Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 2 árum.

Jörðin gæti borið þrjú tungl! En hvar eru hin tvö?

Jörðin gæti borið þrjú tungl! En hvar eru hin tvö?
Þrjú tungl. Myndin er að sjálfsögðu tilbúningur og í raun má ætla að þótt Jörðin hefði þrjú tungl af svipaðri stærð og Máninn, þá hlytu þau að vera í mjög mismunandi fjarlægð frá Jörðu og því virðast nokkuð misstór.

Förunautur okkar Jarðarbúa á endalausri hringferð okkar um sólkerfið, Máninn, er svo gamalkunnur og traustur félagi að það er erfitt að ímynda sér hann eitthvað öðruvísi og hvað þá bara einn af mörgum. Við vitum að stóru gasrisarnir utar í sólkerfinu hafa tugi tungla sér til fylgdar — 80 við Júpíter þegar síðast fréttist, 83 við Satúrnus — en tunglið okkar virkar svo passlegt og nákvæmlega rétt að allt hlyti að fara úr skorðum ef okkur bættist annað tungl, sambandið okkar og Mánans myndi vart þola slíkt og þvíumlíkt; bæði Jörð og tungl færu út af sporinu og myndu endasendast stjórnlaust eitthvað út í geim, og kannski kútveltast inn í sólina og brenna þar upp.

Þessu trúðu vísindamenn líka lengi. Hlutföll Jarðar og Mána væru svo hárrétt að Jörðin myndi ekki undir nokkrum kringumstæðum þola annað tungl.

En nú er búið að mæla þetta og í ljós kemur að Jörðin gæti vel þolað þrjú tungl á stærð við Mánann okkar án þess að allt færi í rugl í sambandinu.

Og ef þau væru minni gætu tunglin verið allt að sjö.

Þá væri nú sjón að sjá á næturhimninum!

Niðurstöður vísindarannsókna um þetta birtust nýlega á vefsíðunni Montly Notices of the Astonomical Society. Þau Suman Satyal, Billy Quarles og Marialis Rosario Franco reiknuðu nákvæmlega út þyngd, þyngdarafl, hraða og brautir bæði Jarðar, Sólar og Tungls 3.000 ár aftur í tímann og þetta var niðurstaðan.

Svona er talið nokkuð víst að tunglið hafi myndast.Þegar sólkerfið var nýorðið til og Jörðin enn glóandi eða fyrir 4,5 millörðum ára rakst á hana önnur pláneta á stærð við Mars. Jörðin lifði þetta ógurlega högg af en hin plánetan tættist í sundur og grjótleifar úr henni söfnuðust á endanum saman í Mánann sem hátt á himni skín.

Jörðin gæti haft þrjú tungl á stærð við Mánann sér að skaðlausu. Ef tunglin væru fjögur færu brautir bæði Jarðar og tunglanna fyrr en síðar að aflagast og að lokum færi allt í rugl.

Þessi rannsókn var ekki bara gerð til að svala forvitni þremenninganna. Hún hefur líka heilmikið gildi, bæði til að hjálpa okkur að skilja upphaf sólkerfisins okkar, og líka við rannsóknir á þeim sólkerfum annarra sólstjarna sem við erum nú farin að skoða úr mikilli fjarlægð.

Þremenningarnir bjuggu til líkön með þremur stærðum tungla. Eitt var tunglið okkar, annað var á stærð við dvergplánetuna Plútó (sem einn sjötti hluti Mánans okkar að þyngd) og það þriðja var á stærð við smástirnið Ceres (um það bil einn hundraðasti af tunglinu okkar).

Niðurstaðan var sú að Jörðin gæti afborið fjögur tungl á stærð við Plútó og hvorki meira né minna en sjö smátungl á stærð við Ceres.

Nú þegar við vitum þetta er hálfgerð synd og skömm að við skulum ekki hafa nema eitt tungl — úr því við gætum greinilega haft fleiri.

