Skattrannsóknarstjóri sendi fjármálaráðuneytinu tölvupóst í desember 2014 þar sem fram kom að svo virtist sem fjölmiðlaumræða væri að fara af stað á þá lund að embættið væri að draga lappirnar í kaupum á gögnum um aflandsfélög Íslendinga. Um þetta leyti var embætti skattrannsóknarstjóra að leita leiða til að uppfylla skilyrði sem ráðuneytið hafði sett slíkum kaupum. 

Þetta sýna gögn sem Stundin fékk aðgang að á grundvelli upplýsingalaga fyrir helgi. „Mér virðist sem umfjöllun um skattaskjólslistann geti verið að fara aftur af stað og þá m.a. á þá lund að skattrannsóknarstjóri sé að draga lappirnar í kaupum á gögnunum þrátt fyrir að hafa fengið vilyrði frá ráðuneytinu til kaupanna,“ segir í tölvupósti sem Bryndís Kristjánsdóttir, skattrannsóknarstjóri, sendi Guðmundi Árnasyni, ráðuneytisstjóra og Maríönnu Jónasdóttur, starfsmanni fjármálaráðuneytisins, þann 29. desember 2014.

Fyrr í sama mánuði, þann 3. desember, hafði ráðuneytið sett fjárheimildum til kaupa á gögnunum tvö skilyrði; annars vegar mætti ekki gera samninga við aðra en þá sem væru „til þess bærir“ og hins vegar skyldu greiðslur fyrir upplýsingarnar ráðast af hlutfalli innheimtra skattkrafna sem af þeim leiddi.

Á þessum tíma vissu fáir að gögnin hefðu að geyma upplýsingar um félag sem Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, átti sjálfur hlut í né að faðir ráðherrans, Benedikt Sveinsson, kynni einnig að koma fyrir í gögnunum vegna aflandsfélags síns á Tortólu og viðskipta sinna við lögmannsstofuna Mossack Fonseca. 

Í tölvupósti sínum þann 29. desember 2014 greindi skattrannsóknarstjóri ráðuneytinu frá því að líklega yrði ekki unnt að uppfylla annað hinna tveggja skilyrða og 27. janúar 2015 óskaði embættið jafnframt eftir því að ráðuneytið skýrði betur hvaða skilning bæri að leggja í inntak hins skilyrðisins. 

Fáeinum dögum síðar eða þann 7. febrúar, þegar vitneskja var um það í fjármálaráðuneytinu að skattrannsóknarstjóri ætti erfitt með að uppfylla skilyrðin, kom Bjarni Benediktsson fram í viðtali,  gagnrýndi skattrannsóknarstjóra harðlega, sagði málið hafa þvælst fyrir embættinu alltof lengi og að það „strandaði svo sannarlega ekki á fjármálaráðuneytinu“.

Þegar ráðherra lét þessi orð falla var skattrannsóknarstjóri í biðstöðu; bréfi embættisins til ráðuneytisins, þar sem farið var fram á skýrari afstöðu til kaupa á skattaskjólsgögnunum og umræddum skilyrðum, hafði ekki verið svarað. Bryndís Kristjánsdóttir skattrannsóknarstjóri upplýsti í fjölmiðlum að henni hefði brugðið við ummæli Bjarna og fljótlega stigu ýmsir þingmenn stjórnarandstöðunnar fram og gagnrýndu ráðherra. Birgitta Jónsdóttir, þingkona Pírata, sakaði hann um frændhygli og aðrir þingmenn töldu Bjarna tefja málið og þvælast fyrir því.

Í kjölfarið svaraði fjármálaráðuneytið bréfi skattrannsóknarstjóra og fullyrti að skilyrðið um hæfi seljanda hefði eingöngu varðað þær skorður sem reistar eru á grundvelli fjárreiðulaga nr. 88/1998, og laga nr. 145/1994, um bókhald, sbr. 8. gr., hvernig viðskiptum ríkisins við einkaaðila jafnt innlenda sem erlenda sé háttað. Hvað seinna skilyrðið varðar tók ráðuneytið fram að þrátt fyrir að ekki tækist að uppfylla það stæði vilji þess til að greiða fyrir kaupum á umræddum gögnum með viðeigandi fjárheimildum ef skattrannsóknarstjóri teldi upplýsingarnar geta komið að gagni við rannsóknir á skattaundanskotum. 

Mynd: Af vef Vinstri grænna

Í svari fjármála- og efnahagsráðherra við fyrirspurn Rósu Bjarkar Brynjólfsdóttur, varaþingkonu Vinstri grænna, sem lagt var fram á Alþingi í dag er því hafnað að orðið hafi dráttur á kaupum gagnanna um aflandsfélög Íslendinga. 

„Samningar náðust milli seljanda og skattrannsóknarstjóra um kaup á gögnunum í maí 2015 og var kaupverðið 200.000 evrur eða liðlega 38 millj. kr. að viðbættum virðisaukaskatti og öðrum útlögðum kostnaði. Sú fjárhæð er langt undir þeirri fjárhæð sem seljandi krafðist í upphafi en hún nam nálægt 200 millj. kr. Þá voru einungis liðnir um átta mánuðir frá því að ráðuneytið fékk vitneskju um málið sem varla getur talist langur tími í ljósi þeirra stóru og flóknu lagalegu spurninga sem vöknuðu varðandi kaup á gögnum með þessum hætti og hversu umfangsmikið málið reyndist vera. Fullyrðing fyrirspyrjanda um drátt í málinu á því ekki við rök að styðjast eins og sést á framangreindri umfjöllun um samskipti ráðuneytisins og skattrannsóknarstjóra,“ segir í svarinu. 

Rósa Björk spurði Bjarna meðal annars hvernig hann gæti rökstutt það verklag að segja skattrannsóknarstjóra að leggja sjálfstætt mat á gögnin en setja jafnframt skilyrði fyrir samningum við seljanda þeirra. Í svari ráðuneytisins segir:

„Að mati ráðuneytisins er það lagaleg skylda skattrannsóknarstjóra að leggja sjálfstætt mat á hvers kyns gögn sem embættinu bjóðast eða til þess berast á grundvelli rannsóknarhagsmuna, sbr. 103. gr. laga nr. 90/2003, um tekjuskatt, þar sem er að finna ákvæði um skyldur þess. Með þessu vildi ráðuneytið jafnframt árétta að það hygðist treysta því mati sem skattrannsóknarstjóra bæri að leggja á gögnin og ekki hafa á því mati sjálfstæða skoðun. Það væri ekki ráðuneytisins að meta hvort gögn sem ekki höfðu komið til skoðunar í ráðuneytinu mundu gagnast embættinu. Ekki fólust í afstöðu ráðuneytisins önnur skilyrði en þau að farið væri að lögum nr. 145/1994, um bókhald. Að öðru leyti vísar ráðuneytið til svars við 1. lið fyrirspurnarinnar.“

Þá kemur fram að ráðherra og ráðuneytið hafi ekki fengið neinar persónugreinanlegar upplýsingar um innihald gagnanna sem keypt voru, enda sé engin lagaheimild fyrir því að slíkar upplýsingar séu veittar.

Sjá einnig:
Bjarni fundaði um kaup á gögnum sem snertu hann sjálfan
Skilyrði ráðuneytisins ollu töfum
Leynd yfir samskiptunum við skattrannsóknarstjóra