Hreyfing er svo mikill grundvallarþáttur í okkar lífi og því miður hefur gleymst að við erum hönnuð til að hreyfa okkur. Tengsl eru grundvöllur okkar tilveru, vellíðan og heilsu,“ segir Kristín Sigurðardóttir læknir sem rekur fyrirtækið Á heildina litið.

„Þá á ég við tengsl við okkur sjálf, tengsl við aðra og tengsl við umhverfið og náttúruna. Þegar þessi tengsl eru rofin á einhvern hátt þá er það óheilnæmt. Það er svo fallegt varðandi hreyfinguna að hún hjálpar með alla þessa þætti.“

1. Heilinn þarf hreyfingu

Kristín bendir á að ekki einungis sé líkami okkar hannaður fyrir hreyfingu heldur heili okkar líka.

„Við hreyfingu myndast ýmis efni sem hafa til dæmis jákvæð áhrif á heilastarfemi og einnig fjölgar taugatengingum í heila sem eflir taugateygjanleika (neuroplasticity). Einfaldlega mætti segja að heilaheilsa eflist, heilinn getur starfað betur og jafnvel er talað um að það hægi á öldrun,“ segir hún.

2. Notaðu getuna eða tapaðu henni

„Vöðvar og bein eru ekki bara til að hreyfa okkur á milli staða heldur taka þátt í mikilvægum efnaskiptum,“ segir Kristín. „Hreyfing hjálpar okkur varðandi heilnæmari efnaskipti, til dæmis blóðsykurstjórnun, og hún eflir til dæmis hjartað og lungun, bætir meltinguna og styrkir vöðva og bein.“

Hreyfing er mikilvægur þáttur í efnaskiptunum og heilsunni almennt. „Ég er ekki að tala um að við þurfum stóra og mikla vöðva og mér finnst oft misskilið að við eigum að hreyfa okkur fyrst og fremst til að verða grennri eða líta betur út. Það er einfaldlega þannig að hreyfing er partur af því að vera til og eins og sagt er á ensku, „ if you don´t use it you loose it“. Ef við hreyfum okkur þá líður okkur betur núna en í leiðinni aukast vissulega líkurnar á að við séum hraustari og líði betur síðar líka.“

Mynd: Shutterstock

3. Ganga sé hluti daglegs lífs

Kristín nefnir að ganga sé mikilvæg grunnhreyfing og ráðleggur hún fólki að hafa göngu sem hluta af sínu lífi, fyrir utan að halda í bernskuna. „Það þarf ekki að ganga langt eða mikið en ef ganga væri partur af lífi allra á hverjum degi þá væri hreysti þjóðarinnar meira og hvað þá allt hitt sem er hægt að krydda og bæta við í hreyfingunni. Gott getur verið að rifja upp hvernig börnin hreyfa sig og taka stundum meiri hraða á milli en það er mikilvægt að reyna stundum á hjarta og lungun og geta svo hvílt á milli.“

4. Heildræn nálgun mikilvæg

Jákvætt er að viðhalda styrk og fá þyngd í gegnum allan líkamann til að viðhalda beinþéttni. „Ég ráðlegg þess vegna fólki sem helst gengur eða hleypur til dæmis að nota bekkina sem það fer fram hjá og gera til dæmis armbeygjur og dýfur. Mikilvægt er að gleyma ekki efri hluta líkamans. Ég veit um fólk sem hefur í gegnum tíðina verið duglegt að ganga og hlaupa en hefur í áraraðir gleymt að hugsa um efri hluta líkamans. Svo dettur það og þá er styrkurinn í handleggjunum ekki nægilegur. Við þurfum  þyngd í gegnum beinin til þess að viðhalda beinþéttninni. Það er gott að finna leiðir til að leyfa líkamanum að njóta sín á heildrænan  hátt,“ segir Kristín.

5. Losaðu spennuna

„Lífið er oft stundum erfitt og spenntir vöðvar fylgja streitunni. Þá er gott að hreyfa sig til að losa um þessa spennu og auka seytrun efna úr vöðvum (t.d. myokine/ „hope molicules“)  sem bæði bæta líðan og hjálpa til við að komast í endurheimtina. Þannig að hreyfing er mikilvæg á margan hátt, almennt fyrir líkamann og aldeilis fyrir taugakerfið, hugsun okkar og tilfinningar.“ 

Eftir hlaupKristín og vinkona hennar, Bjarney Lúðvíksdóttir, eftir hlaup. Búnar að hreyfa sig, hlaupa og hoppa og frekar glaðar.

6. Tengstu öðrum

Í æsku tengjast börn öðrum börnum í gegnum hreyfingu í leikjum. 

„Það þekkja allir gleðina sem er í leiknum og við tökum það með okkur í alls konar hreyfingu þegar við verðum fullorðin þótt það heiti kannski ekki lengur leikur. En þetta hefur svo mikil áhrif og hreyfing eflir tengsl. Meira að segja að horfa á hreyfingu – hver hefur ekki farið á fótbolta- eða handboltaleik eða horft á dans? Það sameinar okkur. Hreyfing sameinar okkur sem þátttakendur og í að styðja aðra. Þá erum við bæði að efla svo margt í okkar eigin líkama og sál og líka að auka tengingar við aðra, til dæmis að efla samhygð og samvinnu. Mér finnst það vera vanmetið í umræðunni að hreyfing tengir okkur ekki bara við okkur sjálf og heilsu okkar og hreysti, heldur tengir hún okkur svo fallega við aðra á svo marga vegu.“ 

7. Tengsl við náttúruna

Hreyfingin getur skapað tengsl við náttúruna og forðað okkur frá „náttúruleysi“.

„Það er svo margt sem við getum gert utandyra. Auðvitað er öll hreyfing jákvæð og það skilar miklum árangri að hreyfa sig hvort sem það er úti eða inni. Frábært er að hafa aðstöðu innandyra líka, sérstaklega þegar veður er slæmt og úitaðstæður erfiðar. Við fáum hins vegar eitthvað enn þá meira út úr því að hreyfa okkur utandyra. 

Það er skrýtið að oft þegar verið er að byggja í dag þá virðist gleymast að við erum órjúfanlega tengd umhverfi okkar og náttúru. Við erum partur af náttúrunni en ekki aðskilin henni. Það er leitt að þegar byggt er mjög þétt og húsin eru of há þá er ekki lengur heillandi að ganga um vegna skuggavarps og jafnvel vindstrengja. Þar sem græn svæði vantar eða þrífast ekki þá er ólíklegt að við þrífumst, hvað þá döfnum og blómstrum. Það er eins og það hafi gleymst. 

Ef við erum ekki úti í einhverjum tengslum við náttúrulegt umhverfi þá þýðir það að heilsan okkar er ekki eins góð og hún gæti verið. Ég hef talað um „náttúruleysi“ í þessu samhengi – sem kallast á ensku „nature deficit disorder“ – og á við þetta rof okkar við náttúruna. Þannig mætti segja að slíkt náttúruleysi sé áhættuþáttur fyrir heilsuna. 

Það hefur jákvæð áhrif á lífeðlisfræðina okkar, svo sem starfsemi líkamskerfa okkar, að vera eitthvað utandyra og í tengslum við góða náttúru.“ 

8. Gott fyrir ónæmiskerfið

Útivist getur haft góð áhrif á ónæmiskerfið.

„Skemmtileg rannsókn sýndi til dæmis að þá getur hvítu blóðkornunum fjölgað en þau ráðast gegn bakteríum, veirum og afbrigðilegum frumum. Niðurstöður fleiri rannsókna hafa til dæmis sýnt að hreyfing og heilnæm birta bæta líðan og efnaskiptaheilsu og minnka líkurnar á framþróun ýmissa krabbameina og heilabilun,“ segir Kristín.

9. Sleppa sólgleraugum að morgni

Kristín ítrekar að birtan skiptir miklu máli þegar kemur að heilsunni.

„Birta og myrkur skipta máli við að stilla líkamsklukkuna okkar sem hefur svo áhrif á stillingar fyrir líkamskerfi okkar og virkni. Stundum kalla ég það að birtustilla.“

Kristín ráðleggur fólki til dæmis að reyna að fá að minnsta kosti einhverja birtu utandyra á morgnana og þá helst að sleppa sólgleraugunum til að birtunemarnir í augunum geti sent heilanum skilaboð. Og enn betra ef hægt sé að fá einhverja birtu í hádeginu og líka í lok dags. Aldrei ætti að horfa í sólina eða brenna en hins vegar að njóta þess að vera utandyra.

„Hreyfing og útivist eru einfaldlega partur af því að vera manneskja og auka lífsgæði okkar. Þetta styður vaxandi fjöldi rannsókna. Ég held að takmarkið sé að líða sem best núna og í raun og veru heitir þetta að lifa lífinu lifandi.“