En þeim fjölgar varla úr þessu.

***

Hér fyrir neðan má sjá stærðir nokkurra tungla í sólkerfinu okkar. Máninn okkar er fimmta stærsta tunglið á eftir Ganýmedes, Callistó og Íó við Júpíter og Titan við Satúrnus. Í miðið hægra megin má sjá dvergplánetuna Plútó og þar fyrir neðan og enn lengra til hægri er Ceres. Við gætum sem sé haft sjö slík tungl á himni.

Hér er svo snoturt lítið Youtube-myndband sem sýnir hvernig Máninn myndaðist:

Kjósa
1
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Skráðu þig inn til að skrifa athugasemd eða kjósa.
Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir. Hægt er að láta vita af athugasemdum með því að smella á Tilkynna.
Tengdar greinar

Flækjusagan

Mest lesið

„Ég var bara glæpamaður“
1
Viðtal

„Ég var bara glæpa­mað­ur“

„Margt af því sem ég hef gert mun ég aldrei geta bætt fyr­ir,“ seg­ir Kristján Hall­dór Jens­son, sem var dæmd­ur fyr­ir al­var­leg­ar lík­ams­árás­ir. Hann var mjög ung­ur að ár­um þeg­ar ljóst var í hvað stefndi og fann ekki leið­ina út fyrr en ára­tug­um síð­ar. Í dag fer hann inn í fang­els­in til þess að hjálpa öðr­um, en það er eina leið­in sem hann sér færa til þess að bæta fyr­ir eig­in brot.
Sparnaðarráð frá borgarfulltrúa og tilboð frá gámafélagi
3
Stjórnmál

Sparn­að­ar­ráð frá borg­ar­full­trúa og til­boð frá gáma­fé­lagi

Þór­dís Lóa Þór­halls­dótt­ir borg­ar­full­trúi hef­ur nýtt sér hug­mynda­söfn­un borg­ar­inn­ar um hvernig nýta megi fjár­muni Reykja­vík­ur bet­ur. Hún hef­ur sent ell­efu til­lög­ur inn í sam­ráðs­gátt­ina. Þar er líka kom­ið til­boð í út­flutn­ing á sorpi til brennslu – eða ork­u­nýt­ing­ar – frá Ís­lenska gáma­fé­lag­inu.

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Ég var bara glæpamaður“
2
Viðtal

„Ég var bara glæpa­mað­ur“

„Margt af því sem ég hef gert mun ég aldrei geta bætt fyr­ir,“ seg­ir Kristján Hall­dór Jens­son, sem var dæmd­ur fyr­ir al­var­leg­ar lík­ams­árás­ir. Hann var mjög ung­ur að ár­um þeg­ar ljóst var í hvað stefndi og fann ekki leið­ina út fyrr en ára­tug­um síð­ar. Í dag fer hann inn í fang­els­in til þess að hjálpa öðr­um, en það er eina leið­in sem hann sér færa til þess að bæta fyr­ir eig­in brot.
Þakklátur fyrir að vera á lífi
3
Viðtal

Þakk­lát­ur fyr­ir að vera á lífi

Þor­lák­ur Mort­hens, Tolli, hef­ur marga fjör­una sop­ið í lífs­ins ólgu­sjó. Æsku­ár­in höfðu sín áhrif en þá byrj­aði hann að teikna og var ljóst að dreng­ur­inn væri gædd­ur hæfi­leik­um. Óregla og veik­indi lit­uðu fjöl­skyldu­líf­ið og á unglings­ár­un­um sá hann um sig sjálf­ur. Um ára­bil var hann sjómað­ur, verka­mað­ur og skóg­ar­höggs­mað­ur. Eft­ir mynd­list­ar­nám hef­ur hann lif­að af mynd­list­inni. Nú er Tolli far­inn að mála í ljós­ari tón­um. Hann gaf nýra, greind­ist síð­an með krabba­mein og sigr­aði.
Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir
4
Það sem ég hef lært

Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir

Mér renn­ur blóð­ið til skyld­unn­ar

Guð­laug Svala Stein­unn­ar Kristjáns­dótt­ir seg­ir að stærsta lexía lífs síns sé lík­lega að upp­götva um miðj­an ald­ur að hún er ein­hverf. Hún hafi átt­að sig á sjálfri sér með hjálp ann­ars ein­hverfs fólks sem þá hafði þeg­ar oln­bog­að sig áfram í heimi ráð­andi tauga­gerð­ar, misst lík­am­lega, and­lega, fé­lags­lega og starfstengda heilsu áð­ur en það átt­aði sig á sjálfu sér.
Icelandair sýknað af kröfu Margrétar – Stærsti hluti bótakröfu vegna Netflix
5
Fréttir

Icelanda­ir sýkn­að af kröfu Mar­grét­ar – Stærsti hluti bóta­kröfu vegna Net­flix

Mar­grét Frið­riks­dótt­ir krafð­ist yf­ir 24 millj­óna króna í bæt­ur eft­ir að henni var vís­að brott úr vél Icelanda­ir ár­ið 2022. Hún hafði þá neit­að að taska sem hún hafði með­ferð­is yrði færð í far­þega­rými og neit­að að setja upp grímu vegna sótt­varna. Stærsti hluti af bóta­kröf­unn­ar var vegna heim­ilda­mynd­ar sem Mar­grét hugð­ist gera og selja Net­flix.
Sendu skip til Grænlands
6
Erlent

Sendu skip til Græn­lands

Hinn 10. apríl 1940, dag­inn eft­ir að Þjóð­verj­ar her­námu Dan­mörku, sendi banda­ríska strand­gæsl­an skip til Græn­lands. Um borð voru James K. Pen­field, ný­út­nefnd­ur ræð­is­mað­ur, og full­trúi Rauða kross­ins. Síð­ar það sama ár hreyfði var­aut­an­rík­is­ráð­herra Banda­ríkj­anna hug­mynd­inni um banda­rísk­ar her­stöðv­ar í land­inu. Áhugi Banda­ríkja­manna á Græn­landi er sem sé ekki nýr af nál­inni.

Mest lesið í mánuðinum

Sælukot hagnast um tugi milljóna en starfsfólk og foreldrar lýsa skorti
5
Rannsókn

Sælu­kot hagn­ast um tugi millj­óna en starfs­fólk og for­eldr­ar lýsa skorti

Einka­rekni leik­skól­inn Sælu­kot, sem hef­ur feng­ið millj­arð króna í op­in­ber fram­lög síð­asta ára­tug, hef­ur hagn­ast vel og nýtt pen­ing­ana til að kaupa fast­eign­ir fyr­ir stjórn­ar­for­mann­inn. Stjórn­end­ur leik­skól­ans segja mark­mið­ið vera að ávaxta rekstr­araf­gang, en fyrr­ver­andi starfs­menn og for­eldr­ar nem­enda kvarta und­an langvar­andi skorti. Skól­an­um var ný­lega lok­að tíma­bund­ið vegna óþrifn­að­ar og mein­dýra.
Íslendingar vísa trans konu á flótta frá Bandaríkjunum úr landi
6
Fréttir

Ís­lend­ing­ar vísa trans konu á flótta frá Banda­ríkj­un­um úr landi

Kona sem er á flótta frá Banda­ríkj­un­um með son sinn sótti um al­þjóð­lega vernd á Ís­landi. Fyr­ir Út­lend­inga­stofn­un lýsti hún því hvernig hat­ur hafi far­ið vax­andi þar í landi gagn­vart kon­um eins og henni – trans kon­um – sam­hliða að­gerð­um stjórn­valda gegn trans fólki. Sjálf hafi hún orð­ið fyr­ir að­kasti og ógn­un­um. „Með hverj­um deg­in­um varð þetta verra og óhugn­an­lega.“

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár