Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 4 árum.

Samherjaskjölin og mynstur spillingarmála í Afríku

Jóhannes Stefánsson, uppljóstrari í Samherjamálinu, er kominn í hóp margra annarra uppljóstrara sem hafa komið upp um spillingu og glæpi í álfunni. Ríkisstjórnin á Íslandi vinnur nú að því að setja lög sem miða að því að vernda uppljóstrara eins og Jóhannes gegn mögulegum hefndaraðgerðum.

31. janúar 2020 · 07:00

Ingi Freyr Vilhjálmsson

ritstjorn@heimildin.is

Uppljóstrarinn í mútumáli Samherja í Namibíu, Jóhannes Stefánsson, er einn af mörgum uppljóstrurum í löndum Afríku sem leitað hefur eftir aðstoð sérstakra samtaka uppljóstrara í Afríku, PPLAAF. Samtökin veita Jóhannesi nú lögfræðilega aðstoð, rétt eins og fleiri samtök gera einnig, meðal annars Wikileaks.

Samtökin PPLAAF voru stofnuð árið 2017 og er tilgangur þeirra að veita uppljóstrurum sem stíga fram og greina frá spillingu eða lögbrotum í rekstri ríkja eða fyrirtækja í Afríkuríkjum stuðning og aðstoð í kjölfar þess. Samtökin hafa hjálpað mögum uppljóstrurum í Afríku á síðustu árum, meðal annars einum þeim allra þekktasta, John Githongo, sem kom upp um spillingarmál í Kenía fyrir 15 árum.

Staða uppljóstrara í heiminum hefur verið mikið til umræðu í fjölmiðlum síðastliðinn áratug í kjölfarið á þekktum lekum frá uppljóstrurum, eins og Chelsea Manning, fyrrverandi hermanni í Bandaríkjunum sem lak afhjúpandi gögnum, meðal annars myndbandi af þyrluárás Bandaríkjahers á óbreytta borgara í Írak, til …

Kjósa

Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Deila

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Tengdar greinar

Samherjaskjölin

FréttirSamherjaskjölin

„Tími á að íslensk stjórnvöld axli siðferðislega ábyrgð á Samherja“

Leiðtogi namibísku stjónarandstöðunnar segir landa sína undrast þögn íslenskra stjórnvalda um þá staðreynd að stærsta spillingarmál í sögu Namibíu hafi orðið til fyrir tilstilli íslensks fyrirtækis. Spyr hvort hundrað milljóna styrkur Orkusjóðs sé ríkisstyrkt spilling og sendir forsætisráðherra opið bréf og óskar liðsinnis hennar við að fá Samherja til að greiða bætur og svara til saka.

RannsóknirSamherjaskjölin

Samherji sakaður um stórfelld skattalaga- og gjaldeyrisbrot í Namibíu og framsalskrafa væntanleg

Ríkissaksóknari Namibíu er enn ákveðinn í því að óska eftir framsali þriggja stjórnenda Samherjafélaga í Namibíu og segir brot á skatta- og gjaldeyrislögum muni mögulega bætast við sakarefnin á hendur þeim. Stórfelld skattalagabrot Samherjafélaga sögð til rannsóknar. Samherjamaður segir íslensk yfirvöld þegar hafa neitað að framselja sig.

FréttirSamherjaskjölin

Íslandsvinkona svo gott sem orðin forseti Namibíu

Netumbo Nandi-Ndaitwah, utanríkisráðherra Namibíu, sem kom hingað til lands í júní og ræddi Samherjamálið við íslenska ráðherra og aðstoðarmann eins þeirra, er nú svo gott sem búin að tryggja sér forsetaembættið í Namibíu. Hún var í morgun kjörin arftaki formanns flokksins, sitjandi forseta sem hyggst setjast í helgan stein. Flokkurinn nýtur slíks yfirburðarfylgis að innanflokkskosningin er sögð raunverulegt forsetakjör.

ViðtalSamherjaskjölin

„Þetta eru glæpamenn og hegða sér eftir því“

Jóhannes Stefánsson, uppljóstrari í Samherjamálinu, er sáttur við gang rannsóknarinnar hér á landi og segir að fátt geti komið í veg fyrir að málið endi með dómi. Hann gagnrýnir þó aðgerðarleysi yfirvalda við því þegar Samherjamenn hafa áreitt, njósnað um eða reynt að hræða hann frá því að bera vitni. Fátt í viðbrögðum Samherjafólks hafi þó komið honum á óvart, enda fái þau að ganga mun lengra en öðrum liðist.

FréttirSamherjaskjölin

Færeyskur ráðherra krafinn svara um Samherjarannsókn

Högni Hoydal, formaður Þjóðveldisflokksins færeyska, hefur í færeyska þinginu óskað eftir svörum við því hvað líði rannsókn lögreglu á meintum skattalagabrotum Samherja í Færeyjum. Samherji endurgreiddi 340 milljónir króna til færeyska Skattsins, sem vísaði málinu til lögreglu. Síðan hefur lítið af því frést.

FréttirSamherjaskjölin

Fjármálastjóri hjá Samherja segir mútugreiðslur í Afríku nauðsynlegar

Brynjar Þórsson, fjármálastjóri Samherja á Kanaríeyjum, sem meðal annars kom að greiðslum til namibískra ráðamanna, segir að „svokallaðar mútugreiðslur“ séu „standard“ í Afríku. Þetta kom fram í yfirheyrslum yfir Brynjari sem hefur stöðu vitnis í rannsókn Samherjamálsins hjá héraðssaksóknara. Brynjar sagði Samherja hafa beitt sömu aðferðum til að komast yfir kvóta í Marokkó og Máritaníu, áður en fyrirtækið hóf útgerð í Namibíu.

Mest lesið

Viðtal

Mataræði er vanræktur þáttur í svefnvanda

Góður svefn er seint ofmetinn en vandamál tengd svefni eru algeng á Vesturlöndum. Talið er að um 30 prósent Íslendinga sofi of lítið og fái ekki endurnærandi svefn. Ónógur svefn hefur áhrif á daglegt líf fólks og lífsgæði. Svefn er flókið fyrirbæri og margt sem getur haft áhrif á gæði hans, má þar nefna líkamlega og andlega sjúkdóma, breytingaskeið, álag, kvíða, skort á hreyfingu og áhrif samfélagsmiðla á svefngæði. Áhrif næringar og neyslu ákveðinna fæðutegunda á svefn hafa hins vegar ekki vakið athygli þar til nýlega.

Fréttir

Hársbreidd frá tveggja flokka meirihluta

Samfylkingu og Viðreisn vantar eitt þingsæti til viðbótar til að ná að mynda meirihluta í þinginu, miðað við nýja skoðanakönnun Maskínu. Flokkarnir bæta báðir við sig á milli kannana og mælast með yfir 20 prósenta fylgi. Sósíalistar mælast stærri en Sjálfstæðisflokkur í einu kjördæmi.

Á vettvangi#1

Kvöldvakt á bráðamóttökunni

Í fjóra mánuði hefur Jóhannes Kr. Kristjánsson verið á vettvangi bráðamóttöku Landspítalans í Fossvogi. Í þáttaröðinni Á vettvangi sem unnin er fyrir Heimildina veitir hann einstaka innsýn inn í starfsemi bráðamóttökunnar, þar sem líf og heilsa einstaklinga er undir.

Fréttir

Sigurður Ingi lýsir erfiðu samstarfi við Sjálfstæðisflokkinn

Sigurður Ingi Jóhannsson segir að Sjálfstæðisflokkurinn sé stjórnlaus, þar hafi menn gert það sem þeim datt í hug og komist upp með það. „Þannig var það,“ segir Svandís Svavarsdóttir.

Vettvangur

„Viljum ekki að Harpa verði umferðarmiðstöð“

Það hefur verið umdeild ákvörðun hjá húsinu að láta gesti borga fyrir heimsókn á salernin í Hörpu. En fólk heimsækir húsið af ýmsum ástæðum. Greinarhöfundur spáir í lífið í húsinu og ræðir jafnframt við Hildi Ottesen Hauksdóttur, markaðs- og kynningarstjóra Hörpu.

Á vettvangi

„Við mætum í vinnuna til þess að sigra“

Kona sem situr á biðstofu með fleira fólki er að greinast með heilaæxli og það þarf að tilkynna henni það. En það er enginn staður sem hægt er að fara með hana á, til að ræða við hana í næði. Í annan stað er rætt við aðstandendur frammi, fyrir framan sjálfsalann en þá fer neyðarbjallan af stað og hamagangurinn er mikill þegar starfsfólkið hleypur af stað. Í fjóra mánuði hefur blaðamaður verið á vettvangi bráðamóttökunnar á Landspítalanum og fylgst með starfinu þar.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Viðtal

„Hann sagðist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjargað barnabarninu mínu. En ef það verður til þess að ég geti kannski bjargað einhverjum, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okkar,“ segir Þórhildur Helga Þorleifsdóttir kennsluráðgjafi. Sonarsonur hennar, Patrekur Jóhann Kjartansson Eberl, fannst látinn miðvikudaginn 12. maí 2021, aðeins fimmtán ára gamall. Hann hafði svipt sig lífi.

