Um 500 tonn af dauðum eldislaxi voru hreinsuð upp úr eldiskvíum Arnarlax í Tálkna- og Arnarfirði í síðustu viku. Þetta segir Kjartan Ólafsson, stjórnarformaður Arnarlax, í samtali við blaðið. „Í mínu höfði eru þetta sirka 500 tonn sem komu upp í síðustu viku. Dauðinn getur hafa gerst á tíu til fimmtán dögum þar áður. Við vitum ekki nákvæmlega hvenær laxinn drepst.“ Kjartan segir að laxarnir hafi verið á bilinu 2 til 3 kíló að þyngd að meðaltali. Ef gert er ráð fyrir að laxarnir hafi verið 3 kíló að þyngd má áætla að tæplega 170 þúsund laxar hafi drepist hjá Arnarlaxi í síðustu viku. 

Stundin greindi frá laxadauðanum í gær tölur um heildarafföll voru þá óþekktar. Kjartan segir að reikna megi með að þetta séu afföllin í síðustu viku og að í heildina hafi um 1.000 þúsund tonn af laxi drepist hjá Arnarlaxi það sem af er árinu, langmest á síðustu vikum. „Ég geri ráð fyrir því að dauðinn núna geti orðið allt að 1500 tonnum sem er um 10 prósent af heildarframleiðslunni hjá okkur. Stór hluti af þessum dauða hefur verið að koma upp á síðustu vikum.“   

„Það er ekkert hjá Arnarlaxi sem þolir ekki dagsins ljós“

Kjartan segir ástæðurnar fyrir dauðanum vera þrjár: kulda, nýrnaveiki og að laxinn geti  særst þegar verið er að ná honum upp úr kvíunum og að hann geti drepist í kjölfarið. Í gegnum tíðina hefur sjávarkuldinn við Ísland valdið miklu tjóni í því laxeldi sem reynt hefur verið við landið.

Erfiðar vikurKjartan Ólafsson segir að vikur 7 til 9 séu erfiðar í laxeldi við Ísland vegna sjávarkulda.

Vikur 7 til 9 til erfiðar

Kjartan segir að það sé þekkt í laxeldi í sjó á norðurslóðum að vikur 7 til 9 á árinu séu köldustu vikur ársins og að kuldinn geti haft slæm áhrif á laxinn. „Þetta er ein stærsta áskorunin sem við stöndum frammi fyrir: Að reyna að lifa í gegnum vikur 7 til 9. Þetta er alveg þekkt. Hluti af áskorun greinarinnar er að reyna að ná tökum á þessu.“

Kjartan segir að kuldinn við Íslandsstrendur sé sambærilegur við sjávarkuldann í Norður-Noregi og á Nýfundnalandi. „Á Nýfundnalandi eru þessu vikur, 7 til 9, jafnvel enn erfiðari en á Íslandi. Þessi svæði glíma við mikinn kulda á þessum vikum. Það er svo kaldara í ár en í fyrra og þetta er með köldustu árum sem við höfum upplifað.“

Kjartan segir að hann hafi vissulega áhyggjur af þessum afföllum þó að reiknað sé með allt að 20 prósent afföllum í áætlunum fyrirtækisins. „Það er ekkert hjá Arnarlaxi sem þolir ekki dagsins ljós,“ segir Kjartan um málið. 

Umhverfisstofnun vill upplýsingar um afföll

Umhverfisstofnun hefur kallað eftir tölu um afföll af laxi hjá Arnarlaxi. „Varðandi umfang laxadauðans vitum við það ekki en höfum kallað eftir þeim upplýsingum frá rekstraraðila,“ segir í svari frá Umhverfisstofnun við fyrirspurn Stundarinnar um hvort stofnunin hafi upplýsingar um hversu mikill laxadauðinn hafi verið hjá fyrirtækinu í eldiskvíum þess í Arnarfirði og Tálknafirði síðustu daga. Umhverfisstofnun telur ekki að ástæða sé til þess að stofnunin fari í sjálfstætt eftirlit til Vestfjarða til að leggja mat á laxadauðann hjá Arnarlaxi, sem tilkominn er vegna mikils sjávarkulda. „Stofnunin mun fara yfir gögn fyrirtækisins í reglubundnu eftirliti en ekki er ástæða til frekara eftirlits að svo stöddu þar sem ekki er um mengun að ræða, heldur dauðfisk sem er meðhöndlaður samkvæmt verklagsreglum fyrirtækisins og Umhverfisstofnun metur fullnægjandi,“ segir í svari stofnunarinnar.  

„Afföll voru 19,5% sem er heldur meira en áætlanir gera ráð fyrir.“

20 prósent afföllVíkingur Gunnarsson segir að afföll í Arnarfirði hafi verið um 20 prósent.

Mynd: MBL/Helgi Bjarnason

20 prósent drápust í Arnarfirði

Víkingur Gunnarsson, framkvæmdastjóri Arnarlax,  segir í svörum sínum til Stundarinnar að um 20 prósent af laxinum í Arnarfirði hafi drepist. „Í síðustu viku lauk slátrun á Hringsdal þar sem allar kvíar hafa verið tæmdar. Afföll voru 19,5% sem er heldur meira en áætlanir gera ráð fyrir. Ástæðan er óvenju lágur sjávarhiti en slíkar aðstæður skapa aukna hættu á afföllum. Þrátt fyrir það er niðurstaðan í Hringsal ein sú besta sem sést hefur í íslandi frá byrjun laxeldis.“

Um laxadauðann á Tálknafirði segir Víkingur að tæp tvö hundruð tonn hafi drepist vegna kulda og 125 vegna flutninga frá einni kví til annarrar. „Í Tálknafirði hafa 197 tonn af fiski drepist vegna vetrarsára auk þess sem 125 tonn drápust vegna flutninga úr kví sem tæma þurfti vegna bilunar sem kom upp í búnaði fyrr í vetur. Fyrirfram lá fyrir að fórnarkostnaður vegna flutninga úr tiltekinni kví yrði mikill en ekki er ólíklegt að heildarafföll í ár verði um 1.500 tonn af 2016 kynslóðinni. Það er innan við 10% af ársframleiðslu fyrirtækisins. Tjón vegna atvika í vetur er töluvert en áætlanir gera ráð fyrir afföllum í ákveðnu hlutfalli af ársframleiðslu.“ 

Arnarlax eitt til frásagnar

Í svörum sínum gerir Víkingur samt frekar lítið úr laxadauðanum, rétt eins og Kjartan gerir líka, og segir, þegar hann er spurður um það til hvaða aðgerða Arnarlax hafi gripið vegna laxadauðans, að gert sér ráð fyrir dauða laxa í áætlunum. „Þetta er hluti af þeim áskorunum sem við tökumst á við í uppbyggingu laxeldis til framtíðar og gert er ráð fyrir töluverðum afföllum í áætlunum.“

Umhverfisstofnun segir að stofnunin líti svo á að Arnarlax hafi ekki átt að hafa frumkvæði að því að tilkynna um laxadauðann til stofnunarinnar að fyrra bragði þar sem ekki hafi verið hætta á mengun af honum. „Samkvæmt grein 2.5 og 2.6 ber rekstraraðila að tilkynna stofnuninni um óhöpp sem geta leitt af sér losun mengandi efna í umhverfið. Ekki er gerð krafa um að fyrirtækin upplýsi stofnununina um fiskidauða nema ef hætta er á að frá honum berist mengun, sem getur orðið, sé um mikið magn að ræða og hreinsibúnaður nái ekki að viðhalda hreinsun í kvínni. Ekki er talið að um það sé að ræða í þessu tilviki. Rekstraraðili upplýsti stofnununa sjálfur um fiskidauða er haft var samband við hann vegna ábendingar um fugla við kvíarnar.“

Víkingur segir að svo virðist sem Umhverfisstofnun hafi fengið ábendingu um laxadauðann þegar Arnarlax var ennþá að greina vandamálið. „Samkvæmt því sem þú segir hefur UST fengið ábendingu í upphafi aðgerða þegar verið var að greina aðstæður þannig að hægt væri að tilkynna faglega umfang atvika og áætluð viðbrögð við þeim til hlutaðeigandi eftirlitsaðilum eins og reglur gera ráð fyrir.“

Umhverfisstofnun virðist því ekki telja að þörf sé á frekari aðgerðum vegna málsins og stofnunin mun ekki hefja sérstaka rannsókn á því. Eins og er virðist Arnarlax því vera sá aðili sem vegur og metur stöðuna sem upp er komin hjá því út af laxadauðanum og er fyrirtækið því eitt til frásagnar um vandamálið eins og er.