Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir þingmaður Viðreisnar spyr hvar markmiðin um að lækka skuldir og lækka viðskiptahalla séu í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar til næstu fimm ára sem sett var fram í vikunni. Þetta kom fram í máli hennar undir liðnum störf þingsins í dag. 

Fyrri umræða um fjármálaáætlunina fer fram síðar í dag en þingið mun fara í páskafrí í tvær vikur eftir daginn.

Heimildin fjallaði um fjár­mála­áætl­unina í gær en henni er ætl­að að hjálpa til við að berja nið­ur verð­bólgu og slá á þenslu. Þar eru boð­að­ar skatta­hækk­an­ir, sem sum­ar eru út­færð­ar og aðr­ar ekki, að­halds­að­gerð­ir og eigna­sala. 

Heildarafkoman skiptir máli

Bjarni Benediksson fjármála- og efnahagsráðherra sagði fyrr í mánuðinum að það væri stað­reynd að mark­að­irn­ir hefðu misst trú á að stjórn­völd næðu verð­bólg­unni nið­ur á næstu miss­er­um. „Við verð­um að gang­ast við því,“ sagði hann.

Þorbjörg vísaði í þessi ummæli og sagði í ræðu sinni í dag að orð ráðherrans sýndu að hann tæki það til sín að markaðurinn hefði misst trú á að Sjálfstæðisflokkurinn gæti stýrt efnahagsmálunum, að hann gæti náð verðbólgunni niður. 

„Ný fjármálaáætlun geymir nefnilega engar raunverulegar aðgerðir til að hagræða. Útgjaldapólitíkin er enn sú sama. Það er ekkert talað um að lækka svimandi háan vaxtakostnað íslenska ríkisins, sem myndi hjálpa við að ná niður verðbólgu. Ísland ætlar áfram að blanda sér alvarlega í baráttuna um Evrópumeistaratitilinn í vaxtakostnaði. Verðbólga er skilgreind sem versti óvinurinn en aðgerðir til að berjast gegn höfuðóvininum vantar, eru fyrst á dagskrá 2024 til 2028. Ríkisstjórnin ætlar þá að skoða sameiningu stofnana eftir einhver ár og kannski hærri veiðileyfagjöld einhvern tímann seinna.

Þetta hjálpar auðvitað ekki ungu fólki á húsnæðismarkaði núna. Fjármálaáætlunin er eins og geggjað aðhaldsprógramm sem byrjar 2024 og skilar kannski þjóðinni í kjólinn fyrir jólin 2028. Þrátt fyrir öll varnaðarorð heimsins valdi fjármálaráðherra að skila fjárlögum fyrir þetta ár með 120 milljarða halla. Hann talar núna um að frumjöfnuður sé að batna. Það er fáránlegur mælikvarði, eins og að segja að afkoma heimilanna sé góð áður en búið er að taka með í reikninginn afborganir af lánum. Það er auðvitað heildarafkoman sem skiptir máli og það á að reka ríkið á yfirdrætti út árið 2027,“ sagði hún. 

Spurði Þorbjörg hvar markmiðin um að lækka skuldir væru. „Hvar eru markmiðin um að lækka viðskiptahalla? Svörin við þessum spurningum geta orðið til þess að fjármálaráðherra endurheimti trú fólks á því að hann ráði við verkefnið.“

Rétt að beita ríkisfjármálum með markvissum hætti til að ná niður verðbólgu

Líneik Anna Sævarsdóttir þingmaður Framsóknarflokksins og formaður velferðarnefndar fjallaði einnig um fjármálaáætlunina í ræðu sinni undir sama lið í dag. 

Þar sagði hún að fjármálaáætlunin sýndi stefnu ríkisstjórnarinnar svart á hvítu, að rétt væri að beita ríkisfjármálum með markvissum hætti til að ná niður verðbólgu og koma í veg fyrir frekari hækkun vaxta með auknu aðhaldi, tekjuöflun og frestun framkvæmda. 

„Á sama tíma er lögð áhersla á að verja grunnþjónustuna, styðja áfram við viðkvæma hópa og verja lífskjör almennings. Skuldahlutfall ríkissjóðs lækkar líka á tímabilinu og afkoma batnar. Þetta er það eina rétta við núverandi aðstæður,“ sagði hún og vitnaði í menningar- og viðskiptaráðherra, Lilju Dögg Alfreðsdóttur: „Stóra verkefnið samhliða breyttum aðstæðum er að ná niður verðbólgu sem er helsti óvinur heimila og fyrirtækja í landinu. Aðhald og skýr forgangsröðun er meginstef. Ríkisfjármálin þurfa að vinna með peningastefnu Seðlabankans til að ná jafnvægi.“

Forgangsraðað í þágu heilbrigðiskerfisinsLíneik Anna segir að í áætluninni sé með skýrum hætti forgangsraðað í þágu heilbrigðiskerfisins og almannatryggingakerfisins þar sem ekki sé gerð aðhaldskrafa.

Mynd: Bára Huld Beck

Líneik Anna sagði jafnfram að þrátt fyrir að ýmsum framkvæmdum yrði frestað væri staðinn vörður um framkvæmdir sem væru í gangi eða ættu að hefjast á árinu eins og við Landspítala og í samgöngu- og húsnæðismálum. „Þá verður sérstaklega stutt við þá hópa, sem síst geta mætt áhrifum hærri verðbólgu, með ýmsum stuðningsaðgerðum stjórnvalda, eins og þegar er hafið með hækkun vaxtabóta og barnabóta.

Í áætluninni er líka með skýrum hætti forgangsraðað í þágu heilbrigðiskerfisins og almannatryggingakerfisins þar sem ekki er gerð aðhaldskrafa. Það þýðir að 12 milljarðarnir sem bætt var inn í heilbrigðiskerfið um síðustu áramót eru komnir til að vera. Sem formaður velferðarnefndar hef ég fylgst með vinnunni í heilbrigðiskerfinu og legg mikla áherslu á að við getum haldið áfram öllum þeim góðu verkum sem nú er unnið að,“ sagði hún að lokum.