Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 5 árum.

Jaðarskattar lágtekjufólks miklu hærri á Íslandi en í öðrum OECD-ríkjum

„Er ekki ráð að stjórn­mála­menn og að­il­ar vinnu­mark­að­ar­ins fari að líta í kring­um sig í heim­in­um og velta fyr­ir sér hvort ekki sé hægt að fara aðr­ar leið­ir en hinar sér­ís­lensku jað­ar­skatta- og skerð­ing­ar­leið­ir?“ skrif­ar Þórólf­ur Matth­ías­son hag­fræði­pró­fess­or.

Jaðarskattar lágtekjufólks miklu hærri á Íslandi en í öðrum OECD-ríkjum
Skattbyrðin þyngri Skipan skattamála og dreifing skattbyrði ræðst af pólitískri stefnumótun, ákvörðunum og aðgerðum þeirra sem fara með skattlagningar- og fjárveitingarvaldið á Íslandi. Mynd: Davíð Þór

Virkir jaðarskattar á launatekjur lágtekjufólks eru miklu hærri á Íslandi en á hinum Norðurlöndunum og víðast hvar í OECD. Bent er á þetta í gögnum OECD vegna nýrrar skýrslu stofnunarinnar um íslenskt efnahagslíf. Með virkum jaðarsköttum (e. implicit marginal tax rates) er átt við það hlutfall sem greitt er í skatt af hverri viðbótarkrónu með tilliti til tekjutilfærslna (svo sem barnabóta) og skattafsláttar. Viðmiðunarhópurinn sem stuðst er við er tveggja barna fjölskylda þar sem foreldrar eru fullvinnandi, en í myndinni hér að neðan má sjá hvernig jaðarskatthlutfallið breytist eftir tekjuhópum, það er hlutfalli af meðaltekjum í viðkomandi ríkjum, annars vegar á Íslandi og hins vegar í öllum OECD-ríkjunum og á Norðurlöndunum.

Þórólfur Matthíasson, hagfræðiprófessor við Háskóla Íslands, gerir myndina að umtalsefni í færslu á Facebook. „Eins og sjá má er jaðarskattur á lágar tekjur og meðaltekjur miklu hærri á Íslandi en bæði á hinum Norðurlöndunum og í OECD. Munar þar 10 til 20 prósentustigum fyrir allra lægstu tekjurnar og tæpum tuttugu prósentum fyrir miðlungstekjur,“ skrifar hann. „Það er greinilegt að það er grundvallarmunur á því hvernig jaðarskattar og skerðingar bótaflokka á borð við barnabætur og vaxtabætur vinna saman á Íslandi annars vegar og annars staðar í OECD hins vegar! Er ekki ráð að stjórnmálamenn og aðilar vinnumarkaðarins fari að líta í kringum sig í heiminum og velta fyrir sér hvort ekki sé hægt að fara aðrar leiðir en hinar séríslensku jaðarskatta- og skerðingarleiðir?“

Eins og Stundin hefur áður fjallað um búa Íslendingar við flatasta tekjuskattskerfi Norðurlanda og skattleggja hátekjufólk minna en nágrannaþjóðirnar meðan lágtekjufólk á Íslandi býr við einna þyngstu skattbyrðina sem þekkist í Evrópu. Skattbyrði lágtekjufólks jókst meira á Íslandi heldur en í nokkru öðru vestrænu OECD-ríki á tímabilinu 2000 til 2017. Þetta stafaði einkum af því að skattleysismörk og skerðingarmörk bótakerfisins fylgdu ekki launaþróun. 

Breytt skattbyrði eftir tekjuhópumMyndin sýnir muninn á skattbyrði tekjuhópa, annars vegar árið 1993 og hins vegar árið 2015, og birtist í umfjöllun Stundarinnar um skýrslu Stefáns Ólafssonar og Indriða H. Þorlákssonar um skattkerfið í fyrra.

Aukin skattbyrði lágtekju- og millitekjufólks um og eftir aldamót skapaði umtalsvert svigrúm til að létta byrðum af hátekjufólki, fyrirtækjum og fjármagnseigendum. Þannig bjuggu Íslendingar, á árunum fyrir hrun, við eitt flatasta og hægrisinnaðasta skattkerfi þróaðra ríkja. Þetta var meðal annars réttlætt á þann veg að svona mætti laða fjármagn til landsins og draga úr skattaundanskotum, en eins og síðar varð ljóst héldust skattbreytingar fyrirhrunsáranna í hendur við stórfelld skattaundanskot og fjármagnsflutninga í skattaparadísir. „Umfang aflandsvæðingar íslensks efnahagslífs [var] einstakt í heiminum á þessum tíma,“ segir í skýrslu opinbers starfshóps um aflandseignir Íslendinga frá 2016. 

Skattbyrði eignamesta 1 prósentsinsÞessi mynd birtist í ítarlegri úttekt Stundarinnar á skattkerfinu árið 2017.

Árið 2017 greiddi íslensk fjölskylda með tvö börn, þar sem annað foreldrið er á meðallaunum en hitt þénar 67 prósent af meðallaunum, að jafnaði tæplega 27 prósent af tekjum sínum í beinan skatt. Skattbyrði fjölskyldna á sama stað í tekjustiganum var 35 prósent í Danmörku en miklu lægri í hinum samanburðarlöndunum. Ef rýnt er í þróunina í löndum OECD frá aldamótum til dagsins í dag kemur í ljós að hvergi hefur skattbyrði þessa hóps aukist jafn mikið og á Íslandi. Hérlendis hefur skattbyrði hópsins aukist um rúm 5 prósent frá árinu 2000 en víðast hvar í þróuðum ríkjum hefur skattbyrði sama hóps dregist saman.

Flatasta skattkerfiðHér má sjá hvernig beinni skattbyrði er dreift milli 10 tekjuhópa á Norðurlöndunum árið 2017. Ísland er með næsthæstu skattbyrðina í öllum tekjuhópum á eftir Danmörku nema hjá efstu tíu prósentunum, en þar er skattbyrðin lægst á Íslandi. Skattbyrði lægri og milli hópanna er mun hærri á Íslandi en í Finnlandi, Noregi og Svíþjóð, en lægri en í Danmörku.
Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

Ríkisfjármál

Mest lesið

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Frá endurlífgun á bráðamóttökunni í umönnun leikskólabarna
3
ViðtalÍ leikskóla er álag

Frá end­ur­lífg­un á bráða­mót­tök­unni í umönn­un leik­skóla­barna

Líf Auð­ar Ólafs­dótt­ur hjúkr­un­ar­fræð­ings og fjöl­skyldu tók stakka­skipt­um síð­asta haust þeg­ar hún sagði skil­ið við Bráða­mót­töku Land­spít­al­ans eft­ir átta ára starf og hóf störf á leik­skóla barn­anna sinna til að koma yngra barn­inu inn á leik­skóla. „Ég fór úr því að vera í end­ur­lífg­un einn dag­inn yf­ir í að syngja Kalli litli kóngu­ló hinn dag­inn.“
Það er eitthvað í samfélaginu sem ýtir undir kulnun
6
Viðtal

Það er eitt­hvað í sam­fé­lag­inu sem ýt­ir und­ir kuln­un

Streita er vax­andi vandi í nú­tíma­sam­fé­lagi og ekki óal­gengt að fólk fari í kuln­un. Dr. Ólaf­ur Þór Æv­ars­son er sjálf­stætt starf­andi geð­lækn­ir og stofn­andi Streitu­skól­ans sem er hluti af heild­stæðri vel­ferð­ar­þjón­ustu Heilsu­vernd­ar. Hann seg­ir að for­varn­ir og fræðsla séu mik­il­væg­ir þætt­ir til að fólk verði bet­ur með­vit­að um eig­in heilsu og geti tek­ið ábyrgð og sporn­að við streitu en hún get­ur haft víð­tæk áhrif á fólk bæði lík­am­lega og and­lega.

Mest lesið í mánuðinum

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár