Þessi grein birtist fyrir rúmlega 3 mánuðum.

79 ár frá frelsun Auschwitz: 245 þúsund fórnarlömb helfararinnar enn á lífi

79 ár frá frelsun Auschwitz: 245 þúsund fórnarlömb helfararinnar enn á lífi
Hluti fanganna fer í síðasta sinn út um hliðið alræmda, þar sem stóð Arbeit macht frei, eða Vinnan mun gera yður frjáls.

Í dag, 27. janúar 2024, eru 79 ár síðan 332. riffladeild 60. hers Sovétríkjanna hrakti þýskar varnarsveitir burt frá þremur smáþorpum í suðurhluta Póllands, nánar tiltekið í Slesíu, sem Hitlers-Þýskaland hafði innlimað haustið 1939. Þorpin hétu Monowitz, Birkenau og Auschwitz og stóðu í þéttum hnapp við ána Sola.

Hinn Rauði her Sovétríkjanna hóf þann 12. janúar mikla sókn við og yfir ána Vislu og fátt varð um varnir hjá Þjóðverjum. Þann 17. janúar tóku hersveitir Georgí Sjúkovs marskálks Varsjá, sem þá var lítið annað en rjúkandi rústir, og tveim dögum seinna sendi Sjúkov sína menn inn í Łódź sem Þjóðverjar kölluðu Lemberg. Og um sama leyti ruddist 60. herinn í suðri inn í Slesíu undir æðstu stjórn Ívans Konévs marskálks.

Sovéskar stríðskonur með hluta barnanna sem enn voru á lífi í Auschwitz.

Enn voru varnir Þjóðverja í molum en þó svolítið farnar að styrkjast svo það kostaði líf 231 dáta úr 332. riffladeildinni að reka þýska varnarliðið burt frá litlu þorpunum þremur við Sola þann 27. janúar.

Óbreyttir dátar riffladeildarinnar vissu ekki til þess að neitt væri merkilegt við þessi litlu þorp og þeir ráku því upp stór augu þegar þeir fóru að svipast um síðdegis þennan dag og gengu fram á fangabúðir þar sem illa leiknar manneskjur stóðu þegjandi bak við gaddavírsgirðingar.

Allir fangaverðir voru greinilega flúnir en fanganir voru greinilega svo illa á sig komnir að þeir höfðu ekki megnað að hafa sig út úr girðingunum. Margir voru svo máttfarnir að þeir máttu sig varla hreyfa.

Fjölmörg börn voru á meðal þeirra.

Nú á dögum þekkja allir nafnið Auschwitz en við búðir í því þorpi eru útrýmingar- og þrælkunarbúðir í þorpunum þremur allar kenndar.

60.000 manns höfðu verið í Auschwitz þegar sókn Rauða hersins hófst þann 12. en meiriparti fanganna var þá smalað saman í sannkallaða „dauðagöngu“ vestur á bóginn til Þýskalands.

Eftir í Auschwitz urðu 6.000 manns sem 332. rifflasveitin frelsaði þennan dag en töluvert mörg þeirra voru reyndar svo illa haldin af hungri og sjúkdómum að þau dóu næstu daga. Í verksmiðjum IG Farben iðnveldisins í Monowitz fundust líka 800 illa haldnir þrælar enn á lífi.

Sovésku hermennirnir fundu í búðunum í Auschwitz og Birkenau 600 lík, jakkaföt á 370.000 manns, 837.000 kvenmannsflíkur og 7,7 tonn af mannshári.

Síðar var reiknað saman að meira en 1,1 milljónir manna höfðu dáið í Auschwitz.

Flest dóu í gasklefunum en öðrum var þrælkað út eða hreinlega myrt „með handafli“ af SS-vörðunum og öðru illþýði sem gætti fanganna. Langflest hinna látnu voru Gyðingar frá flestum löndum Evrópu en töluvert þó af Róma-fólki, pólskum og sovéskum stríðsföngum og samkynhneigðum.

Auschwitz hefur síðan orðið tákn fyrir þá ógnarlegu illsku sem getur búið í mannsálinni en þó um leið líka fyrir von og þolgæði því ótrúlega mörgum tókst að lifa af hryllingsvist sína í fangabúðunum og halda þó mennsku sinni óskertri.

En hve mörg þeirra sem lifðu af helförina gegn Gyðingum eru enn á lífi? Svo vill til að fyrr í mánuðinum kom út skýrsla þar sem niðurstöður rannsóknar á því eru birtar.

Það var sérstök stofnun sem tók að sér að rannsaka það en sú hefur verið að skoða og rannsaka kröfur sem samtök Gyðinga ætla að gera á hendur Þjóðverjum. Hér má lesa þessa skýrslu.

Nokkrir fanganna sem blöstu við sovésku dátunum 27. janúar 1945.

Þar eru talin saman öll sem telja má fórnarlömb helfararinnar.

Þá ekki aðeins þau sem lentu í útrýmingar- og fangabúðum heldur líka fólk sem var í felum á yfirráðasvæði Þjóðverja eða í liði skæruliða á hernumdum svæðum.

Jafnframt eru talin með öll börn, hversu ung sem þau voru og meira að segja líka börn sem voru í móðurkviði allt framtil uppgjafar Þjóðverja í byrjun maí 1945.

Þess vegna er yngsta fólkið á listanum fætt í blábyrjun ársins 1946.

En niðurstaðan er sem sagt sú að um 245.000 manns séu enn á lífi af fórnarlömbum helfararinnar.

Af þeim eru 60 prósent konur.

Langflest þeirra búa í Ísrael en skiptingin er þessi (hér eru nefnd þau lönd þar sem meira en 1,0 prósent eftirlifenda býr):

1.  Ísrael 48,7 prósent (119,300 einstaklingar)

2.  Bandaríkin 15,7 prósent

3.  Frakkland 8,9 prósent

4.  Þýskaland 5,8 prósent

5.  Rússland 7,4 prósent

6.  Úkraína 3,0 prósent

7.  Kanada 2,5 prósent

8.  Ungverjaland 1,4 prósent

9.  Ástralía 1,1 prósent

Þar næst koma Belarús, Ítalía, Holland, Bretland og Belgía.

Hér má sjá samantekt Washington Post um ýmsar niðurstöður skýrslunnar.

Það var oft glatt á hjalla hjá starfsfólki Auschwitz þegar það skrapp í sumarbústaðinn Solahütte.Solahütte var rúma 20 kílómetra frá Auschwitz. Myndin er tekin síðsumars eða snemma hausts 1944 þegar starfsfólk fékk helgarfrí frá mjög miklum önnum við að drepa ungverska Gyðinga.

Kjósa
14
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (1)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • VSE
    Virgil Scheving Einarsson skrifaði
    Þetta er vel skrifað fra þeim meistara er her Skrifar. Eg bjo i Bretlandi i 20 ar þar er venja föst að i Öllum skolum landsins er 1 Skoladagur tekin i að minnast Helfararinar i mali og mindum og Umfjöllun ekkert er annað a dagskra þan dag. Bretar vilja að þessi Hörmung gleimist ekki, lika er BBC riksisonvarpið me mindefni um Helförina og WW2. Einig fer Namsfolk i skolaferðir til Auschwitz og Birkenau og fl staða sem Nasistar Brendu Folk.
    Kvað er a Islandi arlega ekki neitt. Her var flokkur manna sem Klæddist SS Buningum a Sunnudögum. Þeir Gufuðu upp i striðslok og gengu i Sjalfstæðisflokk. Siðar eða-- 30 mars 1949 þekttu glöggir menn þa a Austurvelli með Borða um Handlegg og Gasgrimur og Eikarkilfur fra Sendiraði USA og Taragas sem þeir notuðu ospart a Folkið sem var a Austurvelli þann eftirmidag þar voru ekki Bara Sosialistar samankomnir, nei mikið af folki sem kom þar af forvitni var þar. Það er svartasti dagur i sögu Lyðveldisins. 1946 Hafði sami Flokkur sem Let Lemja Saklaust folk a Austurvelli, Fengið islenska Striðsglæpamenn Lausa ur fangelsum fyrir Hollustu við Hitler. Ljotur Atburður var er Hermann Jonasson þa Domsmalaraðherra let senda 40 Gyðinga mentaða vel ur landi, þeir enduðu allir i Utrimingabuðum Auschwitz og Birkenau. Það er Ævarandi sköm fyrir Island.
    Sem betur fer hefur verið ritað mikið um Islenska Nasista siðast Byr Islendindur Her
    Þar kemur fram að 1 Glæpamanna sem Rikistjornin fekk framseldan til Islands kom Leif
    Möller i Fangabuðir Nasista. Sa Raðherra sem fekk þa lausa, Sotti Fund þar sem Adolf Hitler kom fram 1936 i Þiskalandi
    Með honum var annar namsmaður i Þiskalandi a þeim arum Allabal siðar Bæjarstjori i Kopavogi. Svona voru menn Sjukir af Hugsjon Hitlers.
    4
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.

Mest lesið

Ákveðið að saksækja þrjá í Lindsor-málinu rúmum 15 árum síðar
2
Skýring

Ákveð­ið að sak­sækja þrjá í Lindsor-mál­inu rúm­um 15 ár­um síð­ar

Sama dag og Geir H. Haar­de flutti ræðu til þjóð­ar­inn­ar þar sem hann bað guð um að blessa Ís­land veitti Kaupþing af­l­ands­fé­lagi lán sem not­að var til að kaupa verð­lít­il skulda­bréf af starfs­mönn­um og vild­ar­við­skipta­vini bank­ans. Nú, 15 og hálfu ári eft­ir að lán­ið var veitt, stend­ur til að sak­sækja þrjá ein­stak­linga í Lúx­em­borg vegna þess.
„Það er svo ótrúlega helvíti erfitt að fara frá honum“
3
Viðtal

„Það er svo ótrú­lega hel­víti erfitt að fara frá hon­um“

Krist­inn Hrafns­son ræð­ir stöð­una á mál­um Ju­li­an Assange en um­ræð­an byrj­aði að breyt­ast eft­ir að Nils Melzer, þá­ver­andi skýrslu­gjafi Sam­ein­uðu þjóð­anna, gaf út á bók ár­ið 2022 og lagði áherslu á að eng­inn hef­ur axl­að ábyrgð á stríðs­glæp­um þeim sem Wiki­Leaks af­hjúp­aði á með­an Ju­li­an sæt­ir pynt­ing­um og yf­ir­völd fjög­urra landa hafa marg­brot­ið á hon­um. Bók­in hef­ur haft áhrif, jafn­vel á Joe Biden og Olaf Sholz.
Segir íslenskt kórastarf geta stuðlað að aukinni inngildingu
4
FréttirForsetakosningar 2024

Seg­ir ís­lenskt kór­astarf geta stuðl­að að auk­inni inn­gild­ingu

Halla Hrund Loga­dótt­ir vill hvetja út­lend­inga til að „læra tungu­mál­ið okk­ar í gegn­um söng og ís­lensk­una.“ Halla Hrund seg­ir að við þurf­um að vera að­eins meira skap­andi í því hvernig við nálg­umst við­fangs­efni inn­flytj­enda. Hún var með­al for­setafram­bjóð­enda sem mættu í pall­borð­sum­ræð­ur í síð­asta þætti Pressu.
Var dæmdur til dauða fyrir hryðjuverk
10
ViðtalÚkraínustríðið

Var dæmd­ur til dauða fyr­ir hryðju­verk

Bret­inn Shaun Pinner var ný­kom­inn úr löngu sam­bandi og fann fyr­ir lífs­kreppu sem marg­ir á miðj­um aldri upp­lifa. Hans lausn við henni var að fara til Úkraínu og þjálfa her­menn. Pinner var hand­tek­inn, stung­inn og pynt­að­ur af Rúss­um en var svo hluti af stór­um fanga­skipt­um sem áttu sér stað milli stríð­andi fylk­inga í sept­em­ber 2022. Ósk­ar Hall­gríms­son ræddi við Pinner.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Rúlletta Róberts og vitnisburðir starfsfólks: „Þetta er bara rosalega mikið álag“
1
ÚttektRóbert Wessman, Alvogen og Alvotech

Rúll­etta Ró­berts og vitn­is­burð­ir starfs­fólks: „Þetta er bara rosa­lega mik­ið álag“

Starfs­menn Al­votech lýsa vinnu­álag­inu sem ómann­eskju­legu og hafa leit­að til stétt­ar­fé­laga út af ógreiddri yf­ir­vinnu og fleiri mál­um. Vinnu­að­stæð­urn­ar hafa ver­ið svona út af því að Al­votech hef­ur unn­ið að því að fá mark­aðs­leyfi fyr­ir sam­heita­lyf Humira í Banda­ríkj­un­um. Fyr­ir­tæk­ið hef­ur veðj­að öllu á þetta lyf en sala á því hef­ur dreg­ist sam­an og sam­heita­lyfj­um þess hef­ur alls ekki geng­ið eins vel í Banda­ríkj­un­um og reikn­að var með.
Sleppti máltíðum til þess að komast frá Ásbrú
7
Greining

Sleppti mál­tíð­um til þess að kom­ast frá Ás­brú

„Stans­laust von­leysi vakn­ar um leið og þú mæt­ir,“ seg­ir ung­ur venesú­elsk­ur hæl­is­leit­andi um Ás­brú. Þar hafi ver­ið ómögu­legt fyr­ir hann, eða nokk­urn mann, að að­lag­ast ís­lensku sam­fé­lagi – sem er at­riði sem stjórn­mála­menn þvert á flokka hafa sagt mik­il­vægt. Fé­lags- og vinnu­mark­aðs­ráð­herra hef­ur sagst vilja fleiri bú­setu­úr­ræði á borð við Ás­brú.
Þórður Snær Júlíusson
8
Leiðari

Þórður Snær Júlíusson

Elsku ráð­herr­ar, hætt­ið að gefa Ís­land

Nú stend­ur til að gefa norsk­um lax­eld­is­fyr­ir­tækj­um ís­lenska firði til eign­ar. Þeg­ar er bú­ið að gefa ör­fá­um út­gerð­ar­fjöl­skyld­um hundruð millj­arða króna hið minnsta af fé sem ætti að hafa far­ið í sam­fé­lags­lega upp­bygg­ingu. Vilji er til þess að gefa einka­að­il­um vindorku en eng­inn vilji til þess að rukka ferða­þjón­ustu fyr­ir nýt­ingu á al­manna­g­æð­um. Hvað geng­ur ís­lensk­um ráða­mönn­um eig­in­lega til?
Fyrirtækið sem Kvika keypti kom að lánum til félags konu Ármanns
9
ViðskiptiKvika og Ortus

Fyr­ir­tæk­ið sem Kvika keypti kom að lán­um til fé­lags konu Ár­manns

Breska fyr­ir­tæk­ið Ort­us Capital, sem Ár­mann Þor­valds­son, nú­ver­andi for­stjóri al­menn­ings­hluta­fé­lags­ins Kviku, var hlut­hafi í var einn af lán­veit­end­um breska kráar­fyr­ir­tæk­is­ins Red Oak Taverns, sem eig­in­kona Ár­manns á hlut í. Þetta fyr­ir­tæki varð síð­ar að Kviku Secu­rities í Bretlandi og keypti það breskt lána­fyr­ir­tæki af við­skipta­fé­lög­um fyr­ir tveim­ur ár­um fyr­ir millj­arða króna.
Umsækjandi hjá MAST vill rökstuðning: „Ég er vonsvikinn“
10
FréttirLaxeldi

Um­sækj­andi hjá MAST vill rök­stuðn­ing: „Ég er von­svik­inn“

Eg­ill Stein­gríms­son dýra­lækn­ir var ann­ar af um­sækj­end­un­um um sviðs­stjórastarf hjá Mat­væla­stofn­un sem með­al ann­ars snýst um eft­ir­lit með lax­eldi. Fiska­líf­eðl­is­fræð­ing­ur­inn Þor­leif­ur Ág­ústs­son var ráð­inn fram yf­ir hann og vakti ráðn­ing­in at­hygli inn­an MAST vegna já­kvæðra skrifa hans um lax­eldi hér á landi.

Mest lesið í mánuðinum

Læstur inni í íbúðinni sinni í fimmtán ár
1
Viðtal

Læst­ur inni í íbúð­inni sinni í fimmtán ár

Sveinn Bjarna­son bjó í fimmtán ár í læstri íbúð á veg­um Ak­ur­eyr­ar­bæj­ar. Hann bank­aði oft ít­rek­að og grét áð­ur en starfs­fólk opn­aði fyr­ir hon­um. Móð­ir hans gerði end­ur­tekn­ar at­huga­semd­ir við að hann væri læst­ur inni og seg­ir son sinn hafa ver­ið van­rækt­an. Fyrr á þessu ári greip hún til þess ör­þrifa­ráðs að flytja hann bú­ferl­um í ann­an lands­hluta til að fá mann­sæm­andi að­bún­að fyr­ir hann. Mál Sveins varp­ar ljósi á al­var­leg­ar brota­lam­ir í þjón­ustu við fatl­að fólk á Ís­landi og sýn­ir hvernig mann­rétt­indi hafa ver­ið virt að vett­ugi ár­um sam­an.
Rúlletta Róberts og vitnisburðir starfsfólks: „Þetta er bara rosalega mikið álag“
4
ÚttektRóbert Wessman, Alvogen og Alvotech

Rúll­etta Ró­berts og vitn­is­burð­ir starfs­fólks: „Þetta er bara rosa­lega mik­ið álag“

Starfs­menn Al­votech lýsa vinnu­álag­inu sem ómann­eskju­legu og hafa leit­að til stétt­ar­fé­laga út af ógreiddri yf­ir­vinnu og fleiri mál­um. Vinnu­að­stæð­urn­ar hafa ver­ið svona út af því að Al­votech hef­ur unn­ið að því að fá mark­aðs­leyfi fyr­ir sam­heita­lyf Humira í Banda­ríkj­un­um. Fyr­ir­tæk­ið hef­ur veðj­að öllu á þetta lyf en sala á því hef­ur dreg­ist sam­an og sam­heita­lyfj­um þess hef­ur alls ekki geng­ið eins vel í Banda­ríkj­un­um og reikn­að var með.
„Ég ætla ekki að kinka kolli framan í einhver illmenni án þess að segja neitt“
6
ViðtalForsetakosningar 2024

„Ég ætla ekki að kinka kolli fram­an í ein­hver ill­menni án þess að segja neitt“

Jón Gn­arr er kom­inn í for­setafram­boð. Hann seg­ir meiri þörf á gleði og húm­or í lýð­ræð­inu og sam­fé­lag­inu þar sem of­fram­boð sé á leið­ind­um og er sann­færð­ur um að þjóð­in sé að leita sér að mann­eskju sem hún geti séð sjálfa sig í. Jón ætl­ar sér að mýkja freka kall­inn með kær­leik­ann að vopni og lof­ar að vera hvorki of­stopa­mann­eskja né lydda, nái hann kjöri. Svo hef­ur hann alltaf dreymt um að búa í Garða­bæ.
Hjúkrunarheimilið Sóltún fékk 20 milljarða frá íslenska ríkinu
7
Fréttir

Hjúkr­un­ar­heim­il­ið Sól­tún fékk 20 millj­arða frá ís­lenska rík­inu

Frá ár­inu 2009 hef­ur hjúkr­un­ar­heim­il­ið Sól­tún feng­ið tæp­lega 20 millj­arða króna frá ís­lenskra rík­inu. Um 90 pró­sent af tekj­um Sól­túns koma frá rík­inu. Eig­end­urn­ir hafa tek­ið á þriðja millj­arð króna út úr rekstr­in­um með því að selja fast­eign­ir og lóð­ir og lækka hluta­fé fyr­ir­tæk­is­ins. All­ur rekst­ur­inn bygg­ir hins veg­ar á um­deild­um samn­ingi við ís­lenska rík­ið sem gerð­ur var ár­ið 2000.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár