Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 8 árum.
Úttekt

Stríðsglæpamaðurinn sem við elskuðum: Saga af glæpum og meðvirkni

Ís­lenska þjóð­in stóð með stríðs­glæpa­manni sem stóð að skefja­lausu of­beldi og morð­um á gyð­ing­um og fleir­um. Morg­un­blað­ið tók þá fyr­ir sem bentu á sann­an­ir í máli Eð­valds Hinriks­son­ar og tengdi þá við sov­ésku leyni­þjón­ust­una.

Stríðsglæpamaðurinn sem við elskuðum: Saga af glæpum og meðvirkni
Eðvald Hinriksson Íslenska þjóðin varði mann sem sakaður var um morð og nauðganir og hafði hjálpað nasistum í seinni heimsstyrjöld. Mynd: Morgunblaðið
Karl Th. Birgisson
skrifar

Í lok nóvember 1946 strandaði gufubáturinn Rosita við Njarðvík. Rosita var að koma frá Noregi og meðal farþega var eistneskur maður, Evald Mikson að nafni. Hann var á leiðinni til Venezúela.

Evald Mikson ílentist hins vegar á Íslandi, fékk íslenzkan ríkisborgararétt og nafnið Eðvald Hinriksson. Saga hans er einstæður kafli í íslenzkri sögu efnis síns vegna, en lýsir líka samfélagi þar sem sannleikur og réttlæti eru lögð á pólitískar og persónulegar vogarskálar.

Forsagan

Saga Evalds Miksons verður hins vegar ekki skilin nema í samhengi við sögu Eistlands.

Eistland fékk sjálfstæði skömmu eftir fyrri heimsstyrjöld, en með griðasáttmála Hitlers og Stalíns 1939 komst landið undir yfirráðasvæði Sovétríkjanna. Ekki löngu síðar var það innlimað og varð eitt af ráðstjórnarríkjunum.

Vorið 1941 rauf Hitler hins vegar sáttmálann og réðst inn í Sovétríkin. Leiðin lá vitaskuld í gegnum Eistland og þar hefst saga okkar af Evald Mikson.

Hann var landsliðsmaður í fótbolta og …

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.
Efnisorð

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Einhverfir á vinnumarkaði: Starfsmannaskemmtanir bara ólaunuð yfirvinna
1
Úttekt

Ein­hverf­ir á vinnu­mark­aði: Starfs­manna­skemmt­an­ir bara ólaun­uð yf­ir­vinna

Í at­vinnu­aug­lýs­ing­um er gjarn­an kraf­ist mik­illa sam­skipta­hæfi­leika, jafn­vel í störf­um þar sem þess ekki er þörf. Þetta get­ur úti­lok­að fólk, til að mynda ein­hverfa, sem búa yf­ir öðr­um mik­il­væg­um styrk­leik­um. Bjarney L. Bjarna­dótt­ir gerði tíma­mót­a­rann­sókn á þessu og legg­ur áherslu á að at­vinnu­rek­end­ur efli fötl­un­ar­sjálfs­traust.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Var krabbamein í sýninu?
1
Viðtal

Var krabba­mein í sýn­inu?

Bylgja Babýlons uppist­and­ari seg­ir ým­is­legt benda til að hún hafi feng­ið ranga grein­ingu úr skimun fyr­ir leg­hálskrabba­meini hjá Krabba­meins­fé­lag­inu ár­ið 2018 líkt og fleiri kon­ur. Hún greind­ist með krabba­mein rúm­um tveim­ur ár­um síð­ar. „Ég vil bara vita hvort það liggi ein­hvers stað­ar sýni úr mér á Ís­landi frá ár­inu 2018 merkt „hreint“ þeg­ar það er í raun og veru krabba­mein í því.“
Einhverfir á vinnumarkaði: Starfsmannaskemmtanir bara ólaunuð yfirvinna
2
Úttekt

Ein­hverf­ir á vinnu­mark­aði: Starfs­manna­skemmt­an­ir bara ólaun­uð yf­ir­vinna

