Stjórnendur Sjúkrahússins á Akureyri undrast hve misjafnlega er tekið á fjármögnun magnaukningar hjá sérfræðilæknum annars vegar og fjármögnun aukinna umsvifa í rekstri sjúkrahúsþjónustu hins vegar í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. Með þessu sé verið að skapa ójafnvægi milli greiðslukerfanna.

Þetta er í takt við yfirlýsingar frá stjórnendum Landspítalans um að sú forgangsröðun sem birtist í áætluninni bendi til þess að ríkisstjórnin vilji kynda undir þeirri þróun að heilbrigðisþjónusta færist frá sjúkrahúsum og til veitenda utan sjúkrahúsa, svo sem til einkastofa sérfræðilækna og einkarekinna lækningafyrirtækja.

Landlæknir hefur að sama skapi kallað eftir endurskoðun á samningi Sjúkratrygginga við sérfræðilækna og bent á að útgjöld ríkisins til einkareksturs hafa aukist um 40 prósent á síðastliðnum árum en umtalsvert minna til opinbers reksturs. Gert er ráð fyrir 2 milljarða aukafjárveitingu til heilbrigðisþjónustu utan sjúkrahúsa á næsta ári vegna „áætlaðra útgjalda ýmissa liða sjúkratrygginga á árinu 2017 umfram forsendur fjárlaga, einkum vegna samnings við sérgreinalækna“ að því er fram kemur í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. 

Aukning framlaga ekki í takt við þörf

Framkvæmdastjórn Sjúkrahússins á Akureyri skilaði nefndasviði Alþingis umsögn um fjármálaáætlunina í gær. Þar er gagnrýnt hve takmörkuð raunaukning verður á framlögum til að mæta þörf fyrir aukna þjónustu og uppbyggingu sjúkrahúsþjónustunnar á næstu árum.

Mynd: Af vef Sjúkrahússins á Akureyri

Þegar tekið er tillit til þátta á borð við breytta aldurssamsetningu þjóðarinnar, fjölgun sjúklinga og skurðaaðgerða og aukningu í komum á dag- og göngudeildir, telja stjórnendur spítalans að árlegur viðbótarkostnaður vegna rekstrar Sjúkrahússins á Akureyri nemi um 370 milljónum króna. Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar er hins vegar einungis gert ráð fyrir 338 milljóna raunaukningu til allrar sjúkrahúsþjónustu á Íslandi milli áranna 2017 og 2018.

Bjarni Jónasson, forstjóri Sjúkrahússins á Akureyri, segir í svari við tölvupósti Stundarinnar um málið að þetta feli ekki í sér að skorið verði niður í þjónustu frá því sem nú er. Hins vegar bendi upphæðirnar sem fram koma í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar til þess að ekki verði hægt að koma með ásættanlegum hætti til móts við þær áskoranir sem framundan eru í sjúkrahúsþjónustunni. 

Áhersla lögð á starfsemi utan spítala

Stjórnendur Sjúkrahússins á Akureyri og Landspítalans eiga það sameiginlegt að gagnrýna harðlega þá áherslu sem lögð er á fjárveitingar til þjónustu utan sjúkrahúsa í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar. Aukningin til þess málaefnasviðs er margföld á við það sem bætt er við rekstrargrundvöll sjúkrahúsanna.

Þann 20. apríl síðastliðinn sendi landlæknir út fréttatilkynningu þar sem hann sagði að túlkun heilbrigðisráðuneytisins á heilbrigðislögum opnaði á aukinn einkarekstur og einkavæðingu í íslensku heilbrigðiskerfi og vandséð væri hvernig heilbrigðisyfirvöld gætu haft stjórn á því hvert opinber heilbrigðisútgjöld rynnu.

Í viðtali við Stöð 2 kallaði hann eftir endurskoðun á samningi Sjúkratrygginga við sérfræðilækna. 

Mynd: Shutterst

Nokkrum dögum síðar skilaði svo Ríkisendurskoðun Alþingi skýrslu um heilsugæslu á höfuðborgarsvæðinu þar sem fram kemur að vegna erfiðleika heilsugæslukerfisins við að veita nauðsynlega þjónustu leiti óæskilega mikill fjöldi sjúklinga til einkastofa sérfræðilækna. Í skýrslunni er jafnframt vaktin athygli á því að hætta sé á hagsmunaárekstrum vegna nýs fjármögnunarkerfis heilsugæslustöðva á höfuðborgarsvæðinu.

„Ein af þeim breytingum sem þá átti sér stað var að í hvert sinn sem skjólstæðingur tiltekinnar heilsugæslustöðvar leitar annað í heilbrigðiskerfinu dregst fjárveiting til hennar saman. Sem dæmi má nefna að ef einstaklingur leitar á Læknavaktina dragast 4.260 kr. frá ráðstöfunarfé þeirrar heilsugæslustöðvar sem hann er skráður á. Um leið aukast tekjur Læknavaktarinnar. Þetta vekur spurningu um hagsmunaárekstra þegar heimilislæknar innan Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins eru einnig starfsmenn og hluthafar í Læknavaktinni ehf,“ segir í skýrslunni.

Í fjármálaáætlun ríkisstjórnarinnar kemur fram að bregðast þurfi við viðvarandi hækkun á gjaldalið sérfræðilæknaþjónustu hjá Sjúkratryggingum Íslands og undirbúa nýjan samning við sérgreinalækna.

Stjórnarherrar telja einkarekstur og arðgreiðslur af hinu góða

Í umsögn Landspítalans um áætlunin er bent á að samningur Sjúkratrygginga við sérgreinalækna hafi verið nefndur sem skólabókardæmi um óskilgreind og ótakmörkuð kaup á þjónustu fyrir almannafé. „Samt er sífellt bætt við fjárframlög til þessa, jafnvel á fjáraukalögum enda virðist lítil sem engin stjórn sé á þessum útgjöldum. Ef litið er til rekstrar á miðlægri stjórnsýslu SÍ sést svipað mynstur - endurtekinn halli og sívaxandi kostnaður við rekstur, m.a. 33% hækkun ríkisframlaga bara milli áranna 2014 og 2015. Og enn á að bæta í,“ segir í umsögninni.

Mynd: Pressphotos / Geiri

Í óundirbúnum fyrirspurnatíma á Alþingi í apríl spurði Svandís Svavarsdóttir, þingflokksformaður Vinstri grænna, Benedikt Jóhannesson fjármálaráðherra um afstöðu hans til tvöfalds heilbrigðiskerfis. Hann svaraði á þá leið að Sjúkratryggingar Íslands hefðu borgað margvíslega starfsemi einkalækna, einkarekinna læknastöðva, að hluta til á móti sjúklingum.

„Ég veit ekki annað en mjög margir sjúklingar hafi fengið góðan bata þar. Þetta hefur stytt biðlista. Ég tel að það sé jákvætt fyrir sjúklinga.“ Þá sagði hann að fara þyrfti vel með fjármunina sem rynnu til heilbrigðismála. „Ég held að við getum verið sammála um það að hér á landi hefur verið einkarekstur í heilbrigðiskerfi um langa hríð. Hann hefur að stórum hluta verið borgaður af opinberu fé. Ég held að það sé sjúklingum til góðs að hér séu fleiri aðilar sem geta læknað þá.“ 

Mynd: RÚV

Katrín Jakobsdóttir, formaður Vinstri grænna, innti svo Bjarna Benediktsson forsætisráðherra eftir afstöðu hans til arðgreiðslna úr einkarekinni heilbrigðisþjónustu fyrr í vikunni. „Það er bara sjálfsagður og eðlilegur hluti af einkarekstri almennt að ef menn skila einhverjum afgangi geti þeir greitt sér út arð,“ svaraði hann. „Ég sé ekki ástæðu til þess að gera athugasemdir við það að menn sem reka einkafyrirtæki á heilbrigðissviðinu greiði sér út arð ef þeir skila afgangi í rekstri sínum, sama með hvaða hætti það er gert. Það á ekki bara við á þessu sviði heldur á svo mörgum öðrum sviðum þar sem ríkið hefur ákveðið að standa undir fjármögnun viðkomandi opinberrar þjónustu að skilyrði geta skapast til þess að það verði einhver afgangur í rekstrinum.“