Hæstiréttur komst að þeirri niðurstöðu á mánudag að fyrrverandi eiginkona Sigurðar Gísla Björnssonar, sem var eigandi og framkvæmdastjóri Sæmarks-Sjávarafurða, þurfi að sæta fjárnámi í fasteign sinni, vegna ábyrgðar á skattskuldum Sigurðar á árunum 2010 til 2012.
Með úrskurðinum sneri Hæstiréttur við niðurstöðu bæði héraðsdóms og Landsréttar, sem talið höfðu að fella ætti fjárnámið sem gert var í fasteign konunnar úr gildi. Hjónabandi konunnar og Sigurðar Gísla lauk árið 2013, eða fyrir rúmum áratug. Nú stendur hún uppi með kröfu frá Skattinum sem samkvæmt upplýsingum Heimildarinnar stendur í 166 milljónum króna.
Skattundanskot við fisksölu
Fjórum árum eftir skilnaðinn kom Sæmarks-málið upp á yfirborðið, en árið 2017 var gerð húsleit á heimili Sigurðar Gísla og á skrifstofum fyrirtækisins í Hafnarfirði í kjölfar þess að Panama-skjölin gáfu innsýn í viðskiptahætti fyrirtækisins.
Málið, sem er eitt umfangsmesta skattsvikamál sem rannsakað hefur verið hérlendis, stendur enn yfir, en aðalmeðferð sakamáls gagnvart Sigurði Gísla og tveimur …
Ef krafan væri á hendur fyrirtækinu þyrfti fyrrverandi eiginkonan að hafa verið hluthafi í því til þess að bera einhverja ábyrgð en í tilfelli einkahlutafélaga takmarkast ábyrgð hluthafa við fyrirtækið nema í tilfelli framkvæmdarstjóra og eða prókúruhafa en í fréttinni kemur ekki fram að eiginkonan hafi komið nálægt rekstri fyrirtækisins né verið hluthafi í því þar sem það er orðað sem svo að maki hennar hafi verið eigandi fyrirtækisins sem lesa má þannig að hann hafi verið eini hluthafi þess.
Þá stendur eftir að það sé eingöngu hægt af hálfu skattsins að gera þessa kröfu á hendur fyrrverandi eiginkonum hans að þau hafi persónulega talið fram til skatts saman, það er verið samskatta og þannig borið bæði jafna ábyrgð á viðkomandi skattaskuld þótt aðeins annar aðili sambandsins hafi stofnað til hennar.
Er þetta réttur skilningur hjá mér? Ef svo er þætti mér vænt um að þið skituð því inn í fréttina á þeim stað sem þið skrifið innan gæsalappa að hún hafi borið ótæmandi sjálfskuldarábyrgð“ að það sé tilkomið vegna persónulegrar samsköttunar þeirra á þeim tíma á meðan þau voru hjón.
Ef ábyrgð hennar er að annarri ástæðu en þessari, að þið þá skýrið út hví hún bar þessa ábyrgð. Það ætti að vera hægt með því einu að lengja eina setningu eða skjóta einni inn, meira þarf ekki til.
Mig langar bæði að vita þetta (viðurkenni að ég nenni ekki að lesa dóm Hæstaréttar, það er ekki það skemmtilegasta sem maður les) vegna þess að ég tel að þetta sé atriði sem vanti í fréttina og skipti máli að komi fram. En ekki síst vegna þess að ég hef agiterað fyrir því að sambúðarfólk og hjón telji ævinlega fram til skatts í sitthvoru lagi og ætti að vera nánast algild regla því eldra sem fólk er þegar það tekur saman, svo það sé algerlega öruggt að með nýstofnaðri sambúð sé engin hætta á því að mögulega fylgi öðrum hvorum aðilanum gamlar syndir sem samsköttun gæti leitt af sér að nýr maki gæti lent í því að vera allt í einu á einhvern hátt ábyrgur fyrir þeim syndum.
Sama gildir um það að fólk almennt geri með sér kaupmála í upphafi sambúðar/hjónabands, svo annar hvor aðili þess geti ekki, eins og virðist vera málið í þessu ákveðna tilfelli dæmið að minnsta kosti að hluta til, stofnað hinum aðilanum í einhverskonar réttarstöðu sem hann ber enga ábyrgð á, sem og eignamissi eignar sem þau eiga sameiginlega.
Í blossa ástarrómantíkur hljómar kaupmáli verulega illa og þyrfti sjálfsagt að vera í lögum skilda um að hann væri gerður við skráningu í sambúð eða hjónaband svo fólk væri til í slíkt, sem ég tel ekki góða leið að skikka fólks til eins né neins, en það að telja fram til skatts í sitthvoru lagi finnst mér að allir ættu að gera.
Ef þessi fyrirspurn mín leiðir til þess að þið gerðuð einhverja breytingu á fréttinni svo það sé full ljóst hvernig á því stendur að eiginkonan fyrrverandi beri botnlausa sjálfskuldarábyrgð, megi þið taka þessa athugasemd út. Hún hefur líklega ekkert gildi ef lesandi fréttarinnar skilur það hví hún beri þessa ábyrgð.
Það sem var deilt um í málinu var ráðstöfun fjármuna sem skatturinn tók fjárnámi hjá eignmanninum fyrrverandi upp í skuldina en nægðu ekki fyrir henni allri. Þeim fjármunum var ráðstafað upp í yngri hluta skuldarinnar sem maðurinn bar einn ábyrgð á, en ekki eldri hlutann sem konan var í samábyrgð fyrir með honum. Þess vegna stóð sá hluti eftir ógreiddur sem skatturinn krafði konuna um greiðslu á og fékk svo gert fjárnám í fasteign hennar þegar hún greiddi ekki skuldina. Maðurinn hafði samt óskað eftir því að þeim fjármunum sem gengið var að hjá honum yrði ráðstafað fyrst upp í elsta hluta skuldarinnar sem fyrrverandi konan var í ábyrgð fyrir, væntanlega svo ekki yrði hægt að krefja hana um greiðslu, en skatturinn varð ekki við því og ágreiningur málsins snerist því um hvort skattinum hefði verið skylt að verða við þeirri ósk eða ekki. Niðurstaðan réðst af því að fjárnám var aðeins gert fyrir yngri hluta skuldarinnar í eignum mannsins sem sumar höfðu áður verið kyrrsettar vegna skattrannsóknar. Hann hafði því ekki lengur forræði yfir ráðstöfun þeirra og var því ekki talinn hafa átt rétt á að óska eftir því að þeim yrði ráðstafað öðruvísi en upp í yngstu skuldirnar. Þess vegna var talið að skattinum hefði verið heimilt að ganga að konunni til að krefjast greiðslu á aldrei hlutanum sem stóð eftir ógreiddur og hún var í ábyrgð fyrir.
Þessi málsatvik eru nokkuð sérstök og dómurinn sem er mjög tæknilegs eðlis snýst um túlkun og beitingu á reglum um greiðsluforgang og skuldajöfnun skatta og gjalda ásamt lögum um kyrrsetningu og aðför. Hann hefur aftur á móti ekkert að gera með ábyrgð konunnar á þeim skattaskuldum mannsins sem stofnuðust á meðan þau voru í hjónabandi, sem var óumdeilt í málinu að hún væri í ábyrgð fyrir. Eina leiðin fyrir konuna að losna undan þeirri ábyrgð væri ef sá hluti skuldanna hefði fengist greiddur með þeim eignum sem voru teknar af manninum, eins og var greinilega vilji þeirra beggja, en því miður fengu þau því ekki framgengt. Eins og fyrr segir réðst sú niðurstaða af nokkuð sérstökum aðstæðum í þessu tiltekna máli og hugsanlegt fordæmisgildi dómsins er því hvorki víðtækt né hefur það nein áhrif á þá meginreglu að hjón séu samábyrg fyrir skattaskuldum hvors annars sem stofnast á meðan þau eru í hjónabandi.