Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 6 árum.

Ráðherra braut lög þegar hann setti rektor án auglýsingar

Um­boðs­mað­ur Al­þing­is tel­ur Kristján Þór Júlí­us­son hafa brugð­ist hlut­verki sínu sem veit­ing­ar­valds­hafi þeg­ar hann setti Sæ­mund Sveins­son tíma­bund­ið í embætti rektors Land­bún­að­ar­há­skól­ans án aug­lýs­ing­ar. Hugs­an­legt að skap­ast hafi bóta­skylda.

Ráðherra braut lög þegar hann setti rektor án auglýsingar
Vinnubrögðin á skjön við skyldur veitingarvaldshafa Umboðsmaður telur að Kristján Þór Júlíusson hafi ekki farið rétt að þegar hann setti í rektorsembætti án auglýsingar að tillögu háskólaráðs Landbúnaðarháskóla Íslands. Mynd: Pressphotos.biz - (GeiriX)

Kristján Þór Júlíusson braut lög og brást hlutverki sínu sem veitingarvaldshafi í ráðherratíð sinni sem mennta- og menningarmálaráðherra þegar hann setti Sæmund Sveinsson tímabundið í embætti rektors Landbúnaðarháskóla Íslands án auglýsingar.  

Þetta er niðurstaða umboðsmanns Alþingis í nýlegu áliti en Stundin fjallaði um ráðninguna í fyrra og greindi frá pólitískum afskiptum af valinu á rektor, meðal annars um aðkomu þingmanns Sjálfstæðisflokksins.

Ráðherra setti Sæmund Sveinsson tímabundið í stöðu rektors þann 1. október 2017. Áður hafði starfið verið auglýst og þrír umsækjendur verið metnir hæfir af valnefnd sem tilnefnd var af háskólaráði skólans. Aðeins einn var talinn búa yfir nægri stjórnunarreynslu en honum reyndist ófært að koma til starfa innan viðunandi tímamarka. 

Háskólaráð Landbúnaðarháskólans brást við þessu með því að útbúa lista yfir hugsanleg rektorsefni í samstarfi við mennta- og menningarmálaráðuneytið. Var þá stefnt að því að fá einhvern sem væri ótengdur ýmsum ágreiningsmálum sem höfðu skekið skólann mánuðina og árin á undan.

Fulltrúi ráðherra í háskólaráðinu, Sigríður Hallgrímsdóttir betur þekkt sem pistlahöfundurinn Sirrý sem er fyrrverandi aðstoðarkona Illuga Gunnarssonar, stakk upp á því að gerð yrði tillaga um Sæmund Sveinsson og féllst háskólaráðið á það. 

Sagði þingmann Sjálfstæðisflokksins hafa beitt þrýstingi

Haraldur Benediktsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins, ræddi við Björn Þorsteinsson, fyrrverandi rektor, um val á eftirmanni.

Stundin birti fréttaviðtal við Björn Þorsteinsson, fyrrverandi rektor Landbúnaðarháskólans sem sat í háskólaráði skólans, þann 27. október 2017 þar sem hann greindi frá því að Haraldur Benediktsson, þingmaður Sjálfstæðisflokksins og þáverandi formaður fjárlaganefndar, hefði hringt í sig og þrýst á sig að fallast á tillöguna.

„Haraldur hringdi í mig og mæltist eindregið til þess að ég legðist ekki gegn tillögu ráðherra í þessum efnum. Hann orðaði það sem svo, að ef ég setti mig upp á móti tillögunni þá gæti það komið „mjög illa út persónulega fyrir mig“,“ sagði Björn. Haraldur vísaði frásögn hans á bug í samtali við Stundina en viðurkenndi að hafa átt í samskiptum við Björn vegna vals háskólaráðs á rektor.

Nýr rektor gerði það svo að einu af sínum fyrstu embættisverkum að hóta eiginkonu Björns, Önnu Guðrúnu Þórhallsdóttur, prófessor við skólann til 25 ára, uppsögn þó hún hefði aldrei fengið áminningu. Að því er fram kemur í nýlegri fundargerð háskólaráðs skólans sakaði Anna Guðrún Sæmund Sveinsson um einelti og hefur mennta- og menningarmálaráðuneytið falið sálfræðifyrirtæki að skoða málið.

