Þessi grein birtist fyrir rúmlega 8 mánuðum.

Matvælaráðuneyti snuprar atvinnuveganefnd og nýjan ráðherra

Mat­væla­ráðu­neyt­ið tel­ur að ný lög sem und­an­skilji stór­fyr­ir­tæki í land­bún­aði frá sam­keppn­is­lög­um gangi mögu­lega gegn EES-samn­ingn­um. Mat­væla­ráð­herra lagð upp­haf­legt frum­varp fram en meiri­hluti nefnd­ar­inn­ar gjör­breytti því á síð­ustu stundu. Í bréfi sem ráðu­neyt­ið sendi nefnd­inni í gær eru lög­in og vinnu­brögð meiri­hluta at­vinnu­vega­nefnd­ar gagn­rýnd harð­lega.

Matvælaráðuneyti snuprar atvinnuveganefnd og nýjan ráðherra
Sögð hafa gengið allt of langt Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir þingkona VG og Þórarinn Ingi Pétursson þingmaður Framsóknar og formaður atvinnuveganefndar, fá á sig harða gagnrýni frá matvælaráðuneytinu ásamt öðrum í meirihluta nefndarinnar í bréfi sent var nefndinni í gær. Bjarkey tekur við matvælaráðuneytinu á morgun. Mynd: Samsett / Heimildin

„Með hinum nýju lögum er framleiðendafélögum veitt mun víðtækari undanþága frá samkeppnislögum, þar sem samrunaeftirlit er einnig undanþegið og ekki gerð krafa um eignarhald eða stjórn bænda í framleiðendafélögum.“

Þetta er meðal þess sem segir í bréfi sem matvælaráðuneytið hefur sent atvinnnuveganefnd Alþingis vegna nýsamþykktra breytinga á búvörulögum. Í því eru breytingar og vinnubrögð atvinnuveganefndar gagnrýndar og fjölmargar athugasemdir gerðar við endanlega útgáfu laganna.

Ráðuneytið bendir sérstaklega á að sérfræðingar úr fagráðuneytinu hafi ekki verið boðaðir á fund nefndarinnar þegar meirihluti nefndarinnar gerði hinar miklu og umdeildu breytingar á frumvarpinu, einungis nokkrum dögum áður en það var lagt fram til endanlegrar staðfestingar á þingi.

Formaður atvinnuveganefndar hefur upplýst um að við breytingu frumvarpsins hafi hann fyrst og fremst sótt sér utanaðkomandi ráðgjöf og aðstoð til lögmanns Samtaka fyrirtækja í landbúnaði, sem höfðu ríka hagsmuni af því að ná í gegn þeim breytingum sem síðan rötuðu í endanlega lög.

Samkeppniseftirlitið, Neytendasamtökin, VR, Félag Atvinnurekenda og fleiri hafa gagnrýnt lögin harðlega og ekki síður vinnubrögð nefndarinnar við setningu þeirra. Meðal annars hefur verið bent á að verulegur vafi leiki á því hvort lögin séu í samræmi við EES-samninginn.

Nú síðast gagnrýndi fyrrverandi formaður Bændasamtakanna lögin harðlega í viðtali við Heimildina. Sagði hann þau fyrst og fremst sett til hagsbóta fyrir fyrirtæki í landbúnaði, sérstaklega þau stærstu, sem þegar hafi mest um kjör bænda að segja. 

„Afurðastöðvarnar stýrðu þessu. Það voru ekki bændur sem gerðu það, það er langur vegur frá,“ sagði Gunnar Þorgeirsson, fyrrverandi formaður Bændasamtakanna, í samtali við Heimildina. „Eins og þetta er núna er ekkert í lögunum sem getur tryggt það að bændur njóti afrakstursins. Það er bara þannig.“

Gunnar tapaði formannskosningu í Bændasamtökunum nokkrum vikum fyrir breytingu laganna, sem nýr formaður studdi eindregið. Fyrrverandi stjórn samtakanna var ekki ein um að gjalda varhug við lögunum eins og þau birtust endanlega eftir páska. Yfirlögfræðingur Bændasamtakanna gerði það einnig í aðsendri grein á Vísi.

Bændur veikari eftir

Matvælaráðuneytið tekur í bréfi sínu til atvinnuveganefndar, sem dagsett er í gær, undir meginhluta þeirrar gagnrýni sem komið hefur fram. Ráðuneytið telur meðal annars að lögin gangi þvert á upphaflegan tilgang sinn, að rétta hag bænda. 

Hagur og réttur bænda hafi beinlínis verið skertur í breytingum atvinnuveganefndar. Til að mynda hafi meirihluti nefndarinnar fellt niður kröfu um að einungis fyrirtæki í meirihlutaeigu bænda, eða undir stjórn þeirra, fengju þær undanþágur sem veita átti frá Samkeppnislögum.

Atvinnuveganefnd hafi með breytingum frumvarpsins gengið svo langt í hina áttina  að fyrirtæki sem eingöngu flytji inn landbúnaðarafurðir og jafnvel þau sem hafi enga starfsemi sem tengist landbúnaði geti „fallið undir undanþáguna að mati ráðuneytisins.“

Meiri og fleiri 

Ráðuneytið bendir einnig á að breytingar nefndarinnar hafi stóraukið undanþágur fyrirtækja frá samkeppnislögum, langt umfram það sem til stóð. Meðal annars séu fyrirtækin fríuð eftirliti við samruna auk þess sem verulega sé málum blandið hvaða eftirlit muni yfirhöfuð verða með því að lögin nái yfirlýstum markmiðum sínum um að rétta hag bænda og neytenda.

Þá bendir ráðuneytið einnig á að meirihluti atvinnuveganefndar hafi tekið út ákvæði sem kvað á um fjárhagslegan aðskilnað félaga bænda frá annarri starfsemi. Þar er um að ræða kröfu sem samtök bænda hafa lengi haldið á lofti.

Þá sé misræmi í þeim texta laganna sem breytt var og álits meirihluta nefndarinnar, sem stóð að breytingunni. Það eitt og sér valdi misskilningi sem þurfi að leiðrétta.

Samandregið segir undir lok bréfs ráðuneytisins, sem undirritað er af skrifstofustjóra landbúnaðar í matvælaráðuneytinu og staðgengli hennar:

„Breytingar sem gerðar voru á frumvarpinu í meðförum þingsins ganga mun lengra en hið upprunalega frumvarp. Með hinum nýju lögum er framleiðendafélögum veitt mun víðtækari undanþága frá samkeppnislögum, þar sem samrunaeftirlit er einnig undanþegið og ekki gerð krafa um eignarhald eða stjórn bænda í framleiðendafélögum.“

Efast um að lögin standist EES-samninginn

Að lokum tekur ráðuneytið undir áhyggjur Samkeppniseftirlitsins um áhrif laganna gagnvart skuldbindingum samkvæmt EES-reglum, einkum 53. grein EES-samningsins. Ljóst er að áhrifamat hins upprunalega frumvarps nær ekki til svo víðtækra breytinga líkt og ákveðið var að gera á lögunum í meðförum þingsins.

Umrætt ákvæði EES-samningsins segir skýrt að „bannað“ sé og ósamrýmanlegt framkvæmd samningsins, allir „samningar milli fyrirtækja, ákvarðanir samtaka fyrirtækja og samstilltar aðgerðir sem geta haft áhrif á viðskipti milli samningsaðila“ þegar markmiðið eða afleiðingarnar séu þær að koma í veg fyrir, takmarka eða raska samkeppni.

Sérstaklega er þetta sagt eiga við um ákvörðun kaup- og söluverðs, það að koma sér saman um framleiðslu, markaðsskiptingu og það að mismuna viðskiptaaðilum. 

Matvælaráðuneytið gengur lengra en að taka undir áhyggjur Samkeppniseftirlitsins, heldur segist ráðuneytið beinlínis búast við því að lagasetningin, sem byggði á beytingum meirihluta atvinnuveganefndar, kalli á viðbrögð vegna mögulegra brota EES-samningsins.

