Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 5 árum.

Ákæran svo óskýr að þeim sé „ógerlegt að taka til varna“

Far­ið er fram á að máli gegn þeim Jór­unni Eddu og Ragn­heiði Freyju, sem stóðu upp í flug­vél til að mót­mæla brott­vís­un hæl­is­leit­anda, verði vís­að frá dómi. Segja ákær­una of óskýra til að hægt sé að taka af­stöðu til sak­argifta auk þess ákærðu hafi ekki not­ið rétt­lát­ar máls­með­ferð­ar.

Ákæran svo óskýr að þeim sé „ógerlegt að taka til varna“

Verjendur tveggja kvenna, sem héraðssaksóknari hefur ákært fyrir að hafa staðið upp í flugvél Icelandair og mótmælt brottvikningu hælisleitanda, segja að þeim sé gert ógerlegt að taka til varna fyrir skjólstæðinga sína. Verknaðarlýsing í ákæru sé svo óskýr að þeim hafi ekki tekist að ráða hvað hvorum skjólstæðingi þeirra sé gefið að sök. Þar sem ekki sé að finna neina sundurgreininingu á meintri háttsemi þeirra sé þeim illmögulegt að taka afstöðu til sakargifta.

Þetta kemur fram í greinargerð sem lögmenn kvennanna, þau Páll Bergþórsson og Auður Tinna Aðalbjarnardóttir, lögðu fyrir héraðsdóm Reykjavíkur, þann 20. nóvember síðastliðinn. Lögmennirnir krefjast þess að málinu verði vísað frá dómi, en til vara að konurnar tvær verði sýknaðar af öllum kröfum ákæruvaldsins.

Lögmennirnir gagnrýna rannsókn málsins harðlega og segja skjólstæðinga sína ekki hafa notið réttlátrar málsmeðferðar. Þá benda þeir á að málsmeðferðin hafi dregist langt úr hófi fram, en tvö og hálft ár liðu frá því atvikið átti sér stað og héraðssaksóknari lagði fram ákæru í málinu. 

Óljósar sakargiftir 

Í ákæru héraðssaksóknara eru þær Jórunn Edda og Ragnheiður Freyja sakaðar um að hafa með hátterni sínu brotið gegn 106. og 168. gr. almennra hegningarlaga með því að hafa annars vegar tálmað lögreglumönnum við skyldustörf og hinsvegar raskað öryggi flugvélarinnar. Þá eru þær einnig sakaðar um að hafa brotið gegn 141. gr. loftferðalaga með því að óhlýðnast fyrirmælum áhafnarinnar í vélinni.

Hámarksrefsing við broti gegn 106. gr. almennra hegningarlaga er tveggja ára fangelsi en refsing við broti gegn 168. gr. sömu laga getur verið allt að sex ára fangelsi. Þá liggur allt að fimm ára fangelsisdómur við broti gegn 141. gr. loftferðalaga. Þær geta því átt yfir höfði sér allt að sex ára fangelsisdóm verði þær fundnar sekar.

„Ákæruvaldið hefur valið þá leið að ákæra fyrir ýmis konar brot á almennum hegningarlögum sem og sérlögum í þeirri von að dómurinn fallist á að minnsta kosti eitthvert þeirra eigi við. Hinar óljósu sakargiftir og ónákvæma heimfærsla er til þess fallin að gera verjendum ákærðu erfitt fyrir,“ segir í greinargerð lögmanna þeirra Jórunnar Eddu og Ragnheiðar Freyju, sem lögð var fyrir héraðsdóm Reykjavíkur í síðustu viku. „Verjendum ákærðu hefur ekki tekist að ráða hvað hvorum skjólstæðingi þeirra er gefið að sök og er því torvelt að verjast ákæruatriðum.“

Óskýr verknaðarlýsing 

Frávísunarkrafa lögmannanna byggir á því að ákæruskjal héraðssaksóknara fullnægi ekki kröfum 152. gr. laga um meðferð sakamála, sem kveður á um skýrileika í ákæru.

„Af verknaðarlýsingu eiga ákærðu að geta ráðið hvaða háttsemi þeim er gefin að sök og hvaða refsilagaákvæði þær eiga að hafa brotið gegn án þess að tvímælis orki í þeim efnum. Í ákæruskjali er engin sundurgreining á háttsemi ákærðu. Ákærðu er því illmögulegt að taka afstöðu til sakargifta og er ógerlegt fyrir verjendur að taka til varna fyrir skjólstæðinga sína,“ segir í greinargerðinni.

Þá sé ekki nóg að tilgreina í ákæru að um samverknað hafi verið að ræða til að komast megi hjá því að lýsa refsiverðri háttsemi hvers og eins ákærðu frekar. Lögmennirnir segja ennfremur að verknaðarlýsing í ákæru eigi ekkert skylt við það sem raunverulega gerðist og að hún eigi sér ennfremur ekki stoð í gögnum málsins. Er vísað til þess að ekki sé samræmi á milli þess sem ákærðu var gefið að sök við lögreglurannsókn og síðar í ákæruskjali.

Fari svo að kröfu um frávísun verið hafnað skora lögmennirnir á ákæruvaldið að leggja fram endurrit af skýrslutökum af þeim fimm vitnum sem teknar voru á rannsóknarstigi málsins, en það er mat ákærðu að samantektir lögreglu gefi „verulega skakka mynd af raunverulegum framburði vitna á rannsóknarstigi.“

Óréttlát málsmeðferð

Krafa um sýknu byggir á því að það sé bæði rangt og með öllu ósannað að þær Jórunn Edda og Ragnheiður Freyja hafi gerst sekar um þá háttsemi sem tilgreind er í ákæru. Gera lögmennirnir alvarlegar athugasemdir við rannsókn málsins og fullyrða meðal annars að ákærðu hafi ekki notið réttlátar málsmeðferðar.

„Að undanskildum frumskýrslum af sjálfum ákærðu er stuðst við skýrslur af starfsmönnum kæranda. Ákærðu telja að rannsakendur hafi ekki annast rannsóknina á hlutlægan hátt og kannað jafnt það sem horfi til sektar og sýknu þeirra. Ákærðu hafa ekki notið réttlátar málsmeðferðar að þessu leyti.“

Í því sambandi er vísað til þess að málsmeðferðin öll hafi dregist langt úr hömlu í brýnni andstöðu við 53. gr. laga um meðferð sakamála, 70. gr. stjórnarskrárinnar sem og 6. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu, sem kveði á um að hraða skuli málsmeðferð eins og kostur er.

„Rannsókn málsins virðist hafa legið niðri í a.m.k. 15 mánuði hjá lögreglu. Þá leið tæpt ár frá því að rannsókn málsins var lokið og ákæra var loks gefin út. Engar skýringar réttlæta þessa áralöngu málsmeðferð en ljóst er að ákærðu er ekki um að kenna,“ segir í greinargerðinni.

Frestur til brottvísunar útrunninn

Það var að morgni dags þann 26. maí 2016 sem þær Jórunn Edda og Ragnheiður Freyja stóðu upp í flugvél Icelandair til að mótmæla brottvísun hælisleitandans Eze Okafor sem hafði verið handtekinn og færður með lögregluvaldi í flugvélina þar sem vísa átti honum til Svíþjóðar.

Þá þegar lá fyrir að sænsk yfirvöld myndu ekki taka mál hans fyrir heldur senda hann aftur til heimalandsins Nígeríu en Eze hefur greint frá því að hann hafi flúið þaðan í kjölfar árása Boko Haram liða, sem veittu honum stungusár og myrtu bróður hans. Ragnheiður og Jórunn stóðu upp áður en vélin tók á loft og báðu aðra flugfarþega um að sýna hælisleitandanum samstöðu en flugstjóri flugvélarinnar neitaði að taka á loft fyrr en allir farþegar höfðu sest niður.

Stundin ræddi við þær Jórunni Eddu og Ragnheiði Freyju stuttu eftir að ákæran hafði verið lögð fram í síðasta mánuði, en þá sögðust þær hafa gripið til þessa örþrifaráðs til þess að vernda vin sinn sem þær óttuðust mjög um. Þá þegar hefði legið fyrir að verið væri að vísa Eze úr landi á grundvelli dyflinnarreglugerðarinnar þrátt fyrir að kærunefnd útlendingamála hefði verið búin að úrskurða um að að frestur til þess gera slíkt væri útrunninn. Þær hafi því einfaldlega verið að bregðast við þessu lögbroti Útlendingastofnunar: 

Allt að sex mánaða fangelsiHin 21 árs gamla Elin Ersson gæti átt yfir höfði sér allt að sex mánaða fangelsis fyrir sambærilegt brot og þær Jórunn og Ragnheiður eru ákærðar fyrir. Þær gætu hinsvegar átt yfir höfði sér allt að sex ára fangelsisdóm.

Málinu svipar til máls sænsku háskólastúdínunnar Elin Ersson sem vakið hefur heimsathygli en hún neitaði í júlí síðastliðnum að setjast í sæti sitt til að hindra brottvísun afgansks flóttamanns. New York Times fjallaði nýlega ítarlega um mótmæli Ersson sem urðu til þess að hún og flóttamaðurinn voru leidd út úr vélinni en hann var sendur úr landi nokkru síðar.

Ersson hefur nú verið ákærð fyrir brot á lögum um loftferðir og getur hún átt yfir höfði sér allt að sex mánaða fangelsisdóm verði hún fundin sek. New York Times hefur eftir Ersson að hún líti á það sem skyldu sína að rísa upp fyrir hönd þeirra sem sendir eru í opinn dauðann til stríðshrjáðra landa. Athygli vekur að þeim Jórunni og Ragnheiði var birt ákæra nákvæmlega sama dag og Ersson eða föstudaginn 19. október, en þá voru tvö og hálft ár síðan atvikið átti sér stað.

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

Flóttamenn

Fá ekki að læra hér frekar en í Afganistan
FréttirFlóttamenn

Fá ekki að læra hér frek­ar en í Af­gan­ist­an

Í Af­gan­ist­an var þeim bann­að að læra. Á Ís­landi hafa þær mætt hindr­un­um í hvert sinn sem þær hafa reynt að kom­ast í skóla. Þær þrá ekk­ert heit­ar en að læra ís­lensku, kom­ast inn í sam­fé­lag­ið og sækja sér há­skóla­mennt­un. En þær eru fast­ar; kom­ast ekki út úr störf­um sín­um sem hót­el­þern­ur þar sem þær hafa eng­in tæki­færi til að þjálfa ís­lensk­una: lyk­il­inn að sam­fé­lag­inu.
Ágreiningurinn um útlendingamáin
Greining

Ágrein­ing­ur­inn um út­lend­inga­má­in

„Ég tel ekki að slík frum­vörp eigi er­indi inn í þing­ið,“ sagði Svandís Svavars­dótt­ir. „Þar er­um við inn­viða­ráð­herra held ég ósam­mála,“ svar­aði Guð­rún Haf­steins­dótt­ir. Þetta var gam­alt stef og nýtt, að flokk­arn­ir væru ósam­mála í út­lend­inga­mál­um, en það hafði þó varla ver­ið jafn skýrt fyrr en rétt áð­ur en stjórn­in féll, skömmu áð­ur en Guð­rún ætl­aði sér að leggja fram frum­varp um lok­að bú­setu­úr­ræði.
Jón Gunnars og Áslaug Arna hringdu í ríkislögreglustjóra vegna Yazans
FréttirFlóttamenn

Jón Gunn­ars og Áslaug Arna hringdu í rík­is­lög­reglu­stjóra vegna Yaz­ans

Gögn sem Heim­ild­in fékk af­hent frá dóms­mála­ráðu­neyt­inu varpa ljósi á það að fleiri stjórn­mála­menn en Guð­mund­ur Ingi Guð­brands­son fé­lags­mála­ráð­herra tóku upp tól­ið og hringdu í rík­is­lög­reglu­stjóra áð­ur en ákveð­ið var að fresta brott­vís­un Yaz­ans Tamimi og fjöl­skyldu. Tveir fyrr­ver­andi dóms­mála­ráð­herr­ar Sjálf­stæð­is­flokks­ins hringdu í Sig­ríði Björk Guð­jóns­dótt­ur rík­is­lög­reglu­stjóra og ræddu mál­ið.

Mest lesið

Mataræði er vanræktur þáttur í svefnvanda
2
Viðtal

Mataræði er van­rækt­ur þátt­ur í svefn­vanda

Góð­ur svefn er seint of­met­inn en vanda­mál tengd svefni eru al­geng á Vest­ur­lönd­um. Tal­ið er að um 30 pró­sent Ís­lend­inga sofi of lít­ið og fái ekki end­ur­nær­andi svefn. Ónóg­ur svefn hef­ur áhrif á dag­legt líf fólks og lífs­gæði. Svefn er flók­ið fyr­ir­bæri og margt sem get­ur haft áhrif á gæði hans, má þar nefna lík­am­lega og and­lega sjúk­dóma, breyt­inga­skeið, álag, kvíða, skort á hreyf­ingu og áhrif sam­fé­lags­miðla á svefn­gæði. Áhrif nær­ing­ar og neyslu ákveð­inna fæðu­teg­unda á svefn hafa hins veg­ar ekki vak­ið at­hygli þar til ný­lega.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Hann sagðist ekki geta meir“
1
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Síðasta tilraun Ingu Sæland
3
ViðtalFormannaviðtöl

Síð­asta til­raun Ingu Sæ­land

Flokk­ur fólks­ins var stofn­að­ur til að út­rýma fá­tækt á Ís­landi, sem Inga Sæ­land, formað­ur flokks­ins, þekk­ir af eig­in raun. Hún boð­ar nýtt hús­næð­is­kerfi með fyr­ir­sjá­an­leika og nið­ur­skurð í öllu því sem heita að­gerð­ir gegn lofts­lags­breyt­ing­um. Græn­asta land í heimi eigi að nota pen­ing­ana í heil­brigðis­kerfi og aðra inn­viði sem standi á brauð­fót­um.
Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum
6
Fréttir

Svan­hild­ur Hólm með áber­andi minnsta reynslu af ut­an­rík­is­mál­um

Ljóst er að Svan­hild­ur Hólm, sendi­herra í Banda­ríkj­un­um, sker sig úr hópi koll­ega sinna frá Norð­ur­lönd­un­um hvað varð­ar tak­mark­aða reynslu á vett­vangi ut­an­rík­is­mála. Stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd bíð­ur enn svara frá ut­an­rík­is­ráðu­neyt­inu um vinnu­brögð ráð­herra við skip­un á sendi­herr­um í Banda­ríkj­un­um og Ítal­íu.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
3
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Grunaði að það ætti að reka hana
4
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár