Þegar skrifari þessa pistils var að alast upp úti á landi, upp úr miðri síðustu öld, var „bílaveröldin“ önnur en í dag. Rússajeppar, Willys og Land Rover voru nánast einu tegundirnar sem til voru á sveitabæjum, ef þar var á annað borð til bíll. Í þorpum og bæjum úti á landi voru Moskvits og Skoda algengir ásamt jeppunum áðurnefndu þótt þar væru líka margar aðrar tegundir, til dæmis Ford Cortina og Ford Taunus ásamt amerísku „köggunum“ eins og amerísku drossíurnar með fjaðrasófunum voru kallaðar. Í höfuðborginni var hlutfall amerísku drekanna hærra.
Saga bílsins á Íslandi er áhugaverð og fróðleg enda hafa verið skrifaðar um hana nokkrar bækur. Í bók Sigurðar Hreiðars, Saga bílsins á Íslandi 1904–2004 (Reykjavík 2004), kemur fram að árið 1961 breyttist grundvöllur bílainnflutnings. Nú mátti hver sem er kaupa bíl en varð að fá gjaldeyrisleyfi vegna kaupanna og fá reikninginn stimplaðan hjá réttum yfirvöldum áður en hægt væri að leysa bílinn úr tolli. Ekki þurfti lengur að sækja um leyfi til bílakaupa hjá nefndum og ráðum sem úthlutuðu leyfum til kaupanna. Þessi fróðlega saga verður ekki frekar rakin hér en við áðurnefnda breytingu tók tegundum bíla sem fluttir voru inn að fjölga.
Japanska bylgjan og rafmagnið
Árið 1965 voru fyrstu japönsku bílarnir auglýstir hér á landi. Japanska bifreiðasalan bauð þá bíla af tegund sem átti eftir að koma mjög við sögu: Toyota. Það ár seldust 29 Toyota bílar (Corona, Crown og Land Cruiser) hér á landi. Upp úr 1970 hófst svo það sem kalla má „japönsku bylgjuna“ sem ekki sér fyrir endann á. Nissan (hét fyrst Datsun), Mazda, Suzuki, Honda, Subaru, Daihatsu og Isuzu eru bifreiðategundir sem Íslendingar þekkja mætavel. Síðar kom önnur bylgja sem mætti kenna við Suður-Kóreu, Hyundai, Kia og SsangYong (síðar Kgm). Asíubílarnir eins og þeir eru stundum kallaðir voru fljótir að sanna sig á Íslandi og efasemdaraddir, sem aldrei voru háværar, heyrðu fljótlega sögunni til.
„Nú halda allir niðri í sér andanum“
Frá síðustu aldamótum hefur orðið mikil breyting í „bílaveröldinni“. Bílar sem knúnir eru, að hluta eða öllu leyti, með rafmagni verða sífellt algengari. Margir bílaframleiðendur hyggjast hætta framleiðslu bensín- eða dísilknúinna bíla og sumir jafnvel alveg komnir í rafmagnið eins og það er orðað. Stærsta hindrunin í rafmagnsbílunum var í upphafi stærð rafgeymisins, akstursdrægni eins og það nefnist. Þar er þróunin hröð sem sér engan veginn fyrir endann á. Ástæða þess að bílaframleiðendur fóru í auknum mæli að beina sjónum sínum að rafmagninu var óstöðugleiki í olíuvinnslu, síbreytilegt verð á eldsneyti (oftast upp á við) og sú staðreynd að olían er ekki óþrjótandi auðlind. Umhverfissjónarmið vega líka þungt.
Kínverska innrásin
Það hefur væntanlega ekki farið fram hjá þeim sem fylgjast með hræringum á bílamarkaðnum að á allra síðustu árum hafa kínverskir bílar orðið æ algengari sjón á götum borga og bæja. Fjölmargar tegundir sem enginn hafði heyrt svo mikið sem minnst á, hvað þá séð, eru æ algengari sjón. Eina tegund þeirra kínversku, MG (Morris Garage), kannast reyndar margir við. Upphaflega breskir bílar, framleiddir í Oxford frá árinu 1924. Saga MG væri efni í heila bók en árið 2007 keypti elsti bílaframleiðandi í Kína, Nanjing Automobile Group, MG og í framhaldinu gekk þessi gamla breska bílategund í endurnýjun lífdaganna. Árið 2019 voru framleiddir 21 milljón bílar í Evrópu, á þessu ári verða þeir um 17 milljónir. Þessar tölur tala sínu máli og sýna svo ekki verður um villst að Kínverjar hafa krækt í drjúga sneið af „bílakökunni“.
Hótanir Trumps
Ef Donald Trump verður næsti forseti Bandaríkjanna eiga evrópskir og kínverskir bílaframleiðendur ekki von á góðu.
Eitt kosningaloforða Trumps er að hann muni leggja 10 prósenta innflutningstoll á evrópskar vörur, tollurinn er núna 2 prósent. Enn fremur hyggst hann hækka kínverska tollmúrinn enn frekar, úr 20 í 30 prósent.
Í viðtali við danska dagblaðið Politiken sagði Roberto Vavassori, framkvæmdastjóri sambands ítalskra bílaframleiðenda, útlitið dökkt. Á Ítalíu vinna um það bil 300 þúsund manns við bílaframleiðslu, eða framleiðslu ýmissa íhluta í bíla. Meira en helmingur íhlutanna fer til þýskra bílaframleiðenda. Frá janúar til júní í fyrra seldust um það bil 40 þúsund ítalskir bílar í Bandaríkjunum, á sama tímabili á þessu ári er salan tæplega 20 þúsund. Þessi samdráttur á ekki hvað síst við um svokallaða lúxusbíla, þar á meðal Lamborghini, en 40 prósent af framleiðslu þess fyrirtækis hefur farið til Bandaríkjanna.
Þýskaland er stærsti framleiðandi bíla í Evrópu. Þarlendir framleiðendur hafa fundið illilega fyrir samdrætti í sölunni, árið 2017 voru framleiddar 5,6 milljónir bíla í Þýskalandi, í fyrra var framleiðslan 4,1 milljón, þar af fóru 400 þúsund bílar til Bandaríkjanna. Volkswagen, stærsti bílaframleiðandi Þýskalands, íhugar að loka verksmiðjum í heimalandinu, það gæti kostað 30 þúsund manns vinnuna en samtals starfa um 120 þúsund manns hjá Volkswagen í Þýskalandi.
Í sumar ákvað Bandaríkjastjórn að leggja 100 prósent toll á rafdrifna bíla frá Kína. Fyrr í þessum mánuði ákvað Evrópusambandið að leggja 35,3 prósent toll á kínverska rafbíla. Rökin eru þau að Kínverjar niðurgreiði bílaframleiðsluna til að auka söluna.
Bíða í ofvæni
Evrópskir framleiðendur, ekki síst bílaframleiðendur, bíða nú í ofvæni eftir forsetakosningunum í Bandaríkjunum. Ef Bandaríkin undir stjórn Trumps ákveða að hækka tolla á kínverskum vörum hefur það alvarlegar afleiðingar fyrir Evrópubúa að mati Emily Mansfield, sérfræðings hjá Economist í Bretlandi. Kínverjar myndu lækka verð á útflutningsvörum sínum til Evrópu og þannig þvinga evrópska framleiðendur til að lækka verð. Það myndi ríða mörgum framleiðendum að fullu og þýða atvinnuleysi.
Vill þvinga fram aukin framlög til hermála
Í forsetatíð sinni hamraði Trump sí og æ á því að Natoríkin í Evrópu yrðu að bæta verulega í fjárveitingar til varnarmála og vitnaði iðulega til skuldbindinga um 2 prósent vergrar þjóðarframleiðslu. Francesco Nicoli, prófessor í evrópskri hagfræði, sagði í viðtali við Politiken að Trump muni, verði hann forseti, kannski vilja semja um óbreytta tolla gegn því að Nato-þjóðirnar leggi meira fé til varnarmála. „Nú halda allir niðri í sér andanum,“ sagði Francesco Nicoli.
Athugasemdir