„Búist er við að fyrirspurn berist frá ESA [Eftirlitsstofnun EFTA] til íslenskra stjórnvalda í tengslum við lagabreytingarnar.“

Gagnrýna ráðherrann sem mætir á morgun

Það vekur óneitanlega athygli að með gagnrýnni sinni og aðfinnslum á vinnubrögð meirihluta atvinnuveganefndar Alþingis er ráðuneytið beint og óbeint að gagnrýna verk konunnar sem á morgun tekur við lyklavöldum í þessu sama ráðuneyti. 

Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, þingkona VG, hefur setið í atvinnuveganefnd og sem slík stóð hún að og undirritaði breytingar sem meirihluti nefndarinnar gerði og gagnrýnin beinist að. Bjarkey mun á morgun taka við sem matvælaráðherra af Svandísi Svavarsdóttur, flokkssystur sinni, sem færist yfir í innviðaráðuneytið í  ráðherrakaplinum sem fór í gang eftir brotthvarf forsætisráðherra, Katrínar Jakobsdóttur.

Kjósa
43
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir (4)

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
  • Þröstur Haraldsson skrifaði
    Hvaða ráðherra var í matvælaráðuneytinu þegar bréfið var sent?
    0
  • Kári Jónsson skrifaði
    Leikhúsið við Austurvöll sýnir eingöngu leikverk þar sem spillingin er opinberuð grímulaust, þar sem siðleysi stjórnmálanna er afhjúpað, þar sem sérhyglin er afhjúpuð á kostnað almennings.
    1
  • Grétar Reynisson skrifaði
    Meiri grínistinn þessi Þórarinn Ingi Pétursson 🤢

    „Formaður atvinnuveganefndar hefur upplýst um að við breytingu frumvarpsins hafi hann fyrst og fremst sótt sér utanaðkomandi ráðgjöf og aðstoð til lögmanns Samtaka fyrirtækja í landbúnaði, sem höfðu ríka hagsmuni af því að ná í gegn þeim breytingum sem síðan rötuðu í endanlega lög.“
    2
  • KÞM
    Kristín Þ. Magnúsdóttir skrifaði
    Mega allir vera Samskip og Eimskip núna?
    7
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.
Tengdar greinar

Samkeppnisundanþága í Landbúnaði

Svör Íslands til ESA óljós - svöruðu með hlekk á lagasafn þingsins
FréttirSamkeppnisundanþága í Landbúnaði

Svör Ís­lands til ESA óljós - svör­uðu með hlekk á laga­safn þings­ins

Ís­lensk stjórn­völd svara því ekki með af­ger­andi hætti í svari til ESA hvort þau telji sam­keppn­isund­an­þág­ur sem al­þingi sam­þykkti í vor, stand­ast EES-samn­ing­inn. Loð­in og óskýr svör eru við flest­um spurn­ing­um ESA. Mat­væla­ráðu­neyt­ið svar­aði spurn­ing­um um harð­ort bréf sitt til Al­þing­is með því að senda ESA bréf­ið og hlekk á laga­safn þings­ins.
KS kaupir Kjarnafæði – Skagfirska efnahagssvæðið orðið Norðurland allt
Skýring

KS kaup­ir Kjarna­fæði – Skag­firska efna­hags­svæð­ið orð­ið Norð­ur­land allt

Kaup­fé­lag Skag­firð­inga mun ekki þurfa að bera kaup sín á Kjarna­fæði und­ir Norð­lenska Sam­keppnis­eft­ir­lit­ið, eft­ir að Al­þingi und­an­skyldi fyr­ir­tæk­in sam­keppn­is­lög­um. KS fær yf­ir­burð­ar­stöðu á kjöt­mark­aði. Kjarna­fæði sam­ein­að­ist Norð­lenska fyr­ir tveim­ur ár­um með ströng­um skil­yrð­um, sem falla nú nið­ur. Verð­laus hlut­ur þing­manns, sem harð­ast barð­ist fyr­ir sam­keppn­isund­an­þág­un­um, í KN, er orð­inn millj­óna­virði.
Hulduheildsali flytur inn hundruð tonna af kjöti
RannsóknSamkeppnisundanþága í Landbúnaði

