Vladimir Pútín býr ekki lengur við útskúfun af hálfu vestrænna samfélaga. Í kvöld tók Donald Trump Bandaríkjaforseti á móti Rússlandsforsetanum með útrétta hönd og bros á vör í Alaska, landsvæðinu sem Bandaríkin keyptu af Rússum árið 1867, til að finna leiðina til að innsigla frið og eignarhald Rússa á landsvæði Úkraínu. Á sama tíma geisar stríðið og mannfall stendur yfir.
Leiðtogafundurinn markar endalok útilokunar Pútíns á vesturlöndum og mun um leið reyna á loforð Bandaríkjaforseta um að binda enda á stríðið í Úkraínu. Á sama tíma stendur hinn vestræni heimur á öndinni yfir því að leiðtogarnir tveir gætu náð of vel saman, sem gæti leitt til þess að heimsmyndin riðlist enn meira, þannig að réttur hins sterka verði ofar alþjóðalögum.
Í skipulagðri atburðarás komu Trump og Pútín hvor í sinni forsetaþotunni og gengu hvor til móts við annan undir gráum himni til að heilsa hvor öðrum á flugbrautinni, áður en þeir fóru saman eftir rauðum dregli að heiðursvörðum.
Á meðan orrustuþotur flugu yfir kallaði blaðamaður heyrilega til Pútíns: „Ætlarðu að hætta að drepa almenna borgara?“
„Ætlarðu að hætta að drepa almenna borgara?“
Hvorugur leiðtoginn svaraði þegar þeir stilltu sér upp við ræðupúlt sem á stóð „Alaska 2025“ áður en Pútín - sem er mjög óvenjulegt - fylgdi Trump inn í forsetalímósínu Bandaríkjanna.
Fyrir rússneska forsetann markar fundurinn fyrstu spor hans á vestrænu land síðan hann fyrirskipaði innrás í Úkraínu í febrúar 2022, sem hafa kostað tugi þúsundir manna lífið.
Viðræður hafnar
Báðir leiðtogar hafa lýst vonum um árangursríkan fund. En á meðan Trump varaði við því að hann gæti úrskurðað fundinn misheppnaðan eftir aðeins nokkrar mínútur ef Pútín gefur ekki eftir, sögðu stjórnvöld í Kreml að þeir myndu ræða saman í að minnsta kosti sex eða sjö klukkustundir.
Undanfarna daga hefur Rússland náð árangri á vígvellinum sem gæti styrkt stöðu Pútíns í hugsanlegum vopnahlésviðræðum, þó svo að Úkraína hafi tilkynnt á meðan Pútín var á flugi að hún hefði endurheimt nokkur þorp.
Í samtali við blaðamenn um borð í Air Force One á leið til Anchorage virtist Trump vongóður. „Það er mikil virðing á báða bóga og ég held að eitthvað komi út úr þessu,“ sagði hann.
Trump hefur staðhæft að hann muni sýna Pútín staðfestu, eftir að hafa orðið fyrir einni hörðustu gagnrýni forsetatíðar sinnar fyrir að virðast undirgefinn honum á leiðtogafundi í Helsinki árið 2018.
Hvíta húsið tilkynnti skyndilega á föstudag að Trump væri að hætta við áætlun um að hitta Pútín einslega og þess í stað myndi utanríkisráðherrann Marco Rubio og sérstakur sendiherra hans Steve Witkoff vera með honum áður en haldinn yrði vinnufundur yfir hádegismat.
Hvert orð og hver hreyfing verður nákvæmlega skoðuð af evrópskum leiðtogum og Volodymyr Zelensky, forseta Úkraínu, sem var ekki boðið og hefur staðist þrýsting frá Trump um að gefa eftir landsvæði sem Rússland hefur hertekið.
„Það er kominn tími til að binda enda á stríðið og Rússland verður að taka nauðsynleg skref. Við treystum á Ameríku,“ sagði Zelensky í færslu á samfélagsmiðlum.
Trump hefur kallað fundinn „könnunarfund“ til að láta reyna á Pútín, sem hann hitti síðast árið 2019. Hann sagði í dag að hann væri ekki að fara til Alaska til að semja.
„Ég er hér til að fá þá að samningaborðinu,“ sagði hann um rússneska og úkraínska leiðtogann.
Sergei Lavrov, utanríkisráðherra Rússlands, sagði að Moskva myndi ekki spá fyrir um niðurstöðu fundarins.
„Við gefum aldrei út neinar spár fyrirfram,“ sagði Lavrov við rússneskt ríkissjónvarp eftir að hann kom til Alaska, klæddur í það sem virtist vera skyrta með skammstöfun Sovétríkjanna ritaða á henni með kyrillískum stöfum.
Trump hefur lofað að ráðfæra sig við evrópska leiðtoga og Zelensky og segir að öll endanlegt samkomulag myndi koma fram á þríhliða fundi með Pútín og úkraínska forsetanum til að „skipta upp“ landsvæðum.
„Alvarlegar“ afleiðingar
Trump hefur stært sig af sambandi sínu við Pútín, kennt forvera sínum Joe Biden um stríðið og hafði lofað fyrir endurkomu sína í Hvíta húsið í janúar að hann gæti komið á friði innan 24 klukkustunda.
En þrátt fyrir ítrekaðar símhringingar til Pútíns og fund í Hvíta húsinu 28. febrúar þar sem Trump niðurlægði Zelensky opinberlega, hefur rússneski leiðtoginn ekki sýnt nein merki um samningsvilja.
Trump sagði að hann „myndi ganga frá“ borðinu ef fundurinn gengi ekki vel og sagði blaðamönnum að hann „yrði ekki ánægður“ ef ekki væri hægt að tryggja vopnahlé strax.
Viðræðurnar fóru fram á Elmendorf flughersvæðinu, stærstu herstöð Bandaríkjanna í Alaska. Þar er aðstaða frá tímum kalda stríðsins fyrir eftirlit með Sovétríkjunum sálugu.
Staðsetning fundarins undirstrikar sögulega þýðingu, þar sem Bandaríkin keyptu Alaska af Rússlandi árið 1867 - með samningi sem stjórnvöld í Moskvu hafa vitnað í til að færa rök fyrir lögmæti landaskipta.
Hvorugur leiðtoginn er líklegur til að stíga út fyrir herstöðina inn í Anchorage, stærstu borg Alaska, þar sem mótmælendur hafa sett upp skilti til að sýna samstöðu með Úkraínu.
Leiðtogafundurinn markar skörp umskipti frá nálgun vestrænna evrópskra leiðtoga og Bidens, sem lofuðu að halda ekki viðræður við Rússland um Úkraínu nema Kænugarður væri einnig þátttakandi.
Athugasemdir