Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 5 árum.

Samherjaskjölin og mynstur spillingarmála í Afríku

Jóhannes Stefánsson, uppljóstrari í Samherjamálinu, er kominn í hóp margra annarra uppljóstrara sem hafa komið upp um spillingu og glæpi í álfunni. Ríkisstjórnin á Íslandi vinnur nú að því að setja lög sem miða að því að vernda uppljóstrara eins og Jóhannes gegn mögulegum hefndaraðgerðum.

31. janúar 2020 · 07:00

Ingi Freyr Vilhjálmsson

ritstjorn@heimildin.is

Uppljóstrarinn í mútumáli Samherja í Namibíu, Jóhannes Stefánsson, er einn af mörgum uppljóstrurum í löndum Afríku sem leitað hefur eftir aðstoð sérstakra samtaka uppljóstrara í Afríku, PPLAAF. Samtökin veita Jóhannesi nú lögfræðilega aðstoð, rétt eins og fleiri samtök gera einnig, meðal annars Wikileaks.

Samtökin PPLAAF voru stofnuð árið 2017 og er tilgangur þeirra að veita uppljóstrurum sem stíga fram og greina frá spillingu eða lögbrotum í rekstri ríkja eða fyrirtækja í Afríkuríkjum stuðning og aðstoð í kjölfar þess. Samtökin hafa hjálpað mögum uppljóstrurum í Afríku á síðustu árum, meðal annars einum þeim allra þekktasta, John Githongo, sem kom upp um spillingarmál í Kenía fyrir 15 árum.

Staða uppljóstrara í heiminum hefur verið mikið til umræðu í fjölmiðlum síðastliðinn áratug í kjölfarið á þekktum lekum frá uppljóstrurum, eins og Chelsea Manning, fyrrverandi hermanni í Bandaríkjunum sem lak afhjúpandi gögnum, meðal annars myndbandi af þyrluárás Bandaríkjahers á óbreytta borgara í Írak, til …

Kjósa

Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Deila

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Tengdar greinar

Samherjaskjölin

FréttirSamherjaskjölin

„Tími á að íslensk stjórnvöld axli siðferðislega ábyrgð á Samherja“

Leiðtogi namibísku stjónarandstöðunnar segir landa sína undrast þögn íslenskra stjórnvalda um þá staðreynd að stærsta spillingarmál í sögu Namibíu hafi orðið til fyrir tilstilli íslensks fyrirtækis. Spyr hvort hundrað milljóna styrkur Orkusjóðs sé ríkisstyrkt spilling og sendir forsætisráðherra opið bréf og óskar liðsinnis hennar við að fá Samherja til að greiða bætur og svara til saka.

RannsóknirSamherjaskjölin

Samherji sakaður um stórfelld skattalaga- og gjaldeyrisbrot í Namibíu og framsalskrafa væntanleg

Ríkissaksóknari Namibíu er enn ákveðinn í því að óska eftir framsali þriggja stjórnenda Samherjafélaga í Namibíu og segir brot á skatta- og gjaldeyrislögum muni mögulega bætast við sakarefnin á hendur þeim. Stórfelld skattalagabrot Samherjafélaga sögð til rannsóknar. Samherjamaður segir íslensk yfirvöld þegar hafa neitað að framselja sig.

FréttirSamherjaskjölin

Íslandsvinkona svo gott sem orðin forseti Namibíu

Netumbo Nandi-Ndaitwah, utanríkisráðherra Namibíu, sem kom hingað til lands í júní og ræddi Samherjamálið við íslenska ráðherra og aðstoðarmann eins þeirra, er nú svo gott sem búin að tryggja sér forsetaembættið í Namibíu. Hún var í morgun kjörin arftaki formanns flokksins, sitjandi forseta sem hyggst setjast í helgan stein. Flokkurinn nýtur slíks yfirburðarfylgis að innanflokkskosningin er sögð raunverulegt forsetakjör.

ViðtalSamherjaskjölin

„Þetta eru glæpamenn og hegða sér eftir því“

Jóhannes Stefánsson, uppljóstrari í Samherjamálinu, er sáttur við gang rannsóknarinnar hér á landi og segir að fátt geti komið í veg fyrir að málið endi með dómi. Hann gagnrýnir þó aðgerðarleysi yfirvalda við því þegar Samherjamenn hafa áreitt, njósnað um eða reynt að hræða hann frá því að bera vitni. Fátt í viðbrögðum Samherjafólks hafi þó komið honum á óvart, enda fái þau að ganga mun lengra en öðrum liðist.

FréttirSamherjaskjölin

Færeyskur ráðherra krafinn svara um Samherjarannsókn

Högni Hoydal, formaður Þjóðveldisflokksins færeyska, hefur í færeyska þinginu óskað eftir svörum við því hvað líði rannsókn lögreglu á meintum skattalagabrotum Samherja í Færeyjum. Samherji endurgreiddi 340 milljónir króna til færeyska Skattsins, sem vísaði málinu til lögreglu. Síðan hefur lítið af því frést.

FréttirSamherjaskjölin

Fjármálastjóri hjá Samherja segir mútugreiðslur í Afríku nauðsynlegar

Brynjar Þórsson, fjármálastjóri Samherja á Kanaríeyjum, sem meðal annars kom að greiðslum til namibískra ráðamanna, segir að „svokallaðar mútugreiðslur“ séu „standard“ í Afríku. Þetta kom fram í yfirheyrslum yfir Brynjari sem hefur stöðu vitnis í rannsókn Samherjamálsins hjá héraðssaksóknara. Brynjar sagði Samherja hafa beitt sömu aðferðum til að komast yfir kvóta í Marokkó og Máritaníu, áður en fyrirtækið hóf útgerð í Namibíu.

Mest lesið

Á vettvangi

Úr hjúkrunarfræðinni í bráðalækninn

„Þegar ég keyrði heim þá grenjaði ég allan Vesturlandsveginn,“ segir Kristín Sólveig Kristjánsdóttir. Hún starfaði sem hjúkrunarfræðingur áður en hún fór í læknisfræði. Þegar hún sneri aftur heim úr námi hafði staðan á bráðamóttökunni versnað til muna.

Fréttir

Hunda- og kattahald í fjöleignarhúsum á dagskrá þingsins

Hunda- og kattahald í fjöleignarhúsum verður ekki lengur háð samþykki annarra eigenda, ef frumvarp sem er á dagskrá Alþingis í dag nær fram að ganga. Inga Sæland, félags- og húsnæðismálaráðherra, leggur frumvarpið fram.

Fréttir

„Það er ekkert til að verja byggðina lengur“

Hraun flæðir nú innan varnargarða í Grindavík og ógnar byggð. Íbúum hefur verið eindregið ráðlagt að yfirgefa svæðið, en sumir neita. Ástandið er mjög alvarlegt, segir Hjördís Guðmundsdóttir, samskiptastjóri Almannavarna. Fylgst er náið með hraunflæði úr lofti.

Fréttir

Dregur úr virkni – Sprunguhreyfingar innan Grindavíkur

Eldgos er hafið á Sundhnúksgígaröðinni norðan við Grindavík.

Það sem ég hef lært

Júlía Margrét Alexandersdóttir

Ekki hlusta á allt sem heilinn segir þér

Júlía Margrét Alexandersdóttir hefur lifað með geðhvörfum í 15 ár. Hún hefur kljáðst við dekksta lit þunglyndis og fundið fyrir undurvellíðan í maníu. Í ferlinu hefur Júlía lært að stundum á hvorki hjartað né heilinn atkvæðisrétt. „Stundum eru það annarra manna heilar og annarra manna hjörtu sem vita best.“

Flækjusagan

Forfeðurnir sem höfnuðu framförum

Í 4.000 ár neituðu íbúar á einu svæði heimsins að taka upp það sem allir aðrir töldu til framfara og við hneigjumst til að álíta sjálfsagt og óhjákvæmilegt.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Fréttir

Beðið eftir að Íris undirriti nálgunarbann

Íris Helga Jónatansdóttir hefur verið boðið að gangast undir nálgunarbann gagnvart einum manni. Vinur hennar var handtekinn grunaður um að hafa tekið þátt í umsáturseinelti. Gögn benda til þess að hann hafi verið blekktur.

Pistill

Sif Sigmarsdóttir

Að loknu fordæmingarfylliríi

Réttlát reiði bolaði burt tilgangsleysinu sem við fundum farveg á Facebook þar sem háð var Íslandsmót í að taka djúpt í árinni.

Á vettvangi

Úr lögfræði í hjúkrunarfræði

Eyvindur Ágúst Runólfsson var í krefjandi námi og starfi en skipti algjörlega um kúrs þegar hann kynntist bráðamóttökunni. „Ég fékk þetta starf og gjörsamlega kolféll fyrir því. Ég sá að ég væri bara á rangri hillu í lífinu.“

Spottið

Gunnar Karlsson

Spottið 28. mars 2025

Pistill

Kjartan Þorbjörnsson

Okkur var haldið frá einum stærsta fréttaviðburði síðustu áratuga

Myndir ársins er árleg sýning Blaðaljósmyndarafélags Íslands sem haldin er í Ljósmyndasafni Reykjavíkur. Á sýningunni eru myndir frá liðnu ári sem valdar hafa verið af óháðri dómnefnd. Þar flutti ljósmyndari Heimildarinnar eftirfarandi erindi.

Leiðari

Erla Hlynsdóttir

Rauða pillan verður svört

Hugmyndafræði rauðu pillunnar snýst um að samfélagið hafi blekkt karlmenn með því að predika jafnrétti á meðan konur séu í raun að taka yfir heiminn. Í afkimum incel-menningarinnar hefur þessi hugmyndafræði þróast út í svörtu pilluna, þar sem þeir eiga engrar viðreisnar von.

Mest lesið í mánuðinum

Fréttir

Sökuð um að hrella minnst níu einstaklinga: „Hann er minn !“

Níu einstaklingar telja sig hafa orðið fyrir barðinu á sama eltihrellinum, 37 ára gamalli konu sem er búsett í Reykjanesbæ.

Viðtal

Breytt fæði breytti líðaninni

Kristjana Pálsdóttir og Sigurður Pétur Harðarson ákváðu í vetur að gera breytingar á mataræði sínu en þau áttu bæði við kvilla að stríða eins og háan blóðþrýsting, svefnvanda, voru of þung og fleira mætti telja. Árangurinn hefur ekki látið á sér standa.

Fréttir

Beðið eftir að Íris undirriti nálgunarbann

Rannsókn

Sælukot hagnast um tugi milljóna en starfsfólk og foreldrar lýsa skorti

Einkarekni leikskólinn Sælukot, sem hefur fengið milljarð króna í opinber framlög síðasta áratug, hefur hagnast vel og nýtt peningana til að kaupa fasteignir fyrir stjórnarformanninn. Stjórnendur leikskólans segja markmiðið vera að ávaxta rekstrarafgang, en fyrrverandi starfsmenn og foreldrar nemenda kvarta undan langvarandi skorti. Skólanum var nýlega lokað tímabundið vegna óþrifnaðar og meindýra.

Úttekt

Endurreisn eitraðrar karlmennsku

„Mannhvelið“ og uppgangur hægri öfgastefnu ganga hönd í hönd og breyta heiminum í gegnum einn dreng í einu.

Fréttir

Hollt mataræði lykilatriði að góðri heilsu

Axel F. Sigurðsson, sérfræðingur í hjartalækningum, hefur skoðað tengsl fæðu og lífsstíls við sjúkdóma, einkum hjarta- og æðasjúkdóma. Talað hefur verið um að lífsstílssjúkdómar séu stærsta ógnin við heilsu fólks og heilbrigðiskerfi til næstu áratuga. Axel segir að fólk geti breytt miklu með hollu mataræði og hreyfingu. Félagsleg tengsl séu líka mikilvæg. Hann ráðleggur hreina fæðu til að sporna við kvillum.