„Innleiða skal hóflegan auðlegðarskatt á eignir einstaklinga, að undanskildu íbúðarhúsnæði, og einnig þrepaskiptan fjármagnstekjuskatt. Halda skal tekjuskatti eðlilega þrepaskiptum eins og nú er og ætti skattprósentan á ofurtekjur að vera umtalsvert hærri en á lægri tekjur og venjulegar launatekjur. Tryggja þarf aukið jafnræði með því að loka leiðum til að fela tekjur og einkaneyslu í einkahlutafélögum.“
Þetta segir í efnahagsmálastefnu sem samþykkt var á landsfundi Vinstri hreyfingarinnar græns framboðs sem fram fór í Hofi á Akureyri um helgina og lauk í dag.
Ellefu stefnur voru samþykktar á fundinum; stefnur um málefni hinsegin fólks, innflytjendur og fólk á flótta, menningu og listir, menntun fyrir okkur öll, landbúnað, matvælaframleiðslu, efnahagsmál, lýðræðislegt samfélag, orkumál, velferðarsamfélagið og málefni fatlaðs fólks.
Margt í þessum stefnum boðar róttækan viðsnúning frá stefnu ríkisstjórnarinnar sem Vinstri græn eru í forsvari fyrir en fylgið hefur hríðfallið af hreyfingunni frá því hún myndaði fyrri ríkisstjórn Katrínar Jakobsdóttur með Vinstri grænum, Sjálfstæðisflokknum og Framsókn haustið 2017. Ríkisstjórnin mælist nú með minni stuðning meðal almennings en hún hefur nokkru sinni mælst með, einungis 42 prósent aðspurðra segjast styðja hana í nýjasta Þjóðarpúlsi Gallup.
Fyrir helgi var greint frá úrsögnum úr Vinstri grænum vegna óánægju með útlendingafrumvarp Jóns Gunnarssonar sem var samþykkt á miðvikudag en allir viðstaddir þingmenn Vinstri grænna greiddu atkvæði með frumvarpinu. Katrín Jakobsdóttir, forsætisráðherra og formaður Vinstri grænna, hefur sagt að þingmenn hreyfingarinnar hafi unnið af heilindum við frumvarpið og komið að mikilvægum breytingum í takt við stefnu flokksins.
Landsfundur samþykkti einnig stjórnmálaályktun þar sem er fjallað um aðgerðir gegn loftslagsvá, þjóðgarð, minjavernd, veiðigjöld, matvælaframleiðslu, sátt um orkuuppbyggingu, aðgerðir gegn verðbólgu, betri barnabætur og félagslegar lausnir á húsnæðismarkaði, betri leigumarkað, almannaþjónustu, bætt kjör öryrkja, íslenskukennsku, innflytjendaamál, umbætur í fiskeldi, fjölmiðla og upplýsingar, samskipti ríkis og sveitarfélaga, og aukin framlög til háskóla.
Endurskoðun stjórnarskrár og lægri kosningaaldur
Í nýsamþykktri efnahagsmálastefnu Vinstri grænna segir ennfremur að stórefla þurfi skattaeftirlit og skattrannsóknir til að stemma stigum við skattaundanskotum einstaklinga og fyrirtækja á kostnað velferðarsamfélagsins. „Nýtingu aflandsfélaga í skattaskjólum á að banna eða takmarka sem kostur er. Ísland á að leggja sitt lóð á vogarskálar í alþjóðlegri viðleitni til að koma böndum á fjölþjóðafyrirtæki og auðhringa sem koma sér undan eðlilegum skattgreiðslum með klækjabrögðum,“ segir þar.
Stefna um lýðræðislegt samfélag gerir ráð fyrir að Ríkisútvarpið skuli áfram vera öflugur fjölmiðill í almannaþágu, rekinn fyrir útvarpsgjald og sjálfsaflafé, kosningaaldur lækkaður í 16 ár og að framfylgja þurfi betur ákvæðum upplýsingalaga og auka aðgang fólks með aðgengilegum hætti að upplýsingum sem varða almannahagsmuni.
Þar segir enn fremur að ljúka skuli „heildstæðri endurskoðun stjórnarskrárinnar og breytingar á henni skulu tryggja lýðræði og mannréttindi á tímum mikilla samfélagsbreytinga“. Í stefnunni segir líka að ákvæði um auðlindir í þjóðareign sé grundvallaratriði við endurskoðun stjórnarskrárinnar, og endurskoða eigi kjördæmaskipan og vægi atkvæða.
