„Ég er bara að fylgja mínu hjarta,“ segir María Elísabet Bragadóttir rithöfundur um ástæðu þess að hún ákvað að afboða þátttöku sína í panelumræðum á bókmenntahátíðinni Iceland Noir. „Þetta var til að mótmæla komu Hillary Clinton. Hún er náttúrulega herská talskona Ísraels,“ segir hún. 

Samkvæmt dagskrá Iceland Noir átti María Elísabet að taka þátt í pallborðsumræðum í gær. Það átti rithöfundurinn Pedro Gunnlaugur Garcia líka að gera en hann afboðaði sig sömuleiðis vegna komu Clinton. 

Hætti við af siðferðisástæðum

Pedro segist daginn áður hafa átt fund með skipuleggjendum þar sem hann sagði þeim frá ákvörðun sinni - „að ég ætlaði að afboða komu mína vegna þátttöku Hillary Clinton. Ég hef orðið vísari að því nýlega hvaða orðræðu hún hefur viðhaft og hvaða fölsku upplýsingum hún hefur verið að dreifa um Gaza, og að mér þætti af siðferðisástæðum ekki stætt að taka þátt í sömu hátíð og þar sem hún fær sviðið.“

Í kynningartexta um komu Clinton sagði á vef Hörpu: „Bókmenntahátíð Iceland Noir kynnir einstakan bókmenntaviðburð í Reykjavík, sunnudaginn 19. nóvember 2023 kl. 16 í Eldborgarsal Hörpu. Hillary Rodham Clinton, fyrrum utanríkisráðherra Bandaríkjanna og forsetaframbjóðandi, kemur fram í Hörpu og ræðir meðal annars um skáldsöguna State of Terror [...] Stofnendur Iceland Noir hátíðarinnar, Ragnar Jónasson og Yrsa Sigurðardóttir, kynna Clinton og Penny á svið.“

Eins og Heimildin greindi frá á þriðjudag þá hefur textinn verið fjarlægður af vef Hörpu. Hjá miðasölu Hörpu fékkst staðfest að það hefði verið gert að ósk viðburðahaldara, Iceland Noir, og ástæðan sé sú að vegna þess að uppselt sé á viðburðinn þurfi ekki að auglýsa hann frekar. Þetta er hins vegar ekki almenn stefna Hörpu varðandi viðburði og auglýsingu á þeim og tíðkast almennt ekki. 

Andvíg vopnahléi á Gaza

María Elísabet segir leitt að hafa afboðað sig með svo skömmum fyrirvara. „En ástandið er krítískt núna og aðstæður eru að breytast mjög hratt. Það er verið að fremja þjóðarmorð í Gaza og Hillary Clinton hefur opinberlega lýst sig andvíga vopnahléi,“ segir hún. 

Hún segist átta sig á því að skipuleggjendur hátíðarinnar hafi ekki séð fyrir stríðið sem nú geisar þegar þeir buðu Clinton að koma. „En að sjálfsögðu getur maður alveg gert ráð fyrir að það sé mjög umdeilt að fá pólitíkus til landsins. Það er alltaf pólitískt og hún er pólitíkus fyrst og fremst, ekki rithöfundur. Hún er fræg því hún er pólitíkus, ekki vegna þess að hún er rithöfundur,“ segir María Elísabet. 

Pedro er á sama máli. „Þó þetta eigi að heita ópólitískur viðburður þá er vera hennar að öllu leyti pólitísk. Þó svo hún ætli að tala um skáldsögu þá er þetta ein mesta valdakona í heimi sem hefur beitt sér með skaðlegum hætti á stundu þar sem sjö þúsund börn hafa dáið síðan árásirnar hófust, og sá fjöldi eykst með hverjum deginum á meðan ekki er vopnahlé. Ég tek þessa einkaákvörðun fyrir mig sjálfan, hún er siðferðislegs eðlis og það eru mín táknrænu mótmæli,“ segir hann. 

Segir þetta ekki hluta af hátíðinni

Yrsa Sigurðardóttir, einn af skipuleggjendum hátíðarinnar, segir að sér þyki afar leitt að María Elísabet og Pedro hafi dregið sig í hlé: „Við hefðum ekki boðið þeim nema því við vildum fá þau.“

Í viðtali við Vísi þann 14. september er haft eftir Yrsu Sigurðardóttur, eins af skipuleggjendum Iceland Noir, að þau hafi „togað í alla þá spotta sem hægt var að toga í til að tryggja komu Clinton á hátíðina.“

Í samtali við Heimildina segir Yrsa hins vegar að viðburðurinn sem Clinton tekur þátt í sé ekki hluti af hátíðinni heldur eins konar hliðarviðburður. „Hún er á sér viðburði sem hefur ekkert með bókmenntahátíðina að gera. Miðar á Iceland Noir gilda ekki á viðburðinn með Hillary Clinton. En það er mjög auðvelt að ruglast á þessu,“ segir hún. 

Viðburðurinn á Facebook

Mynd: Skjáskot

Yrsa segist hafa átt þetta samtal við þau Maríu Elísabetu og Pedro. „Já. En þetta er þeirra ákvörðun og okkur þykir það leitt. Fólk þarf bara að fylgja sinni sannfæringu,“ segir hún.

Pedro segir að sér finnist þessi rök Yrsu um að Clinton sé ekki þátttakandi á hátíðinni ekki standast fyllilega. „En hún sagðist skilja mína afstöðu og mér þótti vænt um að hún endaði fundinn á að segja að við verðum bara að fylgja okkar hjarta og það er það sem við erum að gera,“ segir hann. 

Lestrarklefinn hvetur til sniðgöngu

Ritstjórn Lestrarklefans, vefsíðu sem er tileinkuð bókaumfjöllun, bókmenntum og lestri, hvetur til sniðgöngu á Iceland Noir út af komu Clinton og segir í tilkynningu á vefnum að þau ætli ekki að fjalla um hátíðina, efni hennar eða rithöfunda. 

„Ástæðan er sérstakur heiðursgestur hátíðarinnar, Hillary Rodham Clinton, sem talar gegn vopnahléi í Gaza og kallar þá sem mótmæla stríðsglæpum Ísraelshers gyðingahatara,“ segir þar. 

„Hillary Clinton er stjórnmálamaður með völd áhrif og orð hennar hafa afleiðingar. Að bjóða hana velkomna á íslenska listahátíð er stuðningur við hennar málflutning. Í því felst afstaða gegn vopnahléi, gegn Palestínu og með ofbeldi. Sú ritskoðun sem Iceland Noir hátíðin hefur verið staðin að gagnvart gagnrýnisröddum sýnir það svart á hvítu að aðstandendur hátíðarinnar eru meðvitaðir um þessa staðreynd,“ segir í tilkynningu Lestrarklefans. 

Ummæli fjarlægðEins og sjá má á þessari mynd hafa ummæli er varða komu Hillary Clinton á Iceland Noir bókmenntahátíð verið fjarlægð.

Heimildin fjallaði á þriðjudag um þá ritskoðun sem þarna er vísað til. Þá kom fram að viðburðurinn hafi verið gagnrýndur á samfélagsmiðlum Iceland Noir og snéru þau mótmæli einkum að því að Hillary Clinton hafi talað gegn vopnahléi á Gaza og „dreift fals upplýsingum um stöðuna þar,“ eins og einn mótmælandi komst að orði. Öll ummæli sem voru gagnrýnin á viðburðinn voru hins vegar fjarlægð af samfélagsmiðlum. 

Bergþóra Snæbjörnsdóttir rithöfundur vakti athygli á málinu á samfélagsmiðlum. „Það að fá pólitíkusa er afstaða,“ skrifar Bergþóra og bætir við: „Það að henda óhentugum athugasemdum af síðunni ykkar er afstaða. Þetta er þöggun.“ Bergþóra kallar eftir því að hátíðin afbóki Hillary ásamt því að hvetja rithöfunda til þess að afboða sig á hátíðina.