Bára Halldórsdóttir, 42 ára öryrki sem hljóðritaði háværar samræður þingmanna á Klaustri Bar þann 20. nóvember, hefur verið boðuð í vitnaskýrslu fyrir héraðsdómi vegna máls sem þingmenn hyggjast höfða gegn henni sjálfri. 

Víðir Smári Petersen, lögmaður hjá LEX og aðjúnkt við Háskóla Íslands, furðar sig á þessu í samtali við Stundina og bendir á að skýr dómafordæmi liggi fyrir um að ekki sé hægt að kalla manneskju til sem vitni ef fyrirsjáanlegt er að viðkomandi verði varnaraðili í væntanlegu dómsmáli.

Í boðunarbréfi Lárentsínusar Kristjánssonar héraðsdómara til Báru Halldórsdóttur er vísað til 2. mgr. 77. gr. laga um meðferð einkamála.

Ákvæðið felur í sér heimild til að leita sönnunar um málsatvik fyrir dómi, án þess að mál hafi verið höfðað, með „vitnaleiðslu eða öflun skjals eða annars sýnilegs sönnunargagns“. 

Hæstiréttur kvað upp dóm í fyrra þar sem kemur skýrt fram að ákvæðið heimilar ekki skýrslutöku fyrir dómi „af þeim sem fyrirsjáanlega yrði aðili að væntanlegu dómsmáli eða fyrirsvarsmanni hans.“

Í eldri dómi Hæstaréttar, máli 571/2002, var það að sama skapi talið leiða af lögum um meðferð einkamála, að skýrsla yrði ekki tekin samkvæmt umræddum kafla laganna af þeim sem fyrirsjáanlega yrði aðili að væntanlegu dómsmáli.

Engu að síður hefur Héraðsdómur Reykjavíkur nú boðað Báru Halldórsdóttur til skýrslutöku á grundvelli þessa sama ákvæðis og tjáð henni að „dómsmál kunni að verða höfðað á hendur [henni] í kjölfar umbeðinnar gagnaöflunar“.

Víðir Smári Petersenlögmaður

Mynd: Af vef lögmannsstofunnar LEX

Víðir Smári segir að svo virðist sem tilgangurinn með skýrslutökunni sé að undirbúa mögulegt miskabótamál á hendur Báru. „Ég fæ því ekki betur séð en að hún gæti orðið aðili til varnar í því máli sem gæti verið höfðað í kjölfarið,“ segir hann og bendir á að skýr dómafordæmi liggi fyrir um að sá sem er aðili í lagalegum skilningi geti ekki verið vitni á sama tíma.  „Miðað við þetta kæmi mér ekki á óvart að þessari beiðni verði mótmælt og finnst mér sennilegt að dómari fallist á þau mótmæli og skýrslutakan fari því ekki fram.“

Friðrik Árni Friðriksson Hirst, lögmaður og framkvæmdastjóri Lagastofnunar Háskóla Íslands, er sömu skoðunar. „Þarna er um að ræða svokallað vitnamál og það er mjög skýr greinarmunur gerður á aðilaskýrslum annars vegar og vitnaskýrslum hins vegar. Eins og þetta mál blasir við virðist um það að ræða að verið sé að kveða hana fyrir dóminn sem vitni þó að hún sé raunverulega aðili, sem í sjálfu sér stenst ekki,“ sagði hann í viðtali við RÚV í gærkvöldi. 

Þingmennirnir fjórir, þau Gunnar Bragi Sveinsson, Sigmundur Davíð Gunnlaugsson, Bergþór Ólason og Anna Kolbrún Árnadóttir, telja sig fórnarlömb „njósnaaðgerðar“ og vilja að sá sem stóð fyrir henni, Bára Halldórsdóttir, 42 ára öryrki, sæti refsingu og greiði þeim miskabætur. Þetta er ljóst af beiðni sem lögmaður þingmannanna sendi Héraðsdómi Reykjavíkur þann 6. desember síðastliðinn, daginn áður en Bára Halldórsdóttir steig fram og afhjúpaði sig sem uppljóstrarann af Klaustri í viðtali við Stundina. 

Í bréfi Reimars Péturssonar, lögmanns þingmannanna, kemur fram að „til að málshöfðun með refsi- og bótakröfum geti orðið raunhæf“ sé óhjákvæmilegt að leiða í ljós hvaða „óprúttni aðili“ hafi framkvæmt njósnaaðgerðina og kalla fyrirsvarsmenn og starfsmenn Klausturs fyrir dóm til vitnis um mannaferðir og aðstæður á barnum þann 20. nóvember.

Daginn sem viðtal Stundarinnar við Báru birtist sendi Reimar héraðsdómaranum bréf um að fjórmenningarnir héldu beiðni sinni til streitu. Nú í gær barst Báru svo bréf frá dómaranum þar sem hún er sjálf boðuð fyrir dóm sem vitni. Athygli vekur að í boðunarbréfinu er Bára rangnefnd sem Bára Guðmundsdóttir.

Uppfært: 

Lárentsínus Kristjánsson hefur áréttað í samtali við Vísi.is að ekki standi til að taka skýrslu af Báru sem vitni. Upphaflega kom fram á RÚV.is og Vísi.is að Bára hefði verið boðuð í skýrslutöku og hefur Stundin jafnframt lagt þann skilning til grundvallar.