„Við erum bara börn og framtíð okkar skiptir máli,“ syngja börnin sem flykkjast á Austurvöll í hádeginu á föstudögum. Þau eru þar samankomin til að mótmæla loftslagsbreytingum og krefja stjórnvöld um aðgerðir. Sum þeirra brenna fyrir málefninu, önnur fylgja með félögunum, bara til þess að prófa hvernig það er að láta rödd sína heyrast og reyna að hafa áhrif.

„Nú er svo komið að hreina vatnið okkar er orðið plastmengað og enginn talar um það. Í framtíðinni mun vera meira plast í sjónum en fiskar og sjórinn fer að súrna.“

Hin níu ára Svava Arnarsdóttir stendur fyrir framan míkrafón og heldur ræðu yfir hópnum.

Svava er nemendi í Barnaskólanum í Reykjavík og hluti af vinahópi sem brennur fyrir umhverfismálum. Vinkona hennar og bekkjarsystir, Katla Líf Drífu-Louisdóttir, grípur orðið: „Og við stöndum hér af því að við viljum að fullorðna fólkið fari að vinna með náttúrunni. Fólk getur alveg breytt þessu. Það getur alveg hætt að nota plast og notað frekar rafmagn en bensín. Það getur alveg breytt því. Það þarf bara að nenna því. Hugsið ykkur að eftir nokkur ár þá mun kannski verða meira af plasti í sjónum heldur en fiskar!“

Svava heldur áfram: „Móðir jörð getur án okkar verið en við alls ekki án hennar. Hvað viljum við?“ Aðgerðir strax, kallar hópurinn. „Og hvenær viljum við þær?“ Núna.

Björgum jörðinniBörn flyktust að Austurvelli í dag líkt og síðustu föstudaga.

Mynd: Davíð Þór

Afmælisbarn á Austurvelli 

Fleiri úr vinahópnum eru með í för. Þær eru allar níu að verða tíu, nema Guðbjörg Zelda Marvinsdóttir, sem er tíu ára í dag og fagnar afmælinu á Austurvelli með vinkonum sínum sem syngja fyrir hana afmælissönginn, á milli þess sem þær taka undir ræðuhöldin og hrópa slagorð.

Aðspurð af hverju hún er hér á afmælisdaginn segist hún vera hingað komin til að mótmæla: „Af því að við ættum öll að gera eitthvað í þessu. Ef við gerum ekkert í þessu þá getum við ekkert gert í framtíðinni. Ekkert gert fyrir jörðina. Í framtíðinni munum við fatta það og þá getum við ekkert gert. Þá verðum við bara: Ha? Ó, við vissum ekki þetta! Á meðan við höfum verið að segja þeim það. Mér finnst það leiðinlegt.“ Hún hefur áhyggjur af því að það verði orðið of seint að bregðast við þegar valdhafar átta sig loksins. 

Andvaka af áhyggjum

Hér er líka Diljá Sóley Einarsdóttir. Í marga mánuði hefur hún fengið kvíða vegna loftslagsbreytinga, segir hún, og móðir hennar staðfestir síðar í gegnum síma að dóttir sín hafi átt andvökunætur yfir því að það sé verið að eyðileggja fyrir framtíð næstu kynslóða. Móðir hennar reynir að sefa kvíðann en segir að dóttir sín finni styrk í því að láta í sér heyra. Samstaðan sé líka jákvæður stuðningur. Og krafturinn sem birtist í börnunum á Austurvelli sé ómetanlegur. 

Diljá deyr því ekki ráðalaus og hefur ákveðið að leggja sitt af mörkum í baráttunni. Eitt af því sem hún gerði var að halda ræðu hér á Austurvelli, líkt og vinkonurnar. „Finnst ykkur ekki að við ættum að gera eitthvað í þessu? Og hvenær viljum við gera það?

Við verðum hér alveg þangað til Alþingi gerir eitthvað í þessu.

Er ekki náttúran í fyrsta sæti?“ spurði hún síðan og áréttaði að það væri ekkert plan b mögulegt. „Þannig að hvenær viljið þið gera eitthvað í þessu?“

„Þannig að hvenær viljið þið gera eitthvað í þessu?“

Diljá lætur í sér heyraDiljá er alin upp við umhverfisvænar áherslur og er mjög meðvituð um að framganga okkar hefur áhrif á umhverfi. Sjálf hefur hún útbúið lista yfir einfaldar aðgerðir til að gera lífsstílinn umhverfisvænni.

Mynd: Davíð Þór

Leiðir að umhverfisvænni lífsstíl

Diljá er mjög hugsi yfir aðstæðunum og hefur meðal annars verið að velta því fyrir sér af hverju hagnaðarvonin fær að ráða för í samfélaginu, af hverju það snúist allt um gróða frekar en umhverfið, af hverju matvöruverslanir megi til dæmis selja plastpoka eða vatn í plastflöskum. Um leið hefur hún verið að spá í því hvað væri hægt að nota í staðinn fyrir plast og skráð það hjá sér í sérstakri bók sem hún hefur meðferðis, en þar má einnig finna tillögur að umhverfisvænni lífsstíl. 

Um leið og hún sýnir tillögurnar sem hún hefur skráð hjá sér tekur hún fram að hún hafi ekki vandað sig við skammstafanir því hún hafi verið að drífa sig á mótmælin. „Ég var að flýta mér svo mikið að koma hingað og gera þetta. Út af því að við þurfum að gera þetta strax. Það er bara ljótt af fullorðnum og kennurum að leyfa ekki krökkunum að fara að mótmæla. Ég vorkenni krökkum sem falla fyrir þessum djókum að það verði pizza í matinn eða að fá að fara í ísferð með kennaranum.“ Aðspurð hvort hún hafi heyrt af því, svarar hún játandi. „Systir mín fór í ísferð í staðinn fyrir að koma hingað.“

Fá stuðning foreldra Hér má sjá þær Svövu og Kötlu Líf með mæðrum sínum sem styðja þær í mótmælaaðgerðunum.

Mynd: Davíð Þór

Börnin geta breytt þessu 

Það sé hins vegar mikilvægt að börn mæti á mótmælin. „Fullorðnir fatta ekki hvað er að gerast. Þeir hugsa bara um að WOW air er farið á hausinn, í staðinn fyrir að hugsa um þetta. Það er bara rosalega leiðinlegt að þeir fatti þetta ekki.“ Svava tekur undir orð vinkonu sinnar: „Börn fá miklu betri hugmyndir. Þau geta breytt þessu.“ Þær eru sammála um að það sé mikilvægt að börn grípi til sinna ráða: „Ég vil ekki að það verði ekkert líf á jörðinni, að mannfólk deyi og öll dýr deyi út,“ segir Svava.  

„Ég er hér að mótmæla því ef við breytum þessu ekki þá mun allt mannfólkið og öll dýrin deyja“

Í skólanum hefur verið mikil umræða um loftlagsbreytingar og þar hafa þær horft á þáttaröðina Hvað höfum við gert? sem sýnd er á RÚV.  „Við erum í skóla sem talar um þetta,“ segir Katla Líf. „Við erum að horfa á þessa þætti og mikið að tala um koltvíoxíð og allt það ógeð sem fer í loftið. Ég er komin hingað til að sýna fullorðnu fólki að þetta er ekki í lagi. Ég er hér að mótmæla því ef við breytum þessu ekki þá mun allt mannfólkið og öll dýrin deyja eftir nokkur ár,“  segir hún ákveðin. „Mér finnst fólk að eigi líka að bera virðingu fyrir dýrum og umhverfinu.“

Diljá biður aftur um orðið: „Fyrir fullorðna sem skilja þetta ekki. Við erum öll í útrýmingarhættu.“

Vilja aðgerðirFulltrúar fimmta bekkjar í Vesturbæjarskóla, þeir Hrafnkell Tími, Þórður og Daníel Elí, spyrja af hverju þetta þarf að vera svona.

