Katrín Jakobsdóttir forsætisráðherra hefur lagt fram frumvarp um vernd mikilvægra innviða á Reykjanesskaga. Frumvarpið, verði það að lögum, veitir ríkinu heimildir til að byggja varnargarða í kringum mikilvæga innviði.

Með frumvarpinu er lagt til að ráðherra verði veitt skýr lagaheimild til að taka ákvörðun, á grundvelli tillögu ríkislögreglustjóra og að höfðu samráði við stjórnvöld, um nauðsynlegar framkvæmdir í þágu almannavarna sem miða að því að koma í veg fyrir að mikilvægir innviðir og aðrir almannahagsmunir verði fyrir tjóni af völdum náttúruhamfara sem tengjast eldstöðvakerfum á Reykjanesskaga. „Vegna þeirra sérstöku aðstæðna sem uppi eru og þar sem nauðsynlegt er að bregðast hratt við, er m.a. ráðgert í frumvarpinu að ráðherra verði heimilt að taka ákvörðun um tilgreindar framkvæmdir og hrinda þeim af stað án þess að gæta þurfi að hefðbundinni málsmeðferð samkvæmt skipulagslögum og öðrum lögum sem annars gætu gilt um slíkar framkvæmdir.“

Varnargarðar við orkuverið

Í greinargerð sem fylgir með frumvarpinu kemur fram að það sé unnið vegna þess mats sérfræðinga að yfirstandandi jarðhræringar gefi vísbendingar um að gos gæti komið upp nærri mikilvægum innviðum, svo sem við Orkuver HS Orku í Svartsengi og aðra innviði í nágrenni þess. „Jafnframt gæti hraunflæði ógnað byggð í Grindavík. Gerðar hafa verið hraunflæðigreiningar og niðurstöður þeirra gefa vísbendingar um að varnargarðar gætu varið mikilvæga innviði á svæðinu að einhverju eða öllu leyti. Töluverð óvissa er þó fyrir hendi, en unnið er með þær upplýsingar sem fyrir liggja frá vísindamönnum á hverjum tíma.“

Almannavarnadeild ríkislögreglustjóra hefur lagt fram tillögu að byggingu varnargarða framan við orkuver HS Orku í Svartsengi og vörnum við veitulagnir. Samkvæmt tillögunni yrði varnargarður við Svartsengi alls um fjögur hundruð þúsund rúmmetrar að fullbyggður. Í frumvarpinu segir að mögulegt sé að byggja garðinn í áföngum. „Byrjað yrði á því að reisa 2–3 metra varnarlínu sem síðan yrði hækkuð upp í að meðaltali 8 metra hæð. Þrátt fyrir að unnið yrði á vöktum og með töluverðum afköstum verktaka má gera ráð fyrir að það taki um 30–40 sólarhringa að byggja garðinn fullbyggðan. Ljóst er því að erfitt yrði að koma fyrir markvissum vörnum með skjótum hætti eftir að atburður hæfist í námunda við mikilvæga innviði á svæðinu. Einungis mætti gera ráð fyrir neyðarviðbragði í besta falli miðað við þær sviðsmyndir sem skoðaðar hafa verið. Af þessum sökum er mikilvægt að hefja undirbúning sem fyrst þannig að unnt verði að ráðast í uppbyggingu varnargarða til að verja áðurnefnda innviði með eins skömmum fyrirvara og mögulegt er.“

Forvarnargjald lagt á til þriggja ára

Vegna aukinnar eldvirkni á undanförnum árum og vaxandi hættu á vatnsflóðum þykir stjórnvöldum nauðsynlegt að hafin verði gjaldtaka til að standa undir kostnaði við verklegar fyrirbyggjandi framkvæmdir sem ætlað er að verja mannvirki fyrir tjóni af völdum þessara náttúruhamfara.

Sú gjaldtaka, sem nefnist forvarnargjald, á að vera til þriggja ára og verður innheimt af brunatryggðum húseignum. Gjaldið rennur í ríkissjóð og því er ætlað að standa undir kostnaði við fyrirbyggjandi framkvæmdir. „Af því leiðir að allur kostnaður vegna þeirra framkvæmda sem dómsmálaráðherra ákveður að ráðast í samkvæmt frumvarpi þessu, verði það að lögum, greiðist úr ríkissjóði.“

Gjaldið sem lagt verður á er 0,08 prómíll af brunabótamati, en eitt prómíl er einn tíundi af prósenti. Fyrir íbúðareiganda sem á íbúð sem er með brunabótamat upp á 50 milljónir króna þýðir það að viðkomandi þarf að greiða fjögur þúsund krónur á ári vegna þessa nýja skatts. Sá sem á íbúð þar sem brunabótamatið er 75 milljónir króna þarf að greiða sex þúsund krónur. Og svo framvegis.