiðsgesti undir lok síðustu heimsóknar.
Margir eigendur að landinu
Gísli Baldur sendi ekki eingöngu kröfubréf á Elínu Öglu, heldur stílaði hann annað bréf á hreppsnefnd Árneshrepps, byggingarnefnd Árneshrepps og byggingarfulltrúa Árneshrepps. „Mér undirrituðum, eigenda að 1/6 hluta jarðarinnar Seljaness í Árneshreppii, hefur borist til eyrna að til standi að reisa einhvreskonar samkomutjald í landi Seljaness. Því mótmæli ég harðlega og banna alfarið að nokkuð slíkt sé gert í óþökk minni. Allar framkvæmdir aðrar en vegabætur, sem stendur til að framkvæma á Seljanesi, eru hér eftir harðbannaðar,“ segir í bréfinu.
Bréfið er undirritað af Gísla Baldri, en vottað af dóttur og dóttursyni Péturs Guðmundssonar í Ófeigsfirði, sem selt hefur vatnsréttindi vegna Hvalárvirkjunar og er einn helsti stuðningsmaður virkjunarinnar. Gísli segir systkini sín einnig styðja bréfið, þótt þau séu ekki tilgreind í því, og að því sé helmingur landeigenda að Seljanesi andsnúinn hirðingjatjaldinu.
„Ég fékk leyfi hjá landeiganda á Seljanesi, Sveini Kristinssyni, til að setja upp pall fyrir tjaldið. Og hann veitti þetta leyfi fyrir hönd síns ættboga,“ segir Elín Agla.
Helming á móti Sveini og ættingjum hans sem kenndir eru við Dranga, norðan og vestan við Drangaskörð, sem vilja friðlýsa land sitt til að halda því ósnortnu, eiga hins vegar afkomendur reykvísks kaupmanns, sem erfði hluta jarðarinnar Seljaness af föður sínum. Gísli Baldur er sonur kaupmannsins og kveðst hann vera á svæðinu „alltaf af og til“. Langafi hans bjó þar, auk ömmu hans, og svo fór faðir hans þangað í sveit. Gísli Baldur er 81 árs.
Styður vegaframkvæmdir en ekki tjaldið
Yfirstandandi vegaframkvæmdir eru á vegum Vesturverks, sem vill stofna til virkjanaframkvæmda á Ófeigsfjarðarheiði og ofan Eyvindafjarðar, norðan og vestan Seljaness. Til þess þarf að breikka og hækka veg í Ingólfsfirði, og breyta legu vegarins, svo koma megi stórvirkum vinnuvélum um sveitina, þar sem nú er engin heilsársbyggð.
Gísli Baldur segist ekki hafa áhyggjur af virkjanaframkvæmdunum. „Ég fór þarna fyrir 40 árum og skoðaði þetta,“ segir hann um virkjanasvæðið. Hann kveðst ekki hafa áhyggjur af því að fossar rýrni og hverfi, eins og gert er ráð fyrir í umhverfismati. „Það kemur bara í ljós,“ segir hann.
Í fyrradag stöðvaði íbúi á Ströndum, Elías Svavar Kristinsson af Dröngum, vegaframkvæmdir með því að standa í vegi fyrir skurðgröfu. „Menn eru að leggjast fyrir skurðgröfurnar,“ segir Gísli Baldur og kveður réttast að berjast gegn framkvæmdum fyrir dómstólum. Minjastofnun stöðvaði síðan framkvæmdirnar aftur í gær tímabundið, þar sem ekki hafði verið greint hvaða áhrif þær hefðu á fornminjar á svæðinu.
Gísli segir stuðning ríkja við að leggja nútímalegri veg, þótt hluti íbúa vilji varðveita ásýnd svæðisins fyrir komandi kynslóðir og verja ósnortin víðerni fyrir framkvæmdum. „Það vilja það allir, nema þessir menn sem eru að mótmæla því.“
Stendur fastur á kröfunni
Elín Agla og stuðningsmenn hennar hafa haldið áfram að reisa pall undir hirðingjatjaldið í dag. Hún hóf að reisa pallinn 18. maí síðastliðinn og er því stutt í að tjaldið verði reist fyrir fyrsta námskeiðið sem halda á 12. til 14. júlí. Hún hyggst því ekki verða af kröfu Gísla Baldurs um að fjarlægja allt sem lagt hefur verið í verkið.
„Ég býð vinnuflokknum upp á kaffi ef hann mætir. Reyni að vera góður gestgjafi,“ segir hún.
„Ég býð vinnuflokknum upp á kaffi ef hann mætir.“
Gísli Baldur kveðst aðspurður ekki bakka með aðgerðir sínar. „Þetta stendur í bréfinu, það sem verður gert. Ég hef engu við þetta að bæta.“
Í bréfinu, sem stílað er á Elínu Öglu, segir orðrétt:
„Verði ekki nú þegar horfið frá þessum framkvæmdum og allt sem þegar hefur verið framkvæmt fjarlægt og öll ummerki löguð, verður sendur vinnuflokkur úr Reykjavík og allt slíkt gert á þinn kostnað. Einnig verður leitað til sýslumanns og ef þarf til lögfræðinga um fullnustu í þessu máli.“
Hvalárvirkjun
Hvalárvirkjun, Krýsuvík og Eldvörp í forgangi hjá HS Orku
Segja Hvalárvirkjun munu rýra víðerni Ófeigsfjarðarheiðar um nær helming
Reynir Traustason
Hvalárvirkjun í þjóðaratkvæði
Framkvæmdir komnar á fullt í Ingólfsfirði
Strandamaður stöðvaði framkvæmdir: „Það verður bara að koma í veg fyrir þetta“
Athugasemdir