Sæmundur Sveinsson rektor og Anna Guðrún Þórhallsdóttir prófessor.

Þröngar undantekningarheimildir áttu ekki við

Einn umsækjendanna um stöðu rektors leitaði til umboðsmanns Alþingis þann 21. október síðastliðinn og kvartaði yfir þeirri ákvörðun Kristjáns Þórs Júlíussonar, þáverandi mennta- og menningarmálaráðherra, að fallast á tillögu háskólaráðs og setja Sæmund í rektorsembætti án auglýsingar. Dró umsækjandinn í efa að ráðherra hefði mátt setja í stöðuna án auglýsingar á grundvelli 24. gr. starfsmannalaga, enda hefði fyrrverandi rektor, Björn Þorsteinsson, ekki verið forfallaður í skilningi ákvæðisins. 

Við meðferð málsins hjá umboðsmanni hélt menntamálaráðuneytið því fram að hlutverk ráðherra sem veitingarvaldshafa hefði fyrst og fremst verið formlegs eðlis og ekki verið á valdi ráðherra að hefja nýtt skipunarferli. Sérstakar ástæður sem fólu í sér forföll hafi réttlætt setningu í embættið án auglýsingar.

Umboðsmaður Alþingis

Umboðsmaður Alþingis hafnar þessum röksemdum í áliti sínu. Niðurstaða umboðsmanns Alþingis er sú að auglýsa hefði átt rektorsstöðuna lausa, enda hafi þröngar undantekningarheimildir í starfsmannalögum ekki átt við þegar Sæmundur var settur rektor.

Fram kemur í álitinu að valdi og ábyrgð á skipun rektors Landbúnaðarháskóla Íslands sé skipt milli háskólaráðs skólans annars vegar og ráðherra hins vegar. Hlutverk ráðherra feli í sér að staðfesta tilnefningu ráðsins.

„Hann ber ábyrgð á því að sá gerningur
sé í samræmi við lög og að rækja þær eftirlitsskyldur sem á honum hvíla“

Kristján Þór Júlíussonfyrrverandi mennta- og menningarmálaráðherra, núverandi sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra

„Hann ber ábyrgð á því að sá gerningur sé í samræmi við lög og að rækja þær eftirlitsskyldur sem á honum hvíla með því að starfsemi skólans sé í réttu horfi,“ segir umboðsmaður.

„Af ábyrgð og hlutverki ráðherra samkvæmt 1. mgr. 8. gr. laganna leiðir að ráðherra ber að lágmarki að ganga úr skugga um lögmæti skipunarferlisins, svo sem með könnun á því hvort sá umsækjandi sem háskólaráð tilnefnir uppfyllir almenn hæfisskilyrði til þess að gegna embættinu og hvort undirbúningurinn og málsmeðferðin hafi að öðru leyti verið í samræmi við lög og reglur.“ 

Vinnubrögð háskólaráðs við tilnefningu rektors samræmdust ekki lögum og því hefði ráðherra átt að bregðast við þeim annmarka með því að synja tilnefningunni og beina þeim tilmælum til ráðsins að auglýsa embættið og hefja nýtt skipunarferli. Bendir umboðsmaður á að hlutverk ráðherra sem veitingarvaldshafa sé í takt við almenna ábyrgð og eftirlitsskyldu ráðherra gagnvart þeim stjórnvöldum sem undir hann heyra. Ef umsækjandinn sem brotið var á telur sig eiga rétt á bótum vegna framgöngu stjórnvalda verði dómstólar að taka afstöðu til þess. 

