Fagráð um velferð dýra tók ekki ákvörðun um að stöðva veiðar á langreyðum. Ráðið svaraði einfaldlega spurningu sem lögð var fyrir þau af Matvælastofnun: Er hægt að tryggja mannúðlega aflífun stórhvela? Svarið var nei.
Svandís Svavarsdóttir matvælaráðherra bannaði í fyrradag veiði á langreyðum til 31. ágúst. Degi áður hafði fagráð um velferð dýra skilað áliti þar sem fram kom að veiðar á stórhvelum samræmist ekki ákvæðum laga um velferð dýra og að ekki væri hægt að uppfylla nauðsynleg skilyrði til þess að tryggja velferð hvalanna við aflífun.
Þó svo að Svandís hafi tekið ákvörðunina í kjölfar útgáfu álitsins segir Henry Alexander Henrysson, fulltrúi Siðfræðistofnunar Háskóla Íslands í fagráðinu, mikilvægt að hafa í huga að fagráðið taki ekki stjórnvaldsákvarðanir og hafi því í raun ekki ráðið neinu.
„Það var ekki verið að framselja neitt vald til okkar eins og haldið hefur verið fram í umræðunni,“ segir Henry í samtali við Heimildina.
Kristján Loftsson, forstjóri Hvals hf., sagði í viðtali við Morgunblaðið í dag að Henry hafi verið vanhæfur til þess að sitja í fagráðinu þar sem hann hafði áður lýst yfir andstöðu við hvalveiðar. Henry segir að það hafi ekki verið neitt leyndarmál að hann hafi haldið erindi á málþingi um rök með og á móti veiðum á stórhvelum áður en eftirlitsskýrsla Matvælastofnunar um velferð hvala við veiðar á langreyðum hérlendis var gefin út. Fagráðið fór ítarlega yfir þá skýrslu þegar það vann sitt álit og segir Henry að ef eitthvað hefði komið fram í skýrslunni sem hefði stutt breytt sjónarmið hefði hann verið tilbúin í að breyta áliti sínu á veiðunum.
„Ég held að Kristján ætti frekar að ræða rök fagráðsins en að ráðast á fólk, hvort sem það er ég eða ráðherra,“ segir Henry í samtali við Heimildina. „Ég er ekki aktívisti en ég hef ekki séð rök sem sýna fram á að það sé mögulegt að stunda mannúðlega að veiðum á stórhvelum.“
Hann saknar þess að rætt sé um rök fagráðsins sem sá ekki að mögulegt væri að framkvæma veiðar á langreyðum með mannúðlegum hætti. Fagráðið horfði einungis til veiða á langreyðum í áliti sínu, ekki öðrum tegundum hvala.
Ekkert bendir til þess að mannúðlegri veiðar séu mögulegar
Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi hafa að undanförnu barist gegn banninu, m.a. með þeim rökum að Hvalur hf. hafi sýnt vilja í verki til þess að bæta aðferðir við veiðarnar. En Henry segir engin gögn benda til þess að hægt sé að gera veiðarnar mannúðlegri.
„Við spurðum einn helsta sérfræðing um hvalveiðar um það. Hann staðfesti að það er ekki hægt,“ segir Henry og vísar til Egils Ole Øen, dýralæknis og sérfræðings um hvalveiðar.
Í áliti fagráðsins kemur t.a.m. fram að notkun rafmagns við aflífun hvala muni ekki tryggja öruggan og skjótan dauða, en þetta staðfesti Egil á fundi með fagráðinu.
„Þú þarft að þróa svona aðferðir, það þarf að gera vísindalegar tilraunir,“ segir Henry. „Það er mjög erfitt að leggja mat á einhverjar óljósar hugmyndir um að það sé hægt að gera þetta betur í framtíðinni. Ég get ekki útilokað það en það eru engin gögn sem benda til þess að meiri ástæða en minni að trúa því að það sé hægt. Nema kannski með að auka sprengiefni í skutli en þá verður lítið eftir af bráðinni.“
Fagráðið telur að sú veiðiaðferð sem nú er beitt við veiðar á stórhvelum samrýmist ekki ákvæðum laga nr. 55/2013 um velferð dýra. SFS og fleiri talsmenn hvalveiða hafa aftur á móti haldið því fram að lög um dýravelferð nái ekki yfir hvali. Henry tekur fram að þó að hann sé ekki lögfræðimenntaður þá séu lögin mjög skýr um að öll dýr falli þarna undir.
„Það væri hlutverk MAST og dómstóla á endanum að skera úr um það,“ segir Henry.
SFS kalla eftir því að stjórnvöld láti af sínum eigin tilfinningum
SFS hafa sagt ljóst að deilan um veiðarnar snúist ekki lengur um hvað sé forsvaranlegt út frá sjálfbærri nýtingu, heldur um skoðanir fólks.
„Það getur verið erfitt að takast á um tilfinningar, enda sýnist sitt hverjum, eins og vonlegt er,“ segir í tilkynningu frá SFS sem félagið sendi frá sér í kjölfar þess að Svandís bannaði veiðarnar tímabundið. „Stjórnvöld verða hins vegar, nú sem fyrr, að horfa til vísindalegra og lagalegra forsendna þegar kemur að veigamiklum ákvörðunum um nýtingu auðlinda, veiða við Ísland, og láta um leið af sínum eigin tilfinningum og pólitísku skammtímahagsmunum.“
Henry tekur aftur á móti fram að álitið sé ekki persónuleg skoðun fagráðsins með eða á móti hvalveiðum.
„Þetta er bara spurning um núverandi veiðar á langreyðum byggt á þeim gögnum sem eru til. Það er ekkert sem bendir til þess að það sé hægt að tryggja mannúðleg dráp á þessum hvölum.“
Spurður um skoðun sína á veiðibanni Svandísar segir Henry:
„Mér finnst alltaf að allir kjörnir fulltrúar eigi að hlíta rökum.“
Finnst þér hún hafa verið að hlíta rökum?
„Já, þetta þýðir ekki að sérfræðingar séu búnir að taka völdin heldur bara að rökin benda í eina átt og þá á maður að hlíta rökum.“
Athugasemdir