Fræg er sagan af því þegar viðvaningur í fréttamannastétt notaði orðið ,,du“ á fréttamannafundi í tilefni af 75 ára afmæli drottningar árið 2015. Áður en hann gat lokið spurningunni greip drottningin fram í og sagði ,, undskyld, jeg tror ikke vi har gået i skole sammen“, fréttamaðurinn endurtók spurninguna en gætti þess vel að þéra drottninguna. Þótt Margrét Þórhildur sé ekki lengur þjóðhöfðingi Danmerkur tekur hún áfram þátt í ýmsum viðburðum, setti meðal annars formlega hina árlegu hátíðarviku í Árósum (Aarhus Festuge) 30. ágúst sl. Og er enn ávörpuð á sama hátt og áður, ekkert „du“ þar.
Þetta endurtökum við
Árið 2010 heimsótti Jóakim prins, yngri sonur Margrétar Þórhildar, skólaskipið Danmark. Þar spurði ungur fréttamaður: „Hvaða þýðingu hefur skólaskipið fyrir þig?“ Jóakim svaraði: „Þetta endurtökum við“ og fréttamaðurinn sem hélt að prinsinn hefði ekki heyrt spurninguna endurtók hana og svar prinsins var hið sama. „Ég ætti kannski að færa mig,“ sagði fréttamaðurinn. Þá brosti prinsinn og sagði: „Ég segi ekki þú“ og þá áttaði fréttamaðurinn sig og baðst afsökunar á að hafa ekki þérað prinsinn. Mörgum Dönum þótti þessi framkoma Jóakims bera vott um hroka og hann mátti lengi una því að í augum almennings var hann neðstur á „vinsældalista“ fjölskyldunnar á Amalienborg.
Árið 2019, níu árum eftir uppákomuna á skólaskipinu, sýndi danska sjónvarpið, DR, þáttaröð um sögu Danmerkur. Jóakim prins var sögumaður í þáttunum og þar var hann dus við alla þátttakendur. Þremur árum síðar, árið 2022, var prinsinn gestur í Aftenshowet, spjallþætti DR. Stjórnandinn hafði búið sig undir að þéra gestinn en öllum á óvart spurði Jóakim hvort þeir væru ekki bara dús ,,ej, skal vi ikke være dus“.
Eftir að þættinum lauk stoppaði ekki síminn hjá þáttastjórnandanum Kristian Ring-Hansen Holt. Kollegar hans vildu fá að vita hvernig honum hefði tekist að fá leyfi til að þúa prinsinn, og urðu hissa þegar þeir heyrðu skýringuna. Fjölmiðlarnir skrifuðu líka um þessa skyndilegu breytingu hjá Jóakim prins og komust flestir að þeirri niðurstöðu að hann væri með þessu að stíga niður af stallinum, eins og það var orðað, og færa sig nær fólkinu, meira í stíl við framkomu bróður síns, krónprinsins þáverandi.
Þér og þú
Fyrir ca 70 árum síðan var venja að þéra fullorðna, aðra en kunnuga eða skyldmenni og undantekningarlaust eldra fólk. Árið 1955 lagði Jafnaðarmannaflokkurinn, Socialdemokratiet, til að þérun yrði lögð af. Í auglýsingaherferð í blöðum og tímaritum voru rökin fyrir breytingunni sögð þau að afnema þann þjóðfélagslega mismun sem í þéruninni fælist. Hægt og rólega lagðist þérunin af en lengi vel tíðkaðist þó að þéra ráðherra. Jens Otto Krag var síðasti forsætisráðherrann sem var þéraður, Anker Jørgensen, sem tók við af Krag árið 1972, tók ekki í mál að vera þéraður, og nú heyrir þérun nánast sögunni til. Í viðtali við dagblaðið Politiken fyrir nokkrum dögum sagði Emma Rønberg Paaske að í einni tiltekinni verslun, Perchs Thehandel í Kaupmannahöfn, væri henni alltaf boðinn brjóstsykur með orðunum ,,vil De have et bolsje?“ ,,Mér finnst þetta alltaf jafnskrýtið,“ sagði sagði Emma Rønberg Paaske.
Breyttir tímar, líka hjá hirðinni
Hinn 14. janúar á þessu ári urðu þjóðhöfðingjaskipti í Danmörku, Margrét Þórhildur afsalaði sér krúnunni til krónprinsins, sem varð þar með kóngur. Sumarið er iðulega sá árstími sem þjóðhöfðinginn ferðast um ríki sitt og sækir ýmsa viðburði stóra og smáa. Meðal viðburða sem konungshjónin Friðrik og Mary sóttu voru Ólympíuleikarnir í París. Eftir því var tekið að kóngurinn lét ekki handaband og klapp á öxl duga þegar hann óskaði Mikkel Hansen og Nikolaj Jacobsen til hamingju, hann tók þétt utan um þá, þeir fengu þétt faðmlag (bjørnekrammer, sem er meira en krammer). Við fleiri tækifæri á Ólympíuleikunum höfðu konungshjónin spjallað á léttum nótum við danska keppendur og áhorfendur. Þegar fréttamaður danska útvarpsins ræddi við Friðrik og badmintonspilarann Viktor Axelsen (sem vann gullverðlaun í einliðaleik karla) notaði hann ,,du“, en síðar í viðtalinu þéraði fréttamaðurinn kónginn. Þarna var kóngurinn, í stuttermabol, ekki í hinu dæmigerða þjóðhöfðingjahlutverki, heldur meðal landa sinna að gleðjast yfir góðum árangri danskra keppenda.
Eftir aðstæðum þér eða þú
Friðrik er um margt ólíkur Margréti Þórhildi móður sinni. Í sjónvarpsþættinum Prins Christian – en kongelig rejse, sem sýndur var haustið 2023 fór prinsinn með föður sínum, sem þá var krónprins, í ferð um landið. Prinsinn var að verða 18 ára og því fylgja ýmsar skyldur, sem jukust vitaskuld þegar hann varð krónprins. Á ferðalaginu var ekki þérað þótt þeir feðgar hefðu meðal annarra hitt, og rætt við, þingmenn, hæstaréttardómara, ráðherra og biskup.
Thomas Larsen, blaðamaður og sérfróður um konungleg málefni og fjölskylduna á Amalienborg, telur að konungshjónin og sérílagi Friðrik verði að halda eins konar tvöfalt bókhald. Annars vegar það alþýðlega sem danska þjóðin þekki vel og hins vegar hið formlega. Það sé ekki það sama hvort kóngurinn sé meðal áhorfenda á fótboltaleik eða að taka á móti erlendum þjóðhöfðingjum eða við önnur hátíðleg tækifæri. Thomas Larsen telur að Friðrik verði ekki í vandræðum með að halda þessum boltum báðum á lofti, eins og hann komst að orði.
Thomas Larsen nefndi enn fremur í viðtali fyrir skömmu að nú væri senn að hefjast hin árlega hátíðarvika í Árósum (30. ágúst til 8. september). Margrét Þórhildur setur hátíðina og „það er öruggt að þar verður þérað en ekki þúað“ sagði Thomas Larsen.
Athugasemdir (1)