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.
Tengdar greinar

ACD-ríkisstjórnin

Unnu náið með hæsta­réttar­dómurunum meðan þeir dæmdu Arn­fríðar­mál
Fréttir

Unnu ná­ið með hæsta­rétt­ar­dómur­un­um með­an þeir dæmdu Arn­fríð­ar­mál

Arn­fríð­ur Ein­ars­dótt­ir lands­rétt­ar­dóm­ari starf­aði sjálf sem vara­dóm­ari með tveim­ur þeirra hæsta­rétt­ar­dóm­ara sem tóku af­stöðu um hæfi henn­ar og bærni til að kveða upp dóma á sama tíma og mál­ið var til með­ferð­ar. Hinir þrír sem vald­ir voru í Lands­rétt í trássi við stjórn­sýslu­lög störf­uðu einnig ná­ið með hæsta­rétt­ar­dómur­un­um með­an Hæstirétt­ur tók fyr­ir mál sem hefði getað sett dóm­ara­störf fjór­menn­ing­anna í upp­nám.

Mest lesið

„Ég kæri mig ekki um að sveitin mín sé eyðilögð“
1
ViðtalVindorka á Íslandi

„Ég kæri mig ekki um að sveit­in mín sé eyði­lögð“

Í sjö ár hef­ur Stein­unn M. Sig­ur­björns­dótt­ir háð marg­ar orr­ust­ur í bar­áttu sinni gegn vind­myll­um sem til stend­ur að reisa allt um­hverf­is sveit­ina henn­ar. Hún hef­ur tap­að þeim öll­um. „Ég er ekki bú­in að ákveða hvort ég hlekki mig við jarð­ýt­urn­ar, það fer eft­ir því hvað ég verð orð­in göm­ul,” seg­ir hún glettn­is­lega. En þó með votti af al­vöru. Hún ætli að minnsta kosti ekki að sitja hjá og „horfa á þetta ger­ast”.
Óléttur hjúkrunarfræðingur tekinn hálstaki
3
Á vettvangi

Ólétt­ur hjúkr­un­ar­fræð­ing­ur tek­inn hálstaki

Þær eru kýld­ar og tekn­ar hálstaki. Kyn­ferð­is­leg áreitni gagn­vart starfs­fólki bráða­mót­tök­unn­ar er al­gengt. „Al­geng­ara en við töl­um um,“ seg­ir hjúkr­un­ar­fræð­ing­ur. Starfs­fólk á vakt­inni hef­ur ver­ið lam­ið, það er káf­að á því og hrækt á það. Hót­an­ir sem starfs­fólk verð­ur fyr­ir eru bæði um líf­lát og nauðg­an­ir. Í sum­um til­vik­um er of­beld­ið það al­var­legt að starfs­fólk hef­ur hætt störf­um eft­ir al­var­leg­ar árás­ir.
Stofnandi Viðreisnar segir ólíklegt að flokkurinn vilji starfa með Miðflokknum
5
Fréttir

Stofn­andi Við­reisn­ar seg­ir ólík­legt að flokk­ur­inn vilji starfa með Mið­flokkn­um

For­menn þeirra flokka sem komust á þing gengu á fund for­seta fyrr í dag. Lík­legt þyk­ir að Kristrún Frosta­dótt­ir, formað­ur Sam­fylk­ing­ar­inn­ar, hljóti stjórn­ar­mynd­un­ar­um­boð­ið. Bene­dikt Jó­hann­es­son, stofn­andi og fyrr­ver­andi formað­ur Við­reisn­ar, seg­ir ólík­legt að Við­reisn eða Sam­fylk­ing­in vilji starfa með Mið­flokkn­um.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

Ný ógn við haförninn rís á Íslandi
2
Vindorkumál

Ný ógn við haförn­inn rís á Ís­landi

Hafern­ir falla blóð­ug­ir og vængja­laus­ir til jarð­ar í vindorku­ver­um Nor­egs sem mörg hver voru reist í og við bú­svæði þeirra og helstu flug­leið­ir. Hætt­an var þekkt áð­ur en ver­in risu og nú súpa Norð­menn seyð­ið af því. Sag­an gæti end­ur­tek­ið sig á Ís­landi því mörg þeirra fjöru­tíu vindorku­vera sem áform­að er að reisa hér yrðu á slóð­um hafarna. Þess­ara stór­vöxnu rán­fugla sem ómæld vinna hef­ur far­ið í að vernda í heila öld.
Kosningavaka Miðflokksins: Ungir karlmenn, MAGA og fyrstu tölur
3
Vettvangur

Kosn­inga­vaka Mið­flokks­ins: Ung­ir karl­menn, MAGA og fyrstu töl­ur

Blaða­mað­ur Heim­ild­ar­inn­ar var við­stadd­ur kosn­inga­vöku Mið­flokks­ins í Vals­heim­il­inu í gær­kvöldi. Þar var sam­an kom­inn mik­ill fjöldi ung­menna, einkum karl­kyns. „Ég veit ekki hvort að Sig­mund­ur Dav­íð er anti-esta­blis­ment, en ég trúi því að hann ætli að­eins að hrista upp í hlut­un­um,“ sagði einn gest­ur­inn, sem bar rauða MAGA-der­húfu.
Fólkið sem nær kjöri - samkvæmt þingmannaspá
5
ÚttektAlþingiskosningar 2024

Fólk­ið sem nær kjöri - sam­kvæmt þing­manna­spá

Þing­manna­spá dr. Bald­urs Héð­ins­son­ar og Heim­ild­ar­inn­ar bygg­ir á fylgi fram­boða á landsvísu í nýj­ustu kosn­inga­spá Heim­ild­ar­inn­ar, auk þess sem til­lit er tek­ið til styrks fram­boða í mis­mun­andi kjör­dæm­um. Fram­kvæmd­ar eru 100 þús­und sýnd­ar­kosn­ing­ar þar sem flökt er á fylgi og fyr­ir hverja nið­ur­stöðu er þing­sæt­um út­hlut­að, kjör­dæma- og jöfn­un­ar­þing­sæt­um.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
2
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Myndir af neyðarmóttöku sendar áfram: „Ekki myndir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“
4
FréttirKynferðisbrot

Mynd­ir af neyð­ar­mót­töku send­ar áfram: „Ekki mynd­ir sem ég vildi sjá af sjálfri mér“

Lög­reglu var heim­ilt að senda mynd­ir sem tekn­ar voru af Guðnýju S. Bjarna­dótt­ur á neyð­ar­mót­töku fyr­ir þo­lend­ur kyn­ferð­isof­beld­is á verj­anda manns sem hún kærði fyr­ir nauðg­un. Þetta er nið­ur­staða Per­sónu­vernd­ar. Guðný seg­ir ótækt að gerend­ur í kyn­ferð­isaf­brota­mál­um geti með þess­um hætti feng­ið að­gang að við­kvæm­um mynd­um af þo­lend­um. „Þetta er bara sta­f­rænt kyn­ferð­isof­beldi af hendi lög­regl­unn­ar.“
Mögulegt að hætta að vinna um fimmtugt
5
Viðtal

Mögu­legt að hætta að vinna um fimm­tugt

Georg Lúð­víks­son, sem hef­ur unn­ið við heim­il­is­fjár­mál og fjár­mála­ráð­gjöf um ára­bil, seg­ir að með reglu­leg­um sprn­aði frá þrí­tugu geti með­al­tekju­fólk hætt að vinna um fimm­tugt, en það fari þó eft­ir að­stæð­um. Ef spara á til langs tíma þá hafi það sögu­lega reynst best að fjár­festa í vel dreifðu verð­bréfa­safni. Grund­vall­ar­regl­an er ein­fald­lega að eyða minna en mað­ur afl­ar.
„Við mætum í vinnuna til þess að sigra“
6
Á vettvangi

„Við mæt­um í vinn­una til þess að sigra“

Kona sem sit­ur á bið­stofu með fleira fólki er að grein­ast með heila­æxli og það þarf að til­kynna henni það. En það er eng­inn stað­ur sem hægt er að fara með hana á, til að ræða við hana í næði. Í ann­an stað er rætt við að­stand­end­ur frammi, fyr­ir fram­an sjálfsal­ann en þá fer neyð­ar­bjall­an af stað og hama­gang­ur­inn er mik­ill þeg­ar starfs­fólk­ið hleyp­ur af stað. Í fjóra mán­uði hef­ur blaða­mað­ur ver­ið á vett­vangi bráða­mót­tök­unn­ar á Land­spít­al­an­um og fylgst með starf­inu þar.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár