Lilja Alfreðsdóttir, menningar- og viðskiptaráðherra, segir þá umræðu sem hófst í kjölfar þess að tilkynnt var um kaup Landsbankans á TM, veki upp áleitnar spurningar um stefnu stjórnvalda gagnvart fjármálamarkaði. 

Skömmu áður en að viðtalið hófst birti bankaráð Landsbankans tilkynningu þar sem fullyrðingum Bankasýslu ríkisins var andmælt. Taldi bankaráð sig hafa upplýst Bankasýsluna um áform bankans um að kaupa tryggingafyrirtækið af Kviku banka. Sömuleiðis sagði bankaráðið að Bankasýslan hafi aldrei aðhafst neitt í málinu fyrr en eftir að tilkynnt var um kauptilboðið 17. mars. 

„Ef ég man það rétt og ég er ekki með alveg nákvæma tímalínu í þessu og þú ert bara kynna það hér í þættinum, bara glóðheitar fréttir um hvað er að gerast. En ég held að það hafi bara verið öllum ljóst að Kviku banki hafi viljað losa sig við TM,“ sagði Lilja.

Hins vegar sagðist Lilja ekki hafa vitað að það hefðu verið áform um að leggja fram bindandi kauptilboð. „Mér finnst þetta svolítið stærri spurning, hvernig sjáum við fyrir okkur íslenskan fjármálamarkað.“

Vill losa um eignarhald í hægum skrefum

Lilja sagði það vera rökrétta ákvörðun um losa um eignarhald ríkisins á fyrirtækjum á fjármálamarkaði, sem sé hátt í alþjóðlegum samanburði. Hins vegar telur að það þurfi að gera varlega. 

„En við höfum alltaf verið á því, Framsóknarflokkurinn, að við gerum þetta í hægum og öruggum skrefum. Af hverju? Vegna þess að ef þú ferð í mikla einkavæðingu á svona kerfislega mikilvægum stofnunum á svona stuttum tíma þá eru mjög miklar líkur á því að það sé fámennur hópur sem geti eignast þetta og þá erum við komin með mjög mikil umsvif í viðskiptalífinu.“

Sagði Lilja mikilvægt að gera sér grein fyrir sögulegu samhengi þeirra aðstæðna sem nú eru uppi. Hvers vegna eignarhald ríkisins á fjármálafyrirtækjum sé svona mikið hér á landi. Skilningur á þessari forsögu ætti að upplýsa um framtíðar ákvörðunartöku. 

„Það er þannig af því við erum búin að lenda í svona ofboðslegu áfalli eins og fjármálahrunið var, svo ég verði svolítið framsóknarleg, þar sem fullveldið sjálft var undir, efnahagslegt fullveldi þjóðarinnar.“

Taldi Lilja að leggja ætti áherslu á að stuðla að traustu og öruggu fjármálaumhverfi við einkavæðingu á fyrirtækjum. Aðalatriðið væri ekki að fá sem hæst verð fyrir fyrirtækin og vitnaði Lilja þar í ráðgjöf Alþjóðagjaldeyrissjóðsins, sem hún vann eitt sinn fyrir.

Hefði kosið að fara einfaldari leið en fjármálaráðherra

Spurð hvort fjármála- og efnahagsráðherra hafi gengið of langt með nýlegum ummælum sínum þar sem hugmyndum um einkavæðingu á Landsbankanum var fleygt fram, sagðist Lilja ekki vera sammála ráðherra. 

„Það kemur náttúrulega engum á óvart að Sjálfstæðisflokkurinn hafi þessa skoðun. En við í Framsókn erum ekkert endilega sammála og höfum viljað kannski einfaldari leið að einkavæðingunni og gera þetta svona, eins og hef sagt hér áðan, að markaðurinn geti líka tekið á móti,“ sagði Lilja.

Pólitísk umræða hefði átt fara fram áður en tilkynnt var um kaupin

Í viðtalinu sagði Jóhann Páll Jóhannsson, þingmaður Samfylkingarinnar, að það hefði farið betur að fyrirhuguð kaup Landsbankans á TM hefðu verið rædd á pólitískum vettvangi. 

„Mér finnst að svona ákvörðun á ekki að geta verið tekin á einhverri sjálfstýringu,“ sagði Jóhann Páll.   

Þá telur Jóhann Páll að fjármála- og efnahagsráðherra hefði átt að beita þeim tækjum og lagaheimildum sem hann hefur til þess að koma í veg fyrir kaupin. Sérstaklega í ljósi viðhorfa ráðherra um að viðskiptin gangi gegn eigendastefnu ríkisins. 

„Það er þannig að ráðherra fer með yfirstjórnunar- og eftirlitsskyldur gagnvart sínum stofnunum og umboðsmaður alþingis er nýbúinn að tæta í sig málflutning þess efnis að Bankasýsla ríkisins eigi bara vera á algerri sjálfstýringu og njóti fullkomins sjálfstæðis frá ráðherra,“ sagði Jóhann Páll. 

Nýjasta þátt Pressu má sjá hér: