Jóna Sólveig Elínardóttir, þingmaður Viðreisnar og fulltrúi í nýstofnuðu Þjóðaröryggisráði, telur upp hryðjuverkaárásir í Evrópu á Facebook-síðu sinni og spyr sig í kjölfarið hvers vegna fólki þyki óþægilegt að vopnaðir lögreglumenn séu í mannfjöldanum á fjöldasamkomum á Íslandi.

Jóna Sólveig segist vilja stofna til opinnar umræðu um sýnilega viðveru vopnaðra lögreglumanna, sem nú hefur verið ákveðin og innleidd af ríkislögreglustjóra, sem segir að hún sé „engin stefnubreyting og engin nýlunda“.

„Í ljósi þessara upplýsinga, og í anda þess að kallað er eftir opinni umræðu um sýnilega viðveru sérsveitarmanna, sem eru vel að merkja einu lögreglumennirnir sem mega bera vopn utan á sér, langar mig að spyrja: Finnst fólki eðlilegt eða óeðlilegt að löggæsluyfirvöld á Íslandi auki viðbúnað á fjöldasamkomum á Íslandi?“

„Er það vegna þess að þeir minna fólk á þessar árásir sem taldar voru upp?“

Eftir að hafa talið upp allar hryðjuverkaárásir í Vestur-Evrópu síðustu tvö og hálft ár spyr Jóna Sólveig hvers vegna fólki, sem kvartað hefur undan fyrirætlunum um nærveru sérsveitarmanna með vélbyssur, mislíki viðbúnaðurinn. „Finnst fólki óþægilegt að hafa sjálfa sérsveitarmennina nálægt sér vegna þess að þeir eru vopnaðir, eða er það vegna þess að þeir minna fólk á þessar árásir sem taldar voru upp hér að ofan? Ef hið fyrra, er það vegna þess að fólk treystir ekki íslensku sérsveitinni? Ef hið síðara, er það þá nóg til að við eigum að láta hjá líða að auka viðbúnað á fjöldasamkomum?“

Í umræðum undir spurningum Jónu Sólveigar er hún minnt á að í mörgum tilfellum falli fleiri borgarar fyrir hendi lögreglu en vegna hryðjuverka og að sýnileg, vopnuð lögregla geti kallað á aukinn vígbúnað í samfélaginu öllu. 

„Engin stefnubreyting“ - en greinileg breyting

Ríkislögreglustjóri hefur boðað að vopnuð sérsveit verði á ferli á þjóðhátíðardeginum 17. júní og útihátíðinni Secret Solstice. Hann sagði í gær að ekki væri um stefnubreytingu að ræða. „Það er engin nýlunda, það er engin stefnubreyting hvað það varðar. En almenningur á von á að sjá vopnaða sérsveitarmenn á þessum stóru útihátíðum.“

Þá sagði Haraldur í samtali við Stundina í gær að aukning á álagi á sérsveitina tengdist fjölgun útlendinga. „Verkefnin eru orðin erfiðari. Það er til dæmis töluvert um hnífamál sem lögregla þarf að takast á við. Við erum með samfélag sem er samsett af miklum fjölda erlendra borgara, bæði þeirra sem starfa hér og dvelja hér, ferðamenn, hælisleitendur og svo framvegis. Þannig að samsetningin hér á hverjum tíma af því fólki sem er í landinu hefur breyst mjög verulega undanfarin tíu, fimmtán ár.“

Vopnavæðing lögreglu var ekki á stefnunni

Aukin vopnavæðing lögreglunnar var hvorki á stefnuskrá Viðreisnar, Bjartrar framtíðar né Sjálfstæðisflokksins, og var ekki minnst á hana í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar.

Í stefnu Viðreisnar fyrir kosningar var kveðið á um að ríkið ætti að tryggja öryggi borgaranna, en ekki kveðið á um hvernig. „Lögreglan gegnir mikilvægu hlutverki og verður að geta starfað í samræmi við nútímakröfur. Fjárveitingar, menntun og þjálfun lögreglunnar taki mið af því. Lögreglan þarf að vera í stakk búin til að vinna gegn skipulagðri brotastarfsemi í samstarfi við erlendar löggæslustofnanir,“ sagði í kaflanum um lögreglumál.

