Hrópað var og púað á Sigmund Davíð Gunnlaugsson, forsætisráðherra Íslands, meðan hann hélt hátíðarræðu sína á Austurvelli á tólfta tímanum. Þótt prúðbúnir þjóðhátíðargestir, á afgirtu svæði Austurvallar milli þinghússins og styttunnar af Jóni Sigurðssyni, ættu erfitt með að heyra orðaskil fyrir hávaðanum hélt Sigmundur sínu striki. Hann hvatti þjóðina til dáða og brýndi fyrir Íslendingum að standa saman og gleðjast yfir framförum. Að sögn forsætisráðherra finnst Dönum eðlilegt að kalla Danmörku besta land í heimi. Íslendingar ættu að sama skapi að vera jákvæðir og nota fánann sinn í auknum mæli.  

„Flestir geta líklega sammælst um að 17. júní sé dagur til að gleðjast. Við höldum hátíð og gleðjumst yfir því að vera hluti af þeirri margbreytilegu stórfjölskyldu sem kallar sig Íslendinga. Þannig snýst dagurinn líka um samheldni, hann minnir okkur á að við séum öll einn hópur, hópur með sameiginlega sögu og menningu og hópur sem tekst í sameiningu á við raunir og tækifæri,“ sagði Sigmundur og bætti því við að dagurinn snerist einnig um sjálfstraust.

„Hann snýst um að við minnumst þess að við höfum ástæðu til að hafa trú á okkur sjálfum sem þjóð, hafa trú á því að í sameiningu getum við náð miklum árangri. Við lýðveldisstofnun árið 1944 skorti Íslendinga ekki sjálfstraust og samheldni, ekki frekar en þegar þeir ákváðu að verða fullvalda þjóð, um aldarfjórðungi fyrr. En þrátt fyrir áræði og trú á landinu þorðu líklega fáir að vona, að fáeinum áratugum seinna yrði Ísland orðið að fyrirmynd í samfélagi þjóðanna. Að velferðarmælikvarðar sýndu framúrskarandi árangur á flestum sviðum; að almennt heilbrigði hefði aukist stórkostlega, að hér væru lífslíkur einar þær bestu í veröldinni, atvinnuleysi minna en annars staðar og kynjajafnrétti hvergi meira.

Forsætisráðherra fullyrti að trúin á framtíðina hefði skilað Íslendingum langt. Þjóðin hefði í áranna rás horft til framfara og byggt samfélagið skynsamlega upp á grunni þess sem gengnar kynslóðir veittu í arf. „Það er hlutverk okkar sem nú byggjum landið að skrifa næstu kafla þeirrar framfarasögu,“ sagði hann. Þá taldi hann upp aðgerðir ríkisstjórnarinnar og sagði bjarta tíma framundan. 

„Þjóðhátíðardagurinn 17. júní skipar margs konar sess í hugum okkar. Hann er dagur til að gleðjast yfir því sem vel hefur tekist við uppbyggingu samfélagsins, dagur til að minnast þeirra brautryðjenda sem fyrr á tíð skópu framtíð þjóðarinnar með baráttu sinni og dagur til að virkja samtakamátt okkar og setja markiðin enn hærra en áður til heilla fyrir framtíðarkynslóðir landsins. Íslendingar hafa þegar náð árangri sem hlýtur að teljast merkilegur. Það er nánast sama um hvaða svið er að ræða, hvort sem það er keppni í íþróttum, listir eða vísindi, okkar litla samfélag á fjölda fulltrúa sem skara fram úr á heimsvísu. Og það er mikilvægt að muna að við getum nýtt sama drifkraft til framfara innanlands.“

„Við eigum líka að leyfa okkur að gleðjast yfir því góða á hátíðlegri stund eins og þessari og láta gleðina veita okkur hvatningu til áframhaldandi framfara“

Næst gerði hann afmæli kosningaréttar kvenna að umtalsefni og minnti á að árið 1915 fengu ekki aðeins konur kosningarétt í Alþingiskosningum heldur einnig verkamenn og verr stæðir karlmenn sem ekki höfðu haft kosningarétt fram að því.

