Neytendasamtökin og Félag íslenskra bifreiðaeigenda (FÍB) segja að daglega berist þeim fjöldi kvartana vegna ósanngjarnra viðskiptaskilmála bílastæðafyrirtækja, ruglingshættu milli gjaldskyldra bílastæða, hárra vangreiðslugjalda, órökstuddra greiðslukrafna, flækjustigi, skorti á merkingum, skorti á upplýsingum, brotum á réttindum P-korthafa og skorti á valmöguleikum til að borga fyrir afnot bílastæða.

Biðla samtökin bæði til rekstraraðila bílastæða og stjórnvalda að grípa til aðgerða til varnar neytendum vegna þessa.

Fyrr á þessu ári beitti Neytendastofa fjögur fyrirtæki, sem sinna bílastæðaþjónustu við gjaldskyld bílastæði, sektum vegna ólöglegra viðskiptahátta og upplýsingagjafar.

„Í ljósi ólöglegra viðskiptahátta fyrirtækja á þessu sviði, sem og ófullnægjandi samningsbundinna heimilda til innheimtu vangreiðslugjalda, er gerð krafa um að þjónustugjöld sem greidd hafa verið umfram skyldu verði endurgreidd til neytenda,“ segir í tilkynningu frá samtökunum tveimur.

Í andstöðu við góða viðskiptavenju

Neytendasamtökin og FÍB biðja bílastæðafyrirtækin að laga upplýsingagjöf sína, breyta kröfum þegar greitt er fyrir rangt stæði og hætta að krefja handhafa P-korta um vangreiðslur.

Rekstraraðila biðja samtökin að haga innheimtu vangreiðslugjalda líkt og lög kveði á um – það er að senda fólki skriflega innheimtuviðvörum og veita 10 daga frest til að greiða og upplýsa um andmælarétt. Hámarks kostnaður slíkrar viðvörunar má, að þeirra sögn, vera 1.178 krónur.

„Sá fyrirsláttur bílastæðafyrirtækja að þau annist innheimtuna fyrir sig sjálf á grundvelli leigusamninga og séu því ekki bundin af innheimtulögum er ósannfærandi,“ segir í tilkynningu FÍB og Neytendasamtakanna. 

Þá segja þau birtingu greiðslukröfu í heimabanka bíleigenda án skýringa vera með öllu ófullnægjandi „Bílastæðafyrirtæki getur ekki haft réttmætar væntingar um að fá slíka kröfu greidda.“

Samtökin segja það vera í andstöðu við góða viðskiptavenju og í trássi við samningalög að vangreiðslukröfur séu víða talsvert hærri en raunkostnaður við innheimtu. Raunar mætti efast um þörfina fyrir vangreiðslukröfu í ljósi þess að eitt fyrirtæki, Checkit.is, innheimti ekki slík gjöld á ýmsum ferðamannastöðum.

Neytendasamtökin og FÍB vekja máls á því að dæmi séu um að sveitarfélög hafi framselt heimild sína til innheimtu stöðugjalda til einkaaðila. Samkvæmt umferðarlögum má þó aðeins innheimta slík gjöld til að standa straum af rekstri og þjónustu á bílastæði. 

Segja samtökin að tilefni sé til að skoða hvort andvirði gjaldanna sé ráðstafað samkvæmt lagabókstafnum. 

Stjórnvöld eigi að grípa inn í

Samtökin biðja einnig stjórnvöld um að grípa til aðgerða í málaflokknum. Til dæmis með því að taka af skarið um að innheimta þjónustugjalda fyrir bílastæði lúti innheimtulögum, þar á meðal um hámarksfjárhæð innheimtukostnaðar um vangreiðslugjöld. 

Þá vilja þau að stjórnvöld geri þá kröfu að helstu greiðsluöpp fyrir bílastæði gildi á öllum bílastæðum. „Algeng ástæða vangreiðslu er þegar aðeins er hægt að borga fyrir bílastæði í gegnum eitt greiðsluapp og notandi er ekki með greiðslukort tengt við það app. Víða er aðeins hægt að nota eitt þessara appa. Fáum myndi detta í hug að leyfa aðeins eitt ákveðið greiðslukort í almennum rafrænum viðskiptum.“

Samtökin vilja að til að gjaldtaka teljist heimil á bílastæðum í einkaeigu þurfi henni að fylgja deiliskipulagsbreyting. Þá vilja þau að skilyrði vangreiðslukröfu verði að koma fyrir miða þess efnis fyrir á áberandi hátt á framrúðu viðkomandi bíls. 

Neytendasamtökin og FÍB vilja einnig að stjórnvöld hafi frumkvæði að því að sett verði upp sameiginleg vefsíða bílastæðafyrirtækja og bílastæðasjóða sveitarfélaga með ítarlegum upplýsingum um gjaldskyld bílastæði. „Á vefsíðunni verði með einföldum hætti hægt að mótmæla greiðslukröfu frá hvaða bílastæðafyrirtæki eða bílastæðasjóði sem er. Ennfremur verði þar upplýsingar um kærunefnd vöru- og þjónustukaupa.

Mikil aukning á stuttum tíma

Heimildin hefur fjallað ítarlega um þá miklu aukningu sem hefur orðið á gjaldtöku á bílastæðum á ferðamannastöðum um allt land. En nokkuð takmarkað regluverk virðist vera í kringum starfsemi þeirra. 

Eitt stærsta fyrirtækið, Parka, hefur verið harðlega gagnrýnt af FÍB. Þá helst vegna þess að álagning á vanrækslugjald vegna ógreiddra bílastæðagjalda eru að minnsta kosti 250 prósent hærri en upphaflega gjaldið. Algengasta verðið fyrir að leggja bíl við náttúruperlur landsins er um þúsund krónur, en vanrækslugjaldið getur verið allt að þrefalt það, eða um 3.500 krónur. Hæstu dæmin sem fjallað hefur verið um eru vanrækslugjöld upp á 4.500 krónur.

Neytendastofa greip til þess fyrr á þessu ári að sekta fyrirtæki sem sinna gjaldtöku á bílastæðum fyrir ólöglega viðskiptahætti og upplýsingagjöf. Hæstu sektina fékk Parka, eða milljón krónur, en önnur sektuð fyrirtæki voru Isavia, EasyPark og Green Parking. 

Í tilfelli Parka ályktaði eftirlitsstofnunin að fyrirtækið hefði brotið gegn reglugerð um viðskiptahætti „sem teljast undir öllum kringumstæðum óréttmætir með því að upplýsa neytendur ranglega um að þjónusta þess sé endurgjaldslaus.“