Forsvarsmenn stéttarfélags lögreglumanna hafa hins vegar varað sérstaklega við lítilli áherslu á löggæslumál í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar, sem sett var fram af Benedikt Jóhannessyni, fjármálaráðherra og formanni Viðreisnar.

Funduðu á nýjum staðAf ótta við hryðjuverkaárás ákvað Bjarni Benediktsson forsætisráðherra að flytja fund Þjóðaröryggisráðsins á Keflavíkurflugvöll.

Mynd: Skjáskot / RÚV

Lögreglan furðaði sig á ráðherra og fjármálaáætlun

Í yfirlýsingu sem send var út í byrjun síðasta mánaðar varaði Landssamband lögreglumanna við áhrifum aðhaldsstefnu ríkisstjórnarinnar í löggæslumálum á öryggi borgaranna:

„Formannaráðstefna Landssambands lögreglumanna (LL) lýsir yfir megnri óánægju sinni með þróun löggæslumála. Öryggismál lögreglumanna eru í ólestri, lögregluna skortir búnað, mannaflaþörf er ekki uppfyllt auk þess sem mikið vantar upp á að fjárheimildir séu í takt við þær kröfur sem gerðar eru til lögreglu eins og lögreglustjórar landsins hafa ítrekað bent á. Lögreglumenn furða sig á viðhorfi dómsmálaráðherra vegna gagnrýni sem lögreglustjórar hafa látið í ljós á fjármálaáætlun núverandi ríkisstjórnar.  Það er engum til gagns að loka augunum fyrir slæmri stöðu lögreglunnar. Ef stjórnvöld ætla lögreglu að gæta að öryggi borgaranna þurfa að fara saman fram orð og efndir. Lögreglumenn töldu árið 2012 að botninum hlyti að vera náð þegar þeir lýstu því yfir að hægt væri að leggja niður lögregluna í þáverandi mynd, síðan hefur ástandið lítið breyst.  Nú er unnið að því að skrapa saman notuðum fötum fyrir afleysingamenn lögreglu, ekki hefur tekist að endurnýja lögreglubifreiðar samkvæmt áætlun auk þess sem lögreglumenn eru einir að störfum, langt frá allri aðstoð. Þetta er að mati lögreglumanna ekki boðlegt í íslensku samfélagi,“ sagði í yfirlýsingunni. 

Nýtt þjóðaröryggisráð - sýnilegur vopnaburður

Forsvarsmenn ríkisstjórnarinnar hafa vísað til þess að ríkislögreglustjóri eigi sjálfur að ákveða og meta hvenær sérsveitin sé send á vettvang. Hins vegar var fyrst farið að senda sérsveitarmenn á mannfögnuði eftir að nýtt Þjóðaröryggisráð undir stjórn Bjarna Benediktssonar hóf störf, en það er samráðsvettvangur lögreglunnar og ríkisstjórnarinnar.

Jóna Sólveig Elínardóttir er einn af meðlimum Þjóðaröryggisráðsins sem fullrúi meirihlutans á Alþingi, en þar sitja einnig Sigríður Á. Andersen dómsmálaráðherra, Bjarni Benediktsson forsætisráðherra, Guðlaugur Þór Þórðarson utanríkisráðherra, ráðuneytisstjórar ráðuneytanna þriggja, forstjóri Landhelgisgæslunnar, Haraldur Johannessen ríkislögreglustjóri og Katrín Jakobsdóttir, fulltrúi minnihlutans á Alþingi, auk þess sem forsætisráðherra getur lögum samkvæmt kallað hvern þann Íslending á fund ráðsins sem honum þurfa þykir. Bjarni Benediktsson ákvað fyrr í vikunni að Þjóðaröryggisráðið skyldi funda í vel vörðu húsnæði Landhelgisgæslunnar á Keflavíkurflugvelli, sem var að sögn aðstoðarmanns Bjarna ákveðið vegna þess að öruggan stað vantaði vegna eðlis dagskrárinnar. Samkvæmt lögum ber forsætisráðuneytinu að útvega húsnæði vegna funda Þjóðaröryggisráðsins, líkt og gildir um ríkisstjórnarfundi. Í lögunum er tekið fram að fundað skuli í Stjórnarráðinu eða Ráðherrabústaðnum við Tjarnargötu, þótt heimild sé til annars fundarstaðar. Vanalega fundar ríkisstjórn í Stjórnarráðinu, sem ekki var metinn nægilega öruggur fundarstaður að þessu sinni.