Björn Zoëga, læknir og nýráðinn forstjóri Karolinska-sjúkrahússins í Svíþjóð, er látinn svara fyrir stjórnarsetu sína í umdeildu sænsku heilbrigðisfyrirtæki sem selur heilbrigðisþjónustu í Sameinuðu arabísku furstadæmunum. Björn sat þar til nýlega, þann 5. mars síðastliðinn, í stjórn dótturfyrirtækis sænska einkarekna heilbrigðisfyrirtækisins Global Health Partner sem rekur öll sjúkrahús í ríkiseigu í furstadæminu Ajman.
Fjallað er um málið í sænska blaðinu Dagens Nyheter í dag en umfjöllunin byggir á innslagi úr útvarpsþættinum Kaliber. Björn er menntaður í Svíþjóð og hefur um árabil unnið þar í landi og fékk starfið meðal annars vegna þeirrar vinnu sinnar.
Í Sameinuðu arabísku furstadæmunum er kynlíf utan hjónabands ólöglegt og getur leitt til fangelsisvistar. Á sjúkrahúsum í furstadæmunum, meðal annars þeim Global Health Partner rekur, er hjúskaparstaða óléttra kvenna því könnuð þegar þær koma á sjúkrahúsin til að fæða börn sín. Í gegnum tíðina hafa þær konur sem reynst hafa verið ógiftar verið handjárnaðar ef komið hefur í ljós að þær eru ógiftar og látnar fæða börn sín þannig.
„ Á engan hátt samræmanlegt við mína siðferðisvitund eða mín gildi.“
Konur látnar fæða í handjárnum
Gagnrýni sænskra fjölmiðla á störf Global Health Partner er að fyrirtækið taki þátt í starfsemi og rekstri í ríkjum þar sem slíkt ofbeldi gegn konum viðgengst og að fyrirtækið taki beinan þátt í kúgun og ofbeldi gegn konum á viðkomandi sjúkrahúsum.
Í viðtali við Dagens Nyheter segir Björn Zoëga að hann hafi ekki vitað að starfsemi dótturfélags Global Health Partner hafi falið í sér óbeina þátttöku í slíkri meðferð á konum í Sameinuðu arabísku furstadæmunum. „Í tíð minni í stjórn fyrirtækisins vissi ég ekki um það sem Kaliber er búið að greina frá því. Ég hætti í stjórninni í febrúar 2019 og fékk upplýsingar um þetta fyrir 3 eða 4 vikum síðan,“ er haft eftir Birni í blaðinu.
Björn er einnig spurður að því hvernig „siðferðilegur áttaviti“ hans sé þar sem hann sé að fara að taka við forstjórastarfi Karolinska-sjúkrahússins. „Hér í Svíþjóð þurfum við ekki að taka tillit til lagasetningar sem er okkur algjörlega framandi og sem gengur þvert gegn siðferðisgildum okkar. Það sem Kaliber hefur greint frá er á engan hátt samræmanlegt við mína siðferðisvitund eða mín gildi.“
Í greininni kemur jafnframt fram að hætt sé að handjárna ógiftar, óléttar konur á sjúkrahúsunum þar sem Global Health Partner hafi komið því í kring.
Geta ekki stýrt stofnunum samfélagsins
Forstjóri Global Health Partner, Daniel Öhman, segir að fyrirtækið geti ekki stýrt því hvernig stofnanir og lögreglan í Sameinuðu arabísku furstadæmunum hegðar sér. „Við getum ekki breytt lögunum eða hvernig þær ákveða að vega og meta skilríki fólks þegar það kemur á sjúkrahúsið. En þeir Svíar sem vinna þarna vorkenna konunum og að okkar mati er þar af leiðandi sérstaklega mikilvægt að geta boðið þeim upp á góða heilbrigðisþjónustu. [...] Auðvitað höfum við ekkert um það að segja hvernig lögreglan vinnur og hvað gerist fyrir utan sjúkrahúsið. Við vinnum bara með heilbrigðisþjónustuna á sjúkrahúsinu. [...] Lögreglan getur verið á staðnum og fylgst með og við getum ekkert að því gert,“ segir Öhman.
Stjórnarformaður Karolinska-sjúkrahússins ver Björn Zoëga í grein Dagens Nyheter og segir að hann hafi einungis setið í stjórn fyrirtækisins í Sameinuðu arabísku furstadæmunum í skamman tíma. „Hann er bara búinn að sitja í stjórn þessa fyrirtækisins um skamma hríð [...] Það eru störf Björns Zoëgas hér í Svíþjóð og á Íslandi sem eru forsendurnar fyrir því að við réðum hann.“
Mikil hagnaður af fyrirtækinu
Eitt af því sem bent er á í grein Dagens Nyheter er að mikill hagnaður sé á starfsemi fyrirtækisins í Sameinuðu arabísku furstadæmunum. Tekjur fyrirtækisins námu 40 milljónum sænskra króna árið 2017 og hagnaðist það um 12 milljónir sænskra króna það ár. Haft er eftir forstjóranum að þetta séu sannarlega „góð viðskipti“.
Sænska fyrirtækið hefur stundað þessi viðskipti í Sameinuðu arabísku furstadæmunum frá árinu 2013.
Athugasemdir