Í at­vinnu­aug­lýs­ing­um er gjarn­an kraf­ist mik­illa sam­skipta­hæfi­leika, jafn­vel í störf­um þar sem þess ekki er þörf. Þetta get­ur úti­lok­að fólk, til að mynda ein­hverfa, sem búa yf­ir öðr­um mik­il­væg­um styrk­leik­um. Bjarney L. Bjarna­dótt­ir gerði tíma­mót­a­rann­sókn á þessu og legg­ur áherslu á að at­vinnu­rek­end­ur efli fötl­un­ar­sjálfs­traust.
„Ég vildi ekki vera stelpan sem öskraði stopp“
3
Skýring

„Ég vildi ekki vera stelp­an sem öskr­aði stopp“

Yf­ir helm­ing­ur þeirra sem vinna inn­an sviðslista á Ís­landi hafa orð­ið fyr­ir kyn­ferð­is­legri áreitni í starfi eða í tengsl­um við það. Á ís­lensk­um vinnu­mark­aði al­mennt er sú tala 16%. Hver er staða nánd­ar­þjálf­un­ar á Ís­landi? „Ég var svo varn­ar­laus, þar sem leik­stjór­inn (kk) sam­þykkti þetta allt,“ kom fram í einni sög­unni í yf­ir­lýs­ing­unni Tjald­ið fell­ur ár­ið 2017. Hér er rætt er við leik­ara og aðra sem þekkja til.

Mest lesið í mánuðinum

Hefði ekki dottið í hug að ráða sjálfan sig
2
Viðtal

Hefði ekki dott­ið í hug að ráða sjálf­an sig

Bogi Ág­ústs­son hef­ur birst lands­mönn­um á skján­um í yf­ir fjóra ára­tugi og flutt Ís­lend­ing­um frétt­ir í blíðu og stríðu. Hann seg­ir heim­inn hafa breyst ótrú­lega mik­ið til batn­að­ar á þess­um ár­um en því mið­ur halli á ógæfu­hlið­ina í rekstri fjöl­miðla á Ís­landi. Af öll­um þeim at­burð­um sem hann hef­ur sagt frétt­ir af lögð­ust snjóflóð­in fyr­ir vest­an ár­ið 1995 þyngst á hann. Enn þann dag í dag man hann hvernig var að þurfa að lesa upp nöfn þeirra sem dóu í flóð­inu á Flat­eyri.
Hver er Jón Óttar? - „Ég hef sjálfur fylgst með fólki mánuðum saman“
3
Fréttir

Hver er Jón Ótt­ar? - „Ég hef sjálf­ur fylgst með fólki mán­uð­um sam­an“

Jón Ótt­ar Ólafs­son, einn þeirra sem stund­aði njósn­ir fyr­ir Björgólf Thor Björgólfs­son ár­ið 2012, gaf út glæpa­sögu ári síð­ar þar sem að­al­sögu­hetj­an er lög­reglu­mað­ur sem stund­ar hler­an­ir. Jón Ótt­ar vann lengi fyr­ir Sam­herja, bæði á Ís­landi og í Namib­íu, en áð­ur hafi hann ver­ið kærð­ur af sér­stök­um sak­sókn­ara, sem hann starf­aði fyr­ir, vegna gruns um að stela gögn­um.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

„Þið getið gefið Trump heiðurinn að hugmyndinni“
Myndband

„Þið get­ið gef­ið Trump heið­ur­inn að hug­mynd­inni“

Ráð John Bolt­on til ís­lenskra stjórn­valda í dans­in­um við Don­ald Trump er að bíða sem lengst með að funda með hon­um. Blaða­mað­ur Heim­ild­ar­inn­ar ræddi við Bolt­on, sem er fyrr­ver­andi þjóðarör­ygg­is­ráð­gjafi Trump, í tengsl­um við áhersl­ur Banda­ríkja­for­seta á norð­ur­slóð­ir, áhuga hans á að eign­ast Græn­land og hvaða áhrif það gæti haft á Ís­land.
Fólki sparkað úr landi fyrir að verja fyrstu grein stjórnarskrárinnar
Fréttir

Fólki spark­að úr landi fyr­ir að verja fyrstu grein stjórn­ar­skrár­inn­ar

Banda­ríkja­stjórn bann­aði Har­vard-há­skóla að taka við er­lend­um nem­end­um síð­ast­lið­inn fimmtu­dag með nýrri til­skip­un en Har­vard hef­ur kært ákvörð­un­ina og seg­ir hana skýrt brot gegn fyrstu grein stjórn­ar­skrár­inn­ar um tján­ing­ar­frelsi. Bráða­birgða­lög­bann hef­ur ver­ið sett á til­skip­un­ina. „Hægt og ró­lega er­um við að sjá fall Banda­ríkj­anna," seg­ir Gunn­hild­ur Fríða Hall­gríms­dótt­ir, sem er að út­skrif­ast úr há­skól­an­um.
Sjálfhverfa samfélaga og þjóðernishyggja í heimsfaraldri
Samtal við samfélagið#11

Sjálf­hverfa sam­fé­laga og þjóð­ern­is­hyggja í heims­far­aldri

Stund­um æxl­ast líf­ið þannig að hlut­ir frest­ast og það á svo sann­ar­lega við um hlað­varp vik­unn­ar. Í því ræð­ir Sigrún við Bjarka Þór Grön­feldt sem var lektor við Há­skól­ann við Bif­röst þeg­ar við­tal­ið var tek­ið vor­ið 2023. Síð­an hafa leið­ir Bjarka leg­ið í ýms­ar átt­ir, en hann var með­al ann­ars að­stoð­ar­mað­ur Guð­mund­ar Inga Guð­brands­son­ar fyrr­ver­andi Fé­lags- og vinnu­mark­aðs­ráð­herra en vinn­ur nú sem sér­fræð­ing­ur í sam­fé­lags­mál­um hjá Lands­virkj­un. Bjarki lauk námi í stjórn­mála­sál­fræði frá Há­skól­an­um í Kent í des­em­ber 2022, en hann hef­ur með­al ann­ars skoð­að sjálf­hverfu, ófrjáls­lyndi og hvernig þjóð­ern­is­hyggja hafði áhrif á stuðn­ing við lýð­heilsu­að­gerð­ir á tím­um heims­far­ald­urs. Í hlað­varp­inu ræða þau Sigrún um náms­fer­il hans, stjórnn­mála­sál­fræði og helstu rann­sókn­aráhersl­ur.
Sýnin aldrei skoðuð af óháðum sérfræðingum
Fréttir

Sýn­in aldrei skoð­uð af óháð­um sér­fræð­ing­um

Embætti land­lækn­is tókst ekki að fá óháð­an er­lend­an að­ila til að end­ur­skoða sýni í kjöl­far al­var­legra mistaka sem voru gerð við grein­ingu sýna á Leit­ar­stöð Krabba­meins­fé­lags­ins ár­ið 2018. „Eng­inn að­ili hafði bol­magn til að taka á móti svo mörg­um sýn­um og af­greiða með skjót­um hætti,“ seg­ir í svari land­lækn­is við fyr­ir­spurn Heim­ild­ar­inn­ar.

Mest lesið undanfarið ár

Morgunpósturinn

Morgunpóstur Heimildarinnar berst alla morgna og er fyrir öll þau sem hafa áhuga á fréttum og þjóðfélagsumræðu.

Áskrift hefur áhrif

Almenningur hefur viðhaldið Stundinni og Kjarnanum með áskriftum og styrkjum í áratug. Með því að kaupa áskrift að Heimildinni styrkir þú sjálfstæða rannsóknarblaðamennsku.
Sjá meira
© 2025 Sameinaða útgáfufélagið ehf. Allur réttur áskilinn. Notkun á efni miðilsins er óheimil án samþykkis.