Huldu­heild­sali flyt­ur inn hundruð tonna af kjöti

Ris­ar á ís­lensk­um kjöt­mark­aði, sem fengu í vor um­deild­ar und­an­þág­ur frá sam­keppn­is­lög­um til þess að verj­ast sam­keppni að ut­an, verða á þessu ári um­fangs­mest­ir í kjöt­inn­flutn­ingi og því keppi­naut­ar sjálfs sín. „Von­brigði,“ seg­ir formað­ur at­vinnu­vega­nefnd­ar. Um­fangs­mik­il heild­sala á hundruð­um tonna af inn­fluttu kjöti virð­ist fyrst og síð­ast leiktjald fyr­ir öfl­ug­asta hags­muna­afl­ið gegn inn­flutn­ingi land­bún­að­ar­vara.
Formaður BÍ: Innflutningur afurðastöðva „ekki beint í samkeppni við bændur“
ViðtalSamkeppnisundanþága í Landbúnaði

Formað­ur BÍ: Inn­flutn­ing­ur af­urða­stöðva „ekki beint í sam­keppni við bænd­ur“

Formað­ur Bænda­sam­tak­anna seg­ist treysta því að stór­fyr­ir­tæk­in í land­bún­aði muni skila bænd­um ávinn­ingi af nýj­um und­an­þág­um frá sam­keppn­is­lög­um. Hann við­ur­kenn­ir að litl­ar sem eng­ar trygg­ing­ar séu þó fyr­ir því. Það hafi þó ver­ið mat hans og nýrr­ar stjórn­ar að mæla með breyt­ing­un­um.

Mest lesið

Tugir sjúklinga dvöldu á bráðamóttökunni lengur en í 100 klukkustundir
3
HlaðvarpÁ vettvangi

Tug­ir sjúk­linga dvöldu á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir

Vegna pláss­leys­is á legu­deild­um Land­spít­al­ans er bráða­mót­tak­an oft yf­ir­full og því þurftu 69 sjúk­ling­ar að dvelja á bráða­mót­tök­unni leng­ur en í 100 klukku­stund­ir í sept­em­ber og októ­ber. Þetta kem­ur fram í þáttar­öð­inni Á vett­vangi sem Jó­hann­es Kr. Kristjáns­son vinn­ur fyr­ir Heim­ild­ina. Í fjóra mán­uði hef­ur hann ver­ið á vett­vangi bráða­mótt­tök­unn­ar og þar öðl­ast ein­staka inn­sýni í starf­sem­ina, þar sem líf og heilsa fólks er und­ir.
Mataræði er vanræktur þáttur í svefnvanda
4
Viðtal

Mataræði er van­rækt­ur þátt­ur í svefn­vanda

Góð­ur svefn er seint of­met­inn en vanda­mál tengd svefni eru al­geng á Vest­ur­lönd­um. Tal­ið er að um 30 pró­sent Ís­lend­inga sofi of lít­ið og fái ekki end­ur­nær­andi svefn. Ónóg­ur svefn hef­ur áhrif á dag­legt líf fólks og lífs­gæði. Svefn er flók­ið fyr­ir­bæri og margt sem get­ur haft áhrif á gæði hans, má þar nefna lík­am­lega og and­lega sjúk­dóma, breyt­inga­skeið, álag, kvíða, skort á hreyf­ingu og áhrif sam­fé­lags­miðla á svefn­gæði. Áhrif nær­ing­ar og neyslu ákveð­inna fæðu­teg­unda á svefn hafa hins veg­ar ekki vak­ið at­hygli þar til ný­lega.
Glamúrvæðing áfengis í íslensku raunveruleikasjónvarpi: „Freyðivínið alltaf við höndina“
5
Viðtal

Glamúr­væð­ing áfeng­is í ís­lensku raun­veru­leika­sjón­varpi: „Freyði­vín­ið alltaf við hönd­ina“

Guð­björg Hild­ur Kol­beins byrj­aði að horfa á raun­veru­leika­þætt­ina Æði og LXS eins og hverja aðra af­þrey­ingu en blöskr­aði áfeng­isneysla í þátt­un­um. Hún setti upp gler­augu fjöl­miðla­fræð­ings­ins og úr varð rann­sókn sem sýn­ir að þætt­irn­ir geta hugs­an­lega haft skað­leg áhrif á við­horf ung­menna til áfeng­isneyslu enda neysl­an sett í sam­hengi við hið ljúfa líf og lúx­us hjá ungu og fal­legu fólki.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Hann sagðist ekki geta meir“
1
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Síðasta tilraun Ingu Sæland
3
ViðtalFormannaviðtöl