Mynd: Davíð Þór

„Við viljum aðgerðir“ 

Svona hefur þetta gengið undanfarnar vikur. Fjöldi barna hefur skrópað í skóla eða fengið leyfi til þess að koma saman á Austurvelli í hádeginu og berjast fyrir breytingum og bjartari framtíð. Daníel Elí Johansen hefur mætt á mótmælin síðustu þrjár vikur, en með honum eru þeir Þórður Skúlason og Hrafnkell Tími Thoroddsen. Í dag eru þeir fulltrúar 5. bekkjar í Vesturbæjarskóla á Austurvelli. „Það gætu nú alveg verið fleiri,“ segir Þórður og Daníel skýtur inn í:  „Komið að mótmæla á föstudögum.“ Þeir vilja hvetja fleiri til að mæta. „Fullorðna og börn.“

„Við erum komnir til að mótmæla loftlagsbreytingunum,“ segja strákarnir allir í kór, „af því að annars munum við deyja út. Ef við gerum ekki eitthvað í þessu.“

„Við viljum aðgerðir,“ segir Daníel. Aðspurðir af hverju þeir séu að velta loftlagsmálum fyrir sér svarar Þórður því til að þetta sé mikilvægt málefni en það sé enginn að gera neitt í því. Það sé af og frá að börn mæti bara á mótmælin til að fá frí í skólanum. „Það er bara ekki rétt,“ segir Þórður, og þó: „Kannski hjá sumum,“ játar Daníel, um leið og hann tekur fram að hann sé hér því málefnið sé mikilvægt að hans mati. Undir það taka þeir Þórður og Hrafnkell Tími.

Börn og fullorðnirTíu ára gamlir drengir í Vesturbæjarskóla vilja hvetja fleiri til þess að mæta á mótmælin, bæði börn og fullorðna.

Mynd: Davíð Þór

Framtíð okkar er í hættu 

Alveg eins og stelpunum er strákunum misboðið vegna frétta um að skólastjórar hafi boðið börnum upp á pizzur ef þau mæti ekki á mótmælin, og nefna það að fyrra bragði: „Ég hef heyrt um skólastjóra sem eru að múta börnum til að koma ekki. Mér finnst það alveg hræðilegt. Af hverju eru þeir að gera það?“ segir Þórður. „Á maður að vera í skólanum ef jörðin er að deyja út,“ spyr Hrafnkell Tími og Þórður svarar: „Það hjálpar líka að vera í skóla.“ „En bara ef þú átt framtíð,“ segir Daníel þá.

„Ég hef heyrt um skólastjóra sem eru að múta börnum til að koma ekki.  Mér finnst það alveg hræðilegt. Af hverju eru þeir að gera það?“

Fyrr í dag fóru þeir með skólanum í Sorpu þar sem þeir fengu fræðslu um endurvinnslu. Undanfarið hafa verið þemadagar, segja þeir, þar sem fjallað var um réttindi barna og þar hafi loftlagsmálin verið ofarlega á dagskrá. Skiltið sem Þórður heldur á ber þess merki: Þetta gengur ekki lengur, ef allir hjálpast að þá getum við breytt þessu. Sjórinn er ekki rusl, flokkum meira. Við eigum bara eina jörð, það er engin pláneta B. Þetta er mannfólkinu að kenna, aðgerðir núna. Jöklarnir bráðna, af hverju er þetta svona? Framtíð okkar barna er í hættu. Þórður bjó skiltið til fyrir mótmælin og ber það stoltur. Hér er fjöldi barna með kröfuspjöld sem þau hafa búið til sjálf, þar sem þau árétta mikilvægi þess að gripið verði til aðgerða strax og ástæður þess. 

„Spáðu í því,“ segir Þórður, „það var bara ein stelpa sem kom þessu í gang. Það er svolítið merkilegt finnst mér. Ég horfði á fréttirnar og þá var hún á ráðstefnu og hafði skammað eitthvað fólk sem fór á ráðstefnuna í flugvélum. Nú er hún tilnefnd til friðarverðlauna Nóbels.“

Geta börn haft áhrif? „Já, ef við hjálpumst öll að og erum samtaka.“