Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 6 árum.

Telur jaðarhópa hafa náð að eigna sér þjóðhátíðardag Pólverja

Hrafn­kell Lárus­son, doktorsnemi í sagn­fræði, fylgd­ist með há­tíð­ar­höld­um í Var­sjá í til­efni þjóð­há­tíð­ar­dags Pól­verja. Hon­um fannst sér alls ekki ógn­að en viss ónota­til­finn­ing hafi fylgt því að vera við­stadd­ur.

Telur jaðarhópa hafa náð að eigna sér þjóðhátíðardag Pólverja
Ein ganga Þrátt fyrir að aðgreining væri milli hópa í göngunni síðastliðinn sunnudag var engu að síður um eina göngu að ræða. Mynd: Kevin Reuning

„Stærstu tíðindin eru líklega hve vel og friðsamlega þessi ganga fór fram, öfugt við það sem fólk sem ég talaði við fyrir þjóðhátíðardaginn hafði óttast og þrátt fyrir hversu gríðalegt fjölmenni tók þátt,“ segir Hrafnkell Lárusson, doktorsnemi í sagnfræði, um hátíðargöngu í gegnum miðborg Varsjár síðastliðinn sunnudag í tilefni af því að 100 ár voru þá liðin frá því að Pólland endurheimti sjálfstæði sitt við lok fyrri heimstyrjaldarinnar. Hrafnkell er búsettur í Varsjá og hefur fylgst vel með pólskum stjórnmálum undanfarin misseri.

MannhafPólskir fánar voru mest áberandi í göngunni.

Fyrstu árin sem öfgaþjóðernissinnaðir hópar stóðu fyrir göngum á þjóðhátíðardaginn 11. nóvember voru þær róstursamar. Talsverðar áhyggjur voru uppi fyrir sunnudaginn um að göngunni myndi fylgja ofbeldi og að hún myndi ógna öryggi borgaranna. Þannig ráðlögðu sendiráð ýmissa erlendra ríkja í Varsjá, þar á meðal sendiráð Úkraínu, Bandaríkjanna og Kanada, ríkisborgurum sinna landa að halda sig frá miðborg Varsjár á sama tíma og gangan færi fram. Borgarstjóri Varsjár, sem lét af störfum síðastliðinn mánudag, bannaði gönguna þannig á miðvikudeginum áður en átti að ganga hana, með vísan til öryggis borgaranna og ofbeldisfullrar sögu göngunnar. Bent hefur verið á að á þeim tólf árum sem borgarstjórinn, Hanna Gronkiewicz-Waltz, sat í embætti hafði hún ekki séð ástæðu til að banna gönguna áður. En ákvörðun hennar nú olli reiði og endaði með dómsúrskurði þar sem gangan var heimiluð. Í millitíðinni skipulögðu pólsk stjórnvöld, með forsetann Andrzej Duda og forsætisráðherrann Mateusz Morawiecki í farabroddi, hins vegar aðra göngu sem ganga átti nákvæmlega sömu leið og þjóðernissinnar höfðu gengið síðustu ár, á sama tíma. Að mati Hrafnkels var það leið stjórnvalda til að friða þjóðernissinna.

Aðgreining milli hópa en um eina göngu að ræða

Hrafnkell bendir á að pólsk stjórnvöld hafi ekki komið að málinu fyrr en eftir tilraun borgarstjórans til að banna göngu þjóðernissinna. „Þótt forseti og forsætisráðherra hafi tekið þátt í göngunni var ekki svo að þeir marseruðu hönd í hönd með hörðustu þjóðernissinnunum og rasistunum. Gangan var gríðarlega stór, samkvæmt opinberum tölum tóku 250 þúsund manns þátt í henni, og það var ákveðin aðgreining milli hópa. En þetta er auðvitað ein ganga engu að síður.“

„Þátttaka forsetans og forsætisráðherrans hefur líklega verið liður í að friða þá.“

Venjulegir borgarar stærsti hópurinnOpinberar tölur segja að 250 þúsund manns hafi gengið um miðborg Varsjár á sunnudaginn. Stærsti hópurinn voru venjulegir Pólverjar.

Hrafnkell segir hinn mikla fjölda sem tók þátt í göngunni núna auðvitað hafa verið fyrst og fremst tilkominn vegna 100 ára afmælis fullveldisins. „Yfirgnæfandi meirihluti þeirra sem þarna gengu voru venjulegir borgarar, meðal annars barnafólk. Það var fullt af fólki með krakka, jafnvel smábörn, bæði í göngunni og að fylgjast með. Hvað varðar fána og merki þá segja heimildir mínar mér að það hafi verið allt miklu hófstilltara í þessari göngu en þeirri sem var í fyrra, en þá var ég ekki viðstaddur. Nú var þetta mikið haf af pólskum fánum en inn á milli mátti greina fána einstakra róttækra þjóðernis- og öfgahægrisinnaðra hreyfinga. Þó mér, verandi útlendingur, fyndist mér ekki á neinn hátt ógnað með að vera viðstaddur gönguna fylgdi því samt viss ónotatilfinning.“

Þrúgandi andrúmsloftHrafnkell segir að sér hafi ekki fundist sem honum væri ógnað en engu að síður hefði verið óþægilegt að fylgjast með öfgasinnum ganga undir ýmsum fánum í gegnum Varsjá.

Samtal við stjórnvöld upphefð fyrir öfgamenn

Eins og fyrr segir telur Hrafnkell ánægjulegt að gangan hafi farið friðsamlega fram, þvert á það sem margir væntu. „Ég hugsa að ein ástæða þess að helstu öfgamennirnir voru nokkurn veginn stilltir hafi verið að þeir voru búnar að vinna sigur fyrirfram eftir þetta útspil borgarstjórans. Af því leiddi að þeir áttu í framhaldinu í samtali við stjórnvöld um tilhögun göngunnar sem er ákveðin upphefð fyrir þessar hreyfingar. Þátttaka forsetans og forsætisráðherrans hefur líklega verið liður í að friða þá. Það sem veldur mér og fleirum áhyggjum er hvernig öfgasinnaðir þjóðernissinnar, ekki bara pólskir, hafa yfirtekið þennan dag og fengið ákveðna blessun á tilveru sína með svo mikilli þátttöku þó svo að þessir hópar fái nær ekkert fylgi ef þeir bjóða fram í kosningum. Það hefur orðið ákveðin normalisering á þessum hópum. Hér virðist hafa gerst það sem kallað er á ensku „symbolic hijacking“, það er að hér hafa fámennir jaðarhópar náð að merkja sér og gera að sínum hátíðisdag sem er mikilvægur fyrir almenning. Dag sem væri eðlilegra að stjórnvöld og samtök sem endurspegla samfélagið með víðari hætti stæðu alfarið að skipulagningu á.“ 

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

Uppgangur þjóðernishyggju

Sigrar pastelrasista í Svíþjóð: Fóru frá jaðrinum í ríkisstjórnarsamstarf
GreiningUppgangur þjóðernishyggju

Sigr­ar pastel­ras­ista í Sví­þjóð: Fóru frá jaðr­in­um í rík­is­stjórn­ar­sam­starf

Ferða­lag sænska stjórn­mála­flokks­ins Sví­þjóð­ar­demó­krata frá því að vera jað­ar­flokk­ur í sænsk­um stjórn­mál­um yf­ir í að vera sam­starfs­flokk­ur rík­is­stjórn­ar­inn­ar er ein­stakt seg­ir stjórn­mála­skýr­andi. Flokk­ur­inn hef­ur náð að straum­línu­laga sig og fjar­lægja sig frá nasískri og rasískri for­tíð sinni þannig að fimmti hver Svíi kýs nú flokk­inn.

Mest lesið

Öld „kellingabókanna“
4
Greining

Öld „kell­inga­bók­anna“

„Síð­asta ára­tug­inn hafa bæk­ur nokk­urra kvenna sem fara á til­finn­inga­legt dýpi sem lít­ið hef­ur ver­ið kann­að hér áð­ur flot­ið upp á yf­ir­borð­ið,“ skrif­ar Sal­vör Gull­brá Þór­ar­ins­dótt­ir og nefn­ir að í ár eigi það sér­stak­lega við um bæk­ur Guð­rún­ar Evu og Evu Rún­ar: Í skugga trjánna og Eldri kon­ur. Hún seg­ir skáld­kon­urn­ar tvær fara á dýpt­ina inn í sjálf­ar sig, al­gjör­lega óhrædd­ar við að vera gagn­rýn­ar á það sem þær sjá.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Ráðuneyti keypti danska hönnunarsófa fyrir 5,9 milljónir
1
Viðskipti

Ráðu­neyti keypti danska hönn­un­ar­sófa fyr­ir 5,9 millj­ón­ir

Há­skóla-, ný­sköp­un­ar- og iðn­að­ar­ráðu­neyt­ið hef­ur und­an­farna mán­uði keypt hús­gögn úr hönn­un­ar­versl­un, sem þar til ný­lega hét Norr11, að and­virði rúm­lega tíu millj­óna króna. Um er að ræða sam­sett­an sófa, kaffi­borð, borð­stofu­borð og fleiri hús­gögn að and­virði 10,2 millj­óna króna. Þar af er 1,3 millj­óna króna sófi inni á skrif­stofu ráð­herra.
Rak 90 prósent starfsfólks fyrir að skrópa á morgunfund
3
Fréttir

Rak 90 pró­sent starfs­fólks fyr­ir að skrópa á morg­un­fund

Bald­vin Odds­son, ung­ur ís­lensk­ur at­hafna­mað­ur, rat­aði ný­ver­ið í frétt­ir í Banda­ríkj­un­um fyr­ir að reka 99 starfs­menn úr sprota­fyr­ir­tæki sem hann stofn­aði og rek­ur. Fram­kvæmda­stjór­inn mun hafa ver­ið ósátt­ur við slaka mæt­ingu á morg­un­fund, þar sem að­eins ell­efu af 110 starfs­mönn­um meld­uðu sig, og til­kynnti þeim sem voru fjar­ver­andi að þau væru rek­in.
Ísrael og Palestína: „Stjórnvöld sem líkja má við mafíur“
6
Viðtal

Ísra­el og Palestína: „Stjórn­völd sem líkja má við mafíur“

Dor­rit Moussai­eff er með mörg járn í eld­in­um. Hún ferð­ast víða um heim vegna starfs síns og eig­in­manns­ins, Ól­afs Ragn­ars Gríms­son­ar, þekk­ir fólk frá öll­um heims­horn­um og hef­ur ákveðna sýn á við­skipta­líf­inu og heims­mál­un­um. Hún er heims­kona sem hef­ur í ára­tugi ver­ið áber­andi í við­skipta­líf­inu í Englandi. Þessi heims­kona og fyrr­ver­andi for­setafrú Ís­lands er elsku­leg og elsk­ar klón­aða hund­inn sinn, Sam­son, af öllu hjarta.

Mest lesið í mánuðinum

Við erum ekkert „trailer trash“
1
VettvangurHjólhýsabyggðin

Við er­um ekk­ert „trailer trash“

Lilja Kar­en varð ólétt eft­ir gla­sa­frjóvg­un þeg­ar hún bjó á tjald­svæð­inu í Laug­ar­daln­um og á dög­un­um fagn­aði dótt­ir henn­ar árs af­mæli. Af­mæl­is­veisl­an var hald­in í hjól­hýsi litlu fjöl­skyld­unn­ar á Sæv­ar­höfða, þar sem þær mæðg­ur búa ásamt hinni mömm­unni, Frið­meyju Helgu. „Okk­ar til­finn­ing er að það hafi ver­ið leit­að að ljót­asta staðn­um fyr­ir okk­ur,“ seg­ir Frið­mey, og á þar við svæð­ið sem Reykja­vík­ur­borg fann fyr­ir hjól­hýsa­byggð­ina.
Ráðuneyti keypti danska hönnunarsófa fyrir 5,9 milljónir
2
Viðskipti

Ráðu­neyti keypti danska hönn­un­ar­sófa fyr­ir 5,9 millj­ón­ir

Há­skóla-, ný­sköp­un­ar- og iðn­að­ar­ráðu­neyt­ið hef­ur und­an­farna mán­uði keypt hús­gögn úr hönn­un­ar­versl­un, sem þar til ný­lega hét Norr11, að and­virði rúm­lega tíu millj­óna króna. Um er að ræða sam­sett­an sófa, kaffi­borð, borð­stofu­borð og fleiri hús­gögn að and­virði 10,2 millj­óna króna. Þar af er 1,3 millj­óna króna sófi inni á skrif­stofu ráð­herra.
„Þetta er eins og að búa í einbýlishúsi“
4
VettvangurHjólhýsabyggðin

„Þetta er eins og að búa í ein­býl­is­húsi“

Berg­þóra Páls­dótt­ir, Bebba, hef­ur un­un af því að fá gesti til sín í hjól­hýs­ið og finnst þetta svo­lít­ið eins og að búa í ein­býl­is­húsi. Barna­börn­in koma líka í heim­sókn en þau geta ekki far­ið út að leika sér í hjól­hýsa­byggð­inni í Sæv­ar­höfð­an­um: „Þau skilja ekki af hverju við vor­um rek­in úr Laug­ar­daln­um og sett á þenn­an ógeðs­lega stað.“
Tilnefnd sem framúrskarandi ungur Íslendingur en verður send úr landi
5
Fréttir

Til­nefnd sem framúrsk­ar­andi ung­ur Ís­lend­ing­ur en verð­ur send úr landi

Til stend­ur að hin sýr­lenska Rima Charaf Eddine Nasr verði send úr landi. Hún var á dög­un­um ein af tíu sem til­nefnd voru til verð­laun­anna Framúrsk­ar­andi ung­ur Ís­lend­ing­ur í ár. Til­nefn­ing­una fékk hún fyr­ir sjálf­boða­liða­störf sem hún hef­ur unn­ið með börn­um. Hér á hún for­eldra og systkini en ein­ung­is á að vísa Rimu og syst­ur henn­ar úr landi.
Ný ógn við haförninn rís á Íslandi
6
Vindorkumál

Ný ógn við haförn­inn rís á Ís­landi

Hafern­ir falla blóð­ug­ir og vængja­laus­ir til jarð­ar í vindorku­ver­um Nor­egs sem mörg hver voru reist í og við bú­svæði þeirra og helstu flug­leið­ir. Hætt­an var þekkt áð­ur en ver­in risu og nú súpa Norð­menn seyð­ið af því. Sag­an gæti end­ur­tek­ið sig á Ís­landi því mörg þeirra fjöru­tíu vindorku­vera sem áform­að er að reisa hér yrðu á slóð­um hafarna. Þess­ara stór­vöxnu rán­fugla sem ómæld vinna hef­ur far­ið í að vernda í heila öld.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Ópera eða þungarokk? - Áhrif smekks á viðhorf annarra til okkar
Samtal við samfélagið#8

Ópera eða þung­arokk? - Áhrif smekks á við­horf annarra til okk­ar

Hef­ur smekk­ur okk­ar áhrif á hvernig aðr­ir meta okk­ur? Mads Meier Jæ­ger, pró­fess­or við Kaup­manna­hafn­ar­skóla, svar­aði þeirri spurn­ingu á fyr­ir­lestri sem hann flutti ný­lega á veg­um fé­lags­fræð­inn­ar og hann ræddi rann­sókn­ir sín­ar í spjalli við Sigrúnu í kjöl­far­ið. Því hef­ur oft ver­ið hald­ið fram að meiri virð­ing sé tengd smekk sem telst til há­menn­ing­ar (t.d. að hlusta á óper­ur eða kunna að meta ostr­ur) en lægri virð­ing smekk sem er tal­inn end­ur­spegla lág­menn­ingu (t.d. að hlusta á þung­arokk eða vilja bara ost­borg­ara). Á svip­að­an hátt er fólk sem bland­ar sam­an há- og lág­menn­ingu oft met­ið hærra en þau sem hafa ein­ung­is áhuga á öðru hvoru form­inu. Með meg­in­d­leg­um og eig­ind­leg­um að­ferð­um sýn­ir Mads fram á að bæði sjón­ar­horn­in skipta máli fyr­ir hvernig fólk er met­ið í dönsku sam­fé­lagi. Dan­ir álíta til dæm­is að þau sem þekkja og kunna að meta hluti sem tengj­ast há­menn­ingu fær­ari á efna­hags­svið­inu og fólk ber meiri virð­ingu fyr­ir slík­um ein­stak­ling­um en þau sem að geta bland­að sam­an há-og lág­menn­ingu eru tal­in áhuga­verð­ari og álit­in hafa hærri fé­lags­lega stöðu. Þau Sigrún ræða um af hverju og hvernig slík­ar skil­grein­ing­ar hafa áhuga á mögu­leika okk­ar og tæki­færi í sam­fé­lag­inu. Þau setja nið­ur­stöð­urn­ar einnig í sam­hengi við stefnu­mót­un, en rann­sókn­ir Mads hafa með­al ann­ars ver­ið not­að­ar til að móta mennta­stefnu í Dan­mörku.

Mest lesið undanfarið ár