Síð­asta til­raun Ingu Sæ­land

Flokk­ur fólks­ins var stofn­að­ur til að út­rýma fá­tækt á Ís­landi, sem Inga Sæ­land, formað­ur flokks­ins, þekk­ir af eig­in raun. Hún boð­ar nýtt hús­næð­is­kerfi með fyr­ir­sjá­an­leika og nið­ur­skurð í öllu því sem heita að­gerð­ir gegn lofts­lags­breyt­ing­um. Græn­asta land í heimi eigi að nota pen­ing­ana í heil­brigðis­kerfi og aðra inn­viði sem standi á brauð­fót­um.
Svanhildur Hólm með áberandi minnsta reynslu af utanríkismálum
5
Fréttir

Svan­hild­ur Hólm með áber­andi minnsta reynslu af ut­an­rík­is­mál­um

Ljóst er að Svan­hild­ur Hólm, sendi­herra í Banda­ríkj­un­um, sker sig úr hópi koll­ega sinna frá Norð­ur­lönd­un­um hvað varð­ar tak­mark­aða reynslu á vett­vangi ut­an­rík­is­mála. Stjórn­skip­un­ar- og eft­ir­lits­nefnd bíð­ur enn svara frá ut­an­rík­is­ráðu­neyt­inu um vinnu­brögð ráð­herra við skip­un á sendi­herr­um í Banda­ríkj­un­um og Ítal­íu.

Mest lesið í mánuðinum

Leyniupptaka lýsir vinargreiða og hrossakaupum Bjarna og Jóns
1
Afhjúpun

Leyniupp­taka lýs­ir vin­ar­greiða og hrossa­kaup­um Bjarna og Jóns

Son­ur og við­skipta­fé­lagi Jóns Gunn­ars­son­ar þing­manns full­yrð­ir í upp­tök­um sem tekn­ar voru af manni sem sagð­ist vera fjár­fest­ir að Jón hafi sam­þykkt beiðni Bjarna Bene­dikts­son­ar um að þiggja sæti á lista gegn því að Jón kom­ist í að­stöðu til veita veiði­leyfi til Hvals hf. Það verði arf­leifð Jóns að tryggja Kristjáni Lofts­syni nán­um vini sín­um leyf­ið. Það sé hins veg­ar eitt­hvað sem eigi að fara leynt.
„Hann sagðist ekki geta meir“
3
Viðtal

„Hann sagð­ist ekki geta meir“

„Ég gat ekki bjarg­að barna­barn­inu mínu. En ef það verð­ur til þess að ég geti kannski bjarg­að ein­hverj­um, þó ekki nema einu barni, þá vil ég segja sögu okk­ar,“ seg­ir Þór­hild­ur Helga Þor­leifs­dótt­ir kennslu­ráð­gjafi. Son­ar­son­ur henn­ar, Pat­rek­ur Jó­hann Kjart­ans­son Eberl, fannst lát­inn mið­viku­dag­inn 12. maí 2021, að­eins fimmtán ára gam­all. Hann hafði svipt sig lífi.
Grunaði að það ætti að reka hana
4
Viðtal

Grun­aði að það ætti að reka hana

Vig­dís Häsler var rek­in úr starfi fram­kvæmda­stjóra Bænda­sam­tak­anna eft­ir að nýr formað­ur tók þar við fyrr á ár­inu. Hún seg­ir kosn­inga­vél Fram­sókn­ar­flokks­ins hafa ver­ið gang­setta til að koma hon­um að. Vig­dís ræð­ir brottrekst­ur­inn og rasísk um­mæli sem formað­ur Fram­sókn­ar­flokks­ins hafði um hana. Orð­in hafi átt að smætta og brjóta hana nið­ur. Hún seg­ist aldrei munu líta Sig­urð Inga Jó­hanns­son sömu aug­um eft­ir það.

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár