Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 6 árum.

Varar við afturhvarfi til flokkspólitískrar skipunar dómara

Jakob R. Möller, formað­ur dóm­nefnd­ar sem met­ur hæfni um­sækj­enda um dóm­ara­stöð­ur, gagn­rýndi dóms­mála­ráð­herra á mál­fundi í HR og sagði að rétt­ast væri að setja ákvæði í stjórn­ar­skrá um að ráð­herr­ar þyrftu að fylgja lög­um.

Varar við afturhvarfi til flokkspólitískrar skipunar dómara
Jakob Möller Formaður dómnefndar sem metur hæfni umsækjenda um dómaraembætti lét falla varnaðarorð á hádegisfundi í Háskólanum í Reykjavík. Mynd: Pressphotos.biz

Íslendingar þurfa að ákveða hvort þeir vilji hverfa aftur til fyrirkomulags þar sem skipunarvald við dómstóla ræðst af einberum flokkshagsmunum eða styðjast við málefnaleg sjónarmið og þá meginreglu að skipa skuli hæfasta umsækjandann hverju sinni.

Þetta sagði Jakob R. Möller, formaður dómnefndar sem metur hæfni umsækjenda um dómaraembætti, í erindi sínu á hádegisfundi lagadeildar HR á dögunum.

Jakob fjallaði ítarlega um sjálfstæði dómstóla og skipun dómara í sögulegu samhengi. Benti hann á að lög 45/2010 voru sett af ærnu tilefni – eftir áratugaskeið flokkspólitískrar misnotkunar á veitingarvaldi ráðherra við skipun dómara.

Sjö dómarar frá aldamótum skipaðir á skjön 
við meginregluna um að skipa beri þann hæfasta

„Allt frá því á fjórða áratug síðustu aldar var mikil fylgni milli flokksaðildar dómsmálaráðherra og þekktra stjórnmálaskoðana þeirra sem skipaðir voru dómarar, sérstaklega í Hæstarétti,“ sagði hann. „Það var svo ekki fyrr en um 1987 með stofnun embættis umboðsmanns Alþingis og síðan með lögfestingu stjórnsýslulaga nr. 37/1993 að meginreglan um skipun þess hæfasta öðlaðist viðurkenningu í íslenskum rétti.“ 

Jakob benti á að allt frá lögfestingu laganna um aðskilnað dómsvalds og umboðsvalds í héraði nr. 92/1989 hefði starfað nefnd um mat á umsækjendum til ráðgjafar fyrir veitingavaldið, þ.e. dómsmálaráðherra.

„Fram til gildistöku laga nr. 45/2010 þann 19. maí 2010 batt niðurstaða nefndarinnar ekki hendur ráðherra. Á þessari öld eru a.m.k. sjö dómarar við Hæstarétt, héraðsdómstóla og nú síðast Landsrétt þar sem meginreglan um skipun þess hæfasta sýnist hafa verið brotin, það er ráðherra skeytti ekki um niðurstöðu faglegrar nefndar, en skipaði annan eða aðra en metnir höfðu verið hæfastir og án þess að nokkur alvörurannsókn samkvæmt 10. gr. stjórnsýslulaga hefði farið fram.“

Þarf að stjórnarskrárbinda 
skyldu ráðherra til að fylgja lögum?

Jakob velti því upp hvort ef til vill þyrfti að stjórnarskrárbinda skyldu ráðherra til að fylgja lögum í embættisverkum sínum. Í ljósi samhengisins og atburða undanfarinna mánaða mátti skilja orð hans sem óbeina gagnrýni á framgöngu Sigríðar Andersen dómsmálaráðherra.

„Eins og ég reikna með að allir hér inni viti og lesi kvölds og morgna þá stendur í 61. gr. stjórnarskrárinnar: Dómendur skulu í embættisverkum sínum fara einungis eftir lögunum. Af því ég sé að það eru að minnsta kosti tveir alþingismenn hérna inni, þá væri kannski rétt að þeir hefðu í huga við endurskoðun stjórnarskrárinnar að setja inn nýtt ákvæði um að ráðherrar skuli í embættisverkum sínum fara eftir lögum,“ sagði Jakob.

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

ACD-ríkisstjórnin

Unnu náið með hæsta­réttar­dómurunum meðan þeir dæmdu Arn­fríðar­mál
Fréttir

Unnu ná­ið með hæsta­rétt­ar­dómur­un­um með­an þeir dæmdu Arn­fríð­ar­mál

Arn­fríð­ur Ein­ars­dótt­ir lands­rétt­ar­dóm­ari starf­aði sjálf sem vara­dóm­ari með tveim­ur þeirra hæsta­rétt­ar­dóm­ara sem tóku af­stöðu um hæfi henn­ar og bærni til að kveða upp dóma á sama tíma og mál­ið var til með­ferð­ar. Hinir þrír sem vald­ir voru í Lands­rétt í trássi við stjórn­sýslu­lög störf­uðu einnig ná­ið með hæsta­rétt­ar­dómur­un­um með­an Hæstirétt­ur tók fyr­ir mál sem hefði getað sett dóm­ara­störf fjór­menn­ing­anna í upp­nám.

Mest lesið

Tugir sjúklinga dvöldu á bráðamóttökunni lengur en í 100 klukkustundir
2
FréttirÁ vettvangi

Tug­ir sjúk­linga dvöldu á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir

Vegna pláss­leys­is á legu­deild­um Land­spít­al­ans er bráða­mót­tak­an oft yf­ir­full og því þurftu 69 sjúk­ling­ar að dvelja á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir í sept­em­ber og októ­ber. Þetta kem­ur fram í þáttar­öð­inni Á vett­vangi sem Jó­hann­es Kr. Kristjáns­son vinn­ur fyr­ir Heim­ild­ina. Í fjóra mán­uði hef­ur hann ver­ið á vett­vangi bráða­mótt­tök­unn­ar og þar öðl­ast ein­staka inn­sýni í starf­sem­ina, þar sem líf og heilsa fólks er und­ir.
Mataræði er vanræktur þáttur í svefnvanda
3
Viðtal

Mataræði er van­rækt­ur þátt­ur í svefn­vanda

Góð­ur svefn er seint of­met­inn en vanda­mál tengd svefni eru al­geng á Vest­ur­lönd­um. Tal­ið er að um 30 pró­sent Ís­lend­inga sofi of lít­ið og fái ekki end­ur­nær­andi svefn. Ónóg­ur svefn hef­ur áhrif á dag­legt líf fólks og lífs­gæði. Svefn er flók­ið fyr­ir­bæri og margt sem get­ur haft áhrif á gæði hans, má þar nefna lík­am­lega og and­lega sjúk­dóma, breyt­inga­skeið, álag, kvíða, skort á hreyf­ingu og áhrif sam­fé­lags­miðla á svefn­gæði. Áhrif nær­ing­ar og neyslu ákveð­inna fæðu­teg­unda á svefn hafa hins veg­ar ekki vak­ið at­hygli þar til ný­lega.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Hann sagðist ekki geta meir“
1
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Síðasta tilraun Ingu Sæland
3
ViðtalFormannaviðtöl

Síð­asta til­raun Ingu Sæ­land

Flokk­ur fólks­ins var stofn­að­ur til að út­rýma fá­tækt á Ís­landi, sem Inga Sæ­land, formað­ur flokks­ins, þekk­ir af eig­in raun. Hún boð­ar nýtt hús­næð­is­kerfi með fyr­ir­sjá­an­leika og nið­ur­skurð í öllu því sem heita að­gerð­ir gegn lofts­lags­breyt­ing­um. Græn­asta land í heimi eigi að nota pen­ing­ana í heil­brigðis­kerfi og aðra inn­viði sem standi á brauð­fót­um.
Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum
5
Fréttir

Svan­hild­ur Hólm með áber­andi minnsta reynslu af ut­an­rík­is­mál­um

Ljóst er að Svan­hild­ur Hólm, sendi­herra í Banda­ríkj­un­um, sker sig úr hópi koll­ega sinna frá Norð­ur­lönd­un­um hvað varð­ar tak­mark­aða reynslu á vett­vangi ut­an­rík­is­mála. Stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd bíð­ur enn svara frá ut­an­rík­is­ráðu­neyt­inu um vinnu­brögð ráð­herra við skip­un á sendi­herr­um í Banda­ríkj­un­um og Ítal­íu.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
3
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Grunaði að það ætti að reka hana
4
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár