Eftir lok heimsstyrjaldarinnar síðari stóð efnahagur Breta ótraustum fótum. Meðal þess sem bresk stjórnvöld gripu til í sparnaðarskyni var að sleppa taki á ýmsum nýlendum sínum og veita þeim sjálfstæði. Árið 1947 var ákveðið að kljúfa upp landsvæði sem nefnt var British India og til yrðu annars vegar Pakistan og hins vegar Indland. Pakistan yrði land múslima og Indland land hindúa.
Til að annast skiptingu og ákveða landamæri ríkjanna fengu bresk stjórnvöld lögfræðing, Cyril Radcliffe að nafni. Radcliffe hafði aldrei til Indlands komið og að eigin sögn aldrei austar en til Parísar. Honum var vandi á höndum og sagði sjálfur að hvernig svo sem skiptingin yrði myndi hún valda misklíð. Radcliffe kom til Indlands 8. júlí 1947 og fékk einungis fimm vikur til að ákveða landamærin, sem síðar voru kölluð Radcliffe línan. Ástæða þess að tíminn var svo knappur var að ákveðið hafði verið að 15. ágúst þetta sama ár færu Bretar með allt sitt frá Indlandi og þá yrði skiptingin að liggja fyrir og jafnframt að þann dag yrði lýst yfir sjálfstæði landanna tveggja, Indlands og Pakistan.
Ótti Radcliffes við misklíð reyndist ekki ástæðulaus og talið er að um það bil tvær milljónir hafi látist í átökum um landsvæði og nauðungarflutninga.
Flýðu til Delí
Í umrótinu árið 1947 ákváðu tveir kunningjar, sem báðir hétu Kundan að fornafni, og bjuggu í Peshawar í norðurhluta Pakistan, að flýja til Indlands. Þeir fóru 800 kílómetra leið til Delí. Þeir voru báðir hindúar og höfðu fengist við veitingarekstur í Peshawar. Eftir flutninginn til Delí opnuðu þeir veitingastað, sem þeir skírðu Moti Mahal.
Þeir félagar lögðu áherslu á rétti sem þekktir voru á Peshawar-svæðinu en lítt þekktir í Delí og nágrenni. Þar á meðal hina svonefndu tandoori rétti, kjúkling sem steiktur var í leirofni. Reksturinn gekk frá upphafi vel og meðal fastagesta var Jawaharlal Nehru, fyrsti forsætisráðherra Indlands. Hann hafði sérstakt dálæti á einum rétti sem í boði var á veitingastaðnum.
Þessi réttur, sem varð brátt eins konar einkennisréttur staðarins, hét Murgh Maghani, betur þekktur undir nafninu Butter Chicken.
Allir vildu Lilju kveðið hafa
Setningin hér að ofan vísar til Lilju Eysteins Ásgrímssonar, eins merkasta helgikvæðis sem ort hefur verið á íslensku. Merkingin er auðskilin, ef eitthvað lukkast vel vilja fleiri en einn gjarnan eigna sér heiðurinn. Þannig er það með hinn þekkta og vinsæla rétt Murgh Maghani, Butter Chicken.
Þótt þeim félögum, Kundan Lal Gujral (1902–1997) og Kundan Lal Jaggi (1924–2018), hafi samið vel gekk afkomendunum ekki jafn vel að finna taktinn og leiðir skildu að lokum. Og þá gerðist það að báðir vildu eigna sér heiðurinn af kjúklingaréttinum vinsæla.
Lal Gujral-útgáfan
Fjölskylda Kundan Lal Gujral hélt upphaflegu nafni veitingastaðarins, Moti Mahal. Eftir erfiðleika í lok síðustu aldar neyddist Lal Gujral-fjölskyldan til að selja fyrirtækið en stofnaði síðan annað fyrirtæki undir sama nafni, nema nú hafði orðið delux bæst við.
Nú rekur fjölskyldan vel á þriðja tug veitingastaða á Indlandi og auk þess útibú í Bandaríkjunum og Bretlandi. Monish Gujral, barnabarn stofnandans, útskýrði tilurð Murgh Maghani fyrir blaðamanni: afa hugkvæmdist, löngu áður en hann flutti til Delí, að steikja kjúkling í tandoori leirofni, sem áður var eingöngu notaður til að baka naanbrauð og parathibrauð. Það að steikja kjúklinginn í tandoori leirofninum gaf honum milt kolabragð. Afi átti ekki kæliskáp svo að kjúklingur sem ekki seldist þornaði og tapaði bragðinu. Afi fékk þá hugmynd að „endurlífga“ kjúklinginn í sósu sem samanstóð af tómatsósu og smjöri. „Þannig varð Murgh Maghani, Butter Chicken, til,“ sagði Monish Gujral.
Dæmigerð sósa á þessum tíma var brún, steiktur laukur, nellika, engifer, hvítlaukur og kardemomma. „Afa fannst þessi sósa of sterk og þess vegna endaði hann með þessa mildu kremkenndu tómatsósu. Það er þessi samsetning sem hefur gert Murgh Maghani að þekktasta rétti Indlands.“
Lal Jaggi-útgáfan
Barnabörn Kundan Lal Jaggi reka í dag 6 veitingastaði undir nafninu Daryaganj. Fyrirtækið var stofnað árið 2018. Á Daryaganj er boðið upp á leyniuppskriftir afa frá 1947, einkum og sér í lagi Murgh Mahani. Að sögn Raghav Jaggi, eins barnabarnanna, í viðtali við dagblaðið New York Times varð kjúklingarétturinn vinsæli til í algjörri neyð. „Einhverju sinni var ekkert til heima hjá afa og ömmu í Peshawar annað en smá afgangur af tandoori kjúklingi. Afa datt þá í hug að setja afganginn af kjúklingnum í heimalagaða tómatsósu, sem hann bætti svo smjöri út í. Þar með var til orðinn þessi sósa sem síðar varð svo fræg,“ sagði Raghav Jaggi.
Málið í höndum Hæstaréttar Indlands
Þegar eigendur Daryaganj auglýstu að þar væri boðið upp á kjúkling sem eldaður væri eftir hinni upprunalegu Murgh Maghani-uppskrift var eigendum Moti Mahal nóg boðið. Þeir ákváðu að stefna Daryaganj og krefjast þess að eigendum yrði bannað að auglýsa að þeirra uppskrift væri hin upprunalega. Auk þess krefjast eigendur Moti Mahal bóta sem jafngilda um það 32 milljónum íslenskra króna.
Málið hefur vakið athygli fjölmiðla víða um heim og Monish Gujral, fulltrúi stefnenda, sagðist í viðtali við danska dagblaðið Politiken að undanförnu hafa farið í um það bil þúsund viðtöl vegna málsins. „þetta er spurning um heiður, viðurkenningu, pláss í sagnfræðiritum og auðvitað peninga,“ sagði Monish Gujral.
Ekki liggur fyrir hvenær málið verður tekið til meðferðar í Hæstarétti Indlands en dómskjölin fylla 2.752 blaðsíður.
Athugasemdir