Sigmundur sagði að samkvæmt skýrslu Sameinuðu þjóðanna teldust Íslendingar hafa fleiri tilefni til að vera hamingjusamir en flestar aðrar þjóðir heims. „Raunar er bara eitt land annað sem telst búa við jafn mikil lífsgæði og Íslendingar. En hvað finnst okkur sjálfum?“ spurði hann og svaraði: „Stundum virðist sem fremur sé lögð áhersla á hið neikvæða en að meta það sem vel hefur reynst og nýta þann árangur til að gera enn betur. Við getum vissulega gert betur á mörgum sviðum en besta leiðin til þess er sú að meta það sem vel hefur reynst og gera enn meira af því en minna af hinu. Við eigum líka að leyfa okkur að gleðjast yfir því góða á hátíðlegri stund eins og þessari og láta gleðina veita okkur hvatningu til áframhaldandi framfara.“

Mynd: Facebook

Sigmundur benti á að á morgun fara fram þingkosningar í Danmörku. „Þegar forsætisráðherra landsins boðaði til kosninga hafði hann á orði að Danmörk væri besta land í heimi. Leiðtogi stjórnarandstöðunnar gerði engan ágreining um það. Danmörk væri svo sannarlega besta land í heimi …en það gæti orðið enn betra,“ sagði Sigmundur. „Í heildarsamhengi hlutanna hljótum við Íslendingar að geta verið sammála um að Ísland sé að minnsta kosti nokkuð gott land og líklega bara mjög gott land, þótt það geti vissulega orðið enn betra.“

Sigmundur sagði að allir þjóðhátíðargestir ættu það sameiginlegt að vilja „bæta landið okkar, bæta samfélagið og búa framtíðarkynslóðum örugga framtíð í góðu landi“. 17. júní minnti Íslendinga á að standa vörð um árangur fyrri kynslóða og skila komandi kynslóðum enn betra samfélagi.

Þá gerði hann íslenska fánann að umtalsefni: „Daginn sem íslenskar konur og verkamenn fengu kosningarétt árið 1915 gerðist fleira sögulegt. Þann sama dag fengum við Íslendingar eigin þjóðfána.  Fánann sem við flöggum stolt á þessum degi um land allt. Það er vel við hæfi að þetta hafi gerst sama dag. Fáninn táknar náttúru landsins og trúna og menningararfinn en hann er líka merki frelsis, lýðræðis og jafnræðis.“

Ræðunni lauk Sigmundur á þessum orðum: „Á hundrað ára afmælisári þjóðfánans taka gildi ný lög um notkun fánans. Við skulum temja okkur að nota þennan fallega fána meira en um leið vinna áfram að meira jafnrétti, meira lýðræði og meiri framförum. Meira af því sem á að gera okkur stolt á þessum degi og alla aðra daga, meira af því sem gerir okkur stolt af Íslandi.“

Viðbót kl. 15:10:  

Í stöðuuppfærslu sem forsætisráðherra birti á Facebook kl. 15 óskar hann landsmönnum öllum gleðilegrar hátíðar og færir sérstakar þakkir til „þeirra sem komu að því að gera hátíðar- og minningarstund á Austurvelli í dag sem best úr garði.“ Þá bætir hann við: „Það var ákaflega ánægjulegt að sjá allt þetta unga hæfileikafólk, ungmennakór, skátana, lögregluna, lúðrasveit, Mótettukór Hallgrímskirkju og fjallkonuna standa sig frábærlega, þrátt fyrir hróp, köll og bumbuslátt undir tónlistar- og ljóðaflutningi. Fyrir það og framlag allra annarra sem lögðu sitt af mörkum til að gera þessa hátíðarstund sem best úr garð færi ég kærar þakkir.