Í stefnu um orkumál er meðal annars fjallað um nýtingu vindorku og segir að móta þurfi stefnu í þeim málum hið fyrsta. Þegar kemur að úthlutun takmarkaðra sameiginlegra gæða eins og virkjanaleyfa skuli fyrirtæki í almannaeigu hafa forgang. Þá eigi vindorkuver á landi aðeins heima á þegar röskuðum svæðum með tengingu við orkuinnviði sem eru í almannaeigu.
Ríkisstjórnin hefur ekki náð að stilla sig saman um hver stefna hennar eigi að vera í vindorkumálum. Í fyrrasumar var skipaður starfshópur sem átti að skila tillögum fyrir 1. febrúar 2023 en hann hefur enn ekki skilað niðurstöðum sínum.
„Greiður aðgangur að heilbrigðisþjónustu er meðal mikilvægustu réttinda einstaklinga og jafnframt hagur samfélagsins í heild. Þjónustan skal miða að bættum lífsgæðum og jöfnuði óháð efnahag, búsetu eða aðstæðum. Heilbrigðisþjónusta skal vera fjármögnuð með skattfé og starfrækt á opinberum grunni. Einkarekstur í ágóðaskyni á ekki heima í heilbrigðisþjónustu,“ segir í velferðarmálastefnu sem var samþykkt á landsþinginu.
Öruggt húsnæði
Þar segir einnig að biðlistum eftir greiningum og þjónustu við börn þurfa að styttast og fræðsla til umönnunaraðila þarf að vera tryggð. „Efla þarf frekar geðheilbrigðisþjónustu í nærsamfélaginu þar sem batahugmyndafræðin er höfð að leiðarljósi. Samhliða eflingu þjónustunnar þarf að tryggja réttindi geðsjúkra, vinna gegn fordómum um geðsjúkdóma og hrinda í framkvæmd stefnumörkun í geðheilbrigðismálum. Mikilvægt er að auka áhrif notenda á þjónustuna á öllum stigum,“ segir í velferðarstefnunni.
Húsnæðismálin eru þar undir sömuleiðis og segir að það sé grundvallarþáttur í velferð einstaklinga og fjölskyldna að geta eignast öryggt heimili. „Sjálfbær og fjölbreyttur húsnæðismarkaður með félagslegri blöndun, sterkum innviðum og náttúrunni umlykjandi þarf að vera meginstef í allri uppbyggingu. Það á að hafna uppbyggingu húsnæðis út frá hagnaðarsjónarmiðum og koma böndum á síhækkandi húsnæðisverð og gróðadrifna uppbyggingu verktaka.“
Vinstri græn vilja lögfesta samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi fatlaðs fólks og tryggja jöfn réttindi til sjálfstæðs lífs án aðgreiningar. Velferðarstefna hreyfingarinnar gerir ráð fyrir að fatlað fólk hafi val um húsnæði og geti ráðið með hverjum það býr, en ekki skilyrða rétt fatlaðs fólks til viðeigandi stuðningsþjónustu við tiltekið búsetuform.
Taka fólki fagnandi, óháð uppruna
Í stefnu um innflytjendur og fólk á flótta segir að VG telji að fjölbreytileiki sé styrkur hvers samfélags „og því á íslenskt samfélag að taka þeim fagnandi sem hingað koma, óháð uppruna þeirra eða þeim forsendum sem dvölin byggir á. Fólk sem sest að á Íslandi á að hafa sömu tækifæri og aðrir íbúar svo sem til atvinnuöryggis, húsnæðisöryggis og tryggrar heilbrigðisþjónustu. Réttlátt og öflugt samfélag nýtur hæfileika og þekkingar allra óháð uppruna. Þá væri mikill styrkur af aukinni þátttöku innflytjenda í stjórnmálum. Fordómar sem byggja á uppruna og trúarbrögðum verða ekki liðnir á Íslandi, né heldur orðræða og framkoma sem felur í sér hatur og tortryggni gagnvart innflytjendum. Við fögnum þeim áföngum sem nú þegar hafa náðst t.a.m. Móttökustöð flóttafólks og að heildarstefnumótun í málaflokknum sé farin af stað.“
Stefna í málefnum hinsegin fólks var einnig samþykkt. Vinstri græn leggja áherslu á að fólk eigi að njóta fullra réttinda í samfélaginu óháð því hvernig það skilgreinir sig. „Í mörgu hefur réttarstaða hinsegin fólks verið löguð og réttindi þess aukin en margt er enn óunnið. Gera þarf gangskör til að uppræta fordóma, útskúfun og ofbeldi í garð hinsegin fólks og það á að vera metnaðarmál að ráðast í kerfislegar og samfélagslegar breytingar sem bæta líf og tilveru þess. Vinstrihreyfingin – grænt framboð leggur höfuðáherslu á jafnræði fólks í millum og að vera í virku samtali við hinsegin samfélagið í þeirri vinnu.“
Hærri veiðigjöld
Viku fyrir landsfundinn birtu Vinstri græn drög að ályktunum sem lögð yrðu fyrir fundinn en þar á meðal var ályktun þar sem sagði að landsfundurinn legðist eindregið gegn frumvarpi dómsmálaráðherra til breytinga á útlendingalögunum. Undir þessi ályktunardrög rituðu nokkrir flokksfélagar sem sumir hverjir hafa sinnt trúnaðarstörfum fyrir flokkinn, og var því ekki um ályktun frá einni af fastanefndum flokksins að ræða. Þar sem útlendingafrumvarpið var samþykkt fyrir landsfundinn var ljóst að breytingar þyrfti að gera á þessum drögum.
Í þeirri ályktun um sem fundurinn samþykkti segir að lögð sé áhersla á mikilvægi heildarstefnumótunar í málefnum innflytjenda og áréttað að nýsamþykkt útlendingafrumvarp hvorki breyti né megi tefja þá vinnu.
„Finna þarf leiðir fyrir þau sem hingað flytja til að taka fullan þátt í samfélaginu og tækifæri til að blómstra á eigin forsendum. Efla þarf samstarf ríkis og sveitarfélaga enn frekar vegna þjónustu við innflytjendur og fólk á flótta eins og með samræmdri móttöku flóttafólks. Nauðsynlegt er að sveitarfélög um allt land taki þátt í samræmdri móttöku fólks á flótta og fái þannig nauðsynlegan stuðning. Þá fagnar fundurinn tillögum um lagabreytingar sem auka tækifæri fólks sem býr utan EES-svæðisins til að flytjast til Íslands með því að rýmka reglur um dvalarleyfi á grundvelli atvinnuþátttöku fyrir þann hóp. Fundurinn lýsir ánægju með að þjónusta við fólk með alþjóðlega vernd heyri nú undir félags- og vinnumarkaðsráðuneytið og telur ýmis jákvæð skref hafa verið stigin, til dæmis með einni móttökumiðstöð. Ljóst er að halda þarf áfram að endurskoða kerfið og tryggja að það standi betur undir auknum fjölda fólks á flótta,“ segir í ályktuninni.
Einnig var til að mynda ályktað um veiðigjöld og taldi fundurinn að stefnumótun matvælaráðherra, Svandísar Svavarsdóttur, undir formerkjum „Auðlindarinnar okkar“ vera stærstu skref í átt að aukinni sátt um sjávarútveg um langan tíma. „Fundurinn hvetur matvælaráðherra til að halda áfram að byggja stefnumótun á grundvelli sjónarmiða sjálfbærrar þróunar, vísinda og þekkingar. Þannig sé best komið til móts við þá djúpstæðu tilfinningu um óréttlæti sem ríkt hefur um fiskveiðistjórnun Íslendinga um áratugaskeið. Fundurinn ítrekar að svigrúm er til að hækka veiðigjöld á stærstu útgerðirnar miðað við þær ríkulegu arðgreiðslur sem þær greiða sér vegna nýtingar sameiginlegrar auðlindar.“
Í stjórnmálaályktun landsfundarins var einnig fagnað ýmsu sem bæri vott um málefnalegan árangur hreyfingarinnar í ríkisstjórn, svo sem stytting vinnuvikunnar, hærri barnabætur, ný jafnréttislög, bætt réttarstaða brotaþola og fjöldi friðlýsinga náttúruminja.
Það væri fróðlegt að vita hvað þetta þýðir.
Ætla þau að spyrja Bjarna hvort hann sé tilbúinn að taka þátt í þessu og þegar hann segir nei, sem allir vita að hann mun gera, þá heldur stjórnarsamstarfið áfram eins og ekkert hafi í skorist.
Eða ætla þau að setja þetta sem skilyrði fyrir áframhaldandi stjórnarsamstarfi þannig að ríkisstjórnin mun falla.
Hræddur er ég um að fyrri kosturinn verði fyrir valinu og þessar yfirlýsingar séu ekkert annað en marklaust hjal.
Kanntu annan?