Fréttir

Þórdís Kolbrún afskrifaði Gunnar Smára á opnum fundi

Gunnar Smári Egilsson, frambjóðandi Sósíalista, segir mestu ógn Íslendinga vera að styðja Úkraínumenn gegn innrás Rússa og fullyrðir að „vel mætti enda stríðið“. Þórdís Kolbrún Reykfjörð Gylfadóttir brást illa við hugmyndum hans.

ViðtalFormannaviðtöl

Síðasta tilraun Ingu Sæland

Flokkur fólksins var stofnaður til að útrýma fátækt á Íslandi, sem Inga Sæland, formaður flokksins, þekkir af eigin raun. Hún boðar nýtt húsnæðiskerfi með fyrirsjáanleika og niðurskurð í öllu því sem heita aðgerðir gegn loftslagsbreytingum. Grænasta land í heimi eigi að nota peningana í heilbrigðiskerfi og aðra innviði sem standi á brauðfótum.

Myndband

Almar les upp úr nýrri bók

Almar Steinn Atlason varð þjóðþekktur árið 2015 sem Almar í kassanum eftir að hann dvaldi nakinn í heila viku inni í glerkassa í Listaháskólanum. Hann var að senda frá sér skáldsöguna Mold er mold - Litla systir mín fjöldamorðinginn. Hann les upp úr bókinni í beinu streymi sem hefst um klukkan 18 í dag.

Fréttir

Snörp orðaskipti í réttarsal: „Þú hefur ekki orðið!“

Annar dagur aðalmeðferðar í manndrápsmáli gegn hjúkrunarfræðingi fór fram í Héraðsdómi Reykjavíkur í dag. Þar áttu sér stað snörp orðaskipti á milli dómara og lögmanns þegar nýjar upplýsingar komu upp. Málið hefur verið lagt í dóm í annað skiptið í héraði.

Fréttir

Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum

Ljóst er að Svanhildur Hólm, sendiherra í Bandaríkjunum, sker sig úr hópi kollega sinna frá Norðurlöndunum hvað varðar takmarkaða reynslu á vettvangi utanríkismála. Stjórnskipunar- og eftirlitsnefnd bíður enn svara frá utanríkisráðuneytinu um vinnubrögð ráðherra við skipun á sendiherrum í Bandaríkjunum og Ítalíu.

Mest lesið í mánuðinum

Afhjúpun

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns

Sonur og viðskiptafélagi Jóns Gunnarssonar þingmanns fullyrðir í upptökum sem teknar voru af manni sem sagðist vera fjárfestir að Jón hafi samþykkt beiðni Bjarna Benediktssonar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón komist í aðstöðu til veita veiðileyfi til Hvals hf. Það verði arfleifð Jóns að tryggja Kristjáni Loftssyni nánum vini sínum leyfið. Það sé hins vegar eitthvað sem eigi að fara leynt.

Viðtal

Missti son sinn í eldsvoða á Stuðlum

Jón K. Jacobsen, faðir 17 ára drengs sem lést í eldsvoða á Stuðlum síðastliðinn laugardag, segist hafa barist árum saman við kerfið til að halda syni sínum á lífi. „Núna berst ég við kerfið til að halda minningu hans á lofti.“

Viðtal

„Hann sagðist ekki geta meir“

Viðtal

Grunaði að það ætti að reka hana

Vigdís Häsler var rekin úr starfi framkvæmdastjóra Bændasamtakanna eftir að nýr formaður tók þar við fyrr á árinu. Hún segir kosningavél Framsóknarflokksins hafa verið gangsetta til að koma honum að. Vigdís ræðir brottreksturinn og rasísk ummæli sem formaður Framsóknarflokksins hafði um hana. Orðin hafi átt að smætta og brjóta hana niður. Hún segist aldrei munu líta Sigurð Inga Jóhannsson sömu augum eftir það.

ViðtalMetoo

Ósmekklegt bréf frá eiganda sem áreitti hana

Sigríður Lárusdóttir er ein fjölmargra kvenna sem hefur orðið fyrir kynferðislegri áreitni á vinnustað. Eftir að hún kvartaði undan framkomu yfirmanns í garð starfsfólks var henni sagt upp og segir hún að sá sem hafði áreitt hana hafi skrifað henni ósmekklegt bréf með rökstuðningi fyrir uppsögninni.

Fréttir

Þórdís Kolbrún afskrifaði Gunnar Smára á opnum fundi