Þessi grein birtist upphaflega í Stundinni fyrir meira en 4 árum.

Dæmi um að lífeyrisþegar hafi orðið af réttindum sínum

Rík­is­end­ur­skoð­un tel­ur að bæta þurfi máls­með­ferð Trygg­inga­stofn­un­ar rík­is­ins. Upp­lýs­inga­gjöf til líf­eyr­is­þega skort­ir og þorri þeirra fær van- eða of­greidd­ar greiðsl­ur sem síð­ar eru end­ur­reikn­að­ar. Stofn­un­in hef­ur þeg­ið 10 millj­ón­ir ár­lega fyr­ir að reka stöðu sem er ekki til.

Dæmi um að lífeyrisþegar hafi orðið af réttindum sínum
Skúli Eggert Þórðarson ríkisendurskoðandi Ríkisendurskoðun bendir á brotalamir í starfsemi Tryggingastofnunar ríkisins. Mynd: MBL / Eggert Jóhannesson

Dæmi eru um brotalamir í framkvæmd mála hjá Tryggingastofnun ríkisins (TR) og hafa viðskiptavinir fyrir vikið orðið af réttindum sínum. Þetta kemur fram í nýrri stjórnsýsluúttekt Ríkisendurskoðunar sem unnin var að beiðni Alþingis. Þá hefur TR fengið fjörutíu milljónir síðastliðin fjögur ár til að fjármagna stöðu umboðsmanns lífeyrisþega, stöðu sem enn hefur ekki verið sett á laggirnar.

Ríkisendurskoðun telur að bæta þurfi málsmeðferð við töku ákvarðana hjá TR og auka hlutfall viðskiptavina sem fá réttar greiðslur. Stofnunin gagnrýnir einnig að lagaumgjörð almannatrygginga sé flókin og ógagnsæ. Vinna hefur staðið yfir við heildarendurskoðun laganna frá árinu 2005. „Skýr löggjöf dregur úr hættu á mistökum við útreikning og afgreiðslu lífeyrisréttinda og bóta og er því til mikils að vinna, bæði fyrir ríkissjóð og lífeyrisþega, að heildarendurskoðun ljúki sem fyrst,“ segir í úttektinni.

Ríkisendurskoðun telur að Tryggingastofnun þurfi að sinna betur leiðbeiningarskyldusinni og efla upplýsingagjöf til viðskiptavina. Að sögn Öryrkjabandalagsins sé vantraust og óánægja hjá öryrkjum með TR. „Algengt er að kvartað sé yfir því að bréf stofnunarinnar séu illskiljanleg og ógagnsæ og að forsendur útreiknings og afgreiðslu mála séu óljósar. Þá þarf að bæta þjónustu við viðskiptavini sem ekki eru íslenskumælandi en stöðluð bréf stofnunarinnar hafa ekki verið þýdd á helstu tungumál notenda þjónustunnar,“ segir í úttektinni.

Um 90 prósent fá rangar greiðslur

Þá hafi þrátt fyrir áherslu á gæðaumbótastarf verið dæmi um brotalamir hjá stofnuninni. „Dæmi eru um að viðskiptavinir hafi fyrir vikið orðið af réttindum sínum, um lengri eða skemmri tíma,“ segir í úttektinni. „Slíkt er alvarlegt og getur haft mikil áhrif á fjárhag viðkomandi auk þess að grafa undan trausti til stofnunarinnar. Umboðsmaður Alþingis hefur í álitum sínum bent á að rannsóknarskylda hafi ekki verið uppfyllt og að stofnunin hafi ekki aflað allra nauðsynlegra gagna við afgreiðslu tiltekinna mála.“

„[...] mikill meirihluti lífeyrisþega fékk ýmist of- eða vangreiddar greiðslur“

Þá bendir stofnunin á að einungis 9,4 til 13 prósent lífeyrisþega hafi fengið réttar greiðslur á tímabilinu 2016 til 2019. „Útreikningur greiðslna frá Tryggingastofnun byggir á tekjuáætlunum sem stofnunin leggur drög að og eru síðan staðfestar af hverjum viðskiptavini. Þegar upplýsingar um rauntekjur liggja fyrir endurreiknar Tryggingastofnun fjárhæðir bóta og leiðréttir greiðslur eftir atvikum. Á tímabilinu 2016–19 leiddi endurreikningurinn í ljós að mikill meirihluti lífeyrisþega fékk ýmist of- eða vangreiddar greiðslur vegna mismunar á tekjuáætlun og rauntekjum.“

Loks er gagnrýnt að fjárveitingar TR hafi ekki verið nýttar í samræmi við tilgang þeirra. „Tryggingastofnun ríkisins hefur frá árinu 2017 fengið árlega 10 m.kr. fjárveitingu til að koma á fót stöðu umboðsmanns lífeyrisþega. Þau áform hafa ekki gengið eftir. Ríkisendurskoðun tekur ekki afstöðu til þess hvort koma eigi á slíkri stöðu en bendir á mikilvægi þess að fjárveitingar séu nýttar til þess sem þeim var ætlað.“

Kjósa
0
Hvernig finnst þér þessi grein? Skráðu þig inn til að kjósa.

Athugasemdir

Allar athugasemdir eru ábyrgð á þeirra sem þær skrifa. Heimildin áskilur sér rétt til að fjarlægja ærumeiðandi og óviðeigandi athugasemdir.

Mest lesið

Mest lesið

Mest lesið í vikunni

„Ég var bara glæpamaður“
2
Viðtal

„Ég var bara glæpa­mað­ur“

„Margt af því sem ég hef gert mun ég aldrei geta bætt fyr­ir,“ seg­ir Kristján Hall­dór Jens­son, sem var dæmd­ur fyr­ir al­var­leg­ar lík­ams­árás­ir. Hann var mjög ung­ur að ár­um þeg­ar ljóst var í hvað stefndi og fann ekki leið­ina út fyrr en ára­tug­um síð­ar. Í dag fer hann inn í fang­els­in til þess að hjálpa öðr­um, en það er eina leið­in sem hann sér færa til þess að bæta fyr­ir eig­in brot.
Þakklátur fyrir að vera á lífi
3
Viðtal

Þakk­lát­ur fyr­ir að vera á lífi

Þor­lák­ur Mort­hens, Tolli, hef­ur marga fjör­una sop­ið í lífs­ins ólgu­sjó. Æsku­ár­in höfðu sín áhrif en þá byrj­aði hann að teikna og var ljóst að dreng­ur­inn væri gædd­ur hæfi­leik­um. Óregla og veik­indi lit­uðu fjöl­skyldu­líf­ið og á unglings­ár­un­um sá hann um sig sjálf­ur. Um ára­bil var hann sjómað­ur, verka­mað­ur og skóg­ar­höggs­mað­ur. Eft­ir mynd­list­ar­nám hef­ur hann lif­að af mynd­list­inni. Nú er Tolli far­inn að mála í ljós­ari tón­um. Hann gaf nýra, greind­ist síð­an með krabba­mein og sigr­aði.
Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir
4
Það sem ég hef lært

Guðlaug Svala Steinunnar Kristjánsdóttir

Mér renn­ur blóð­ið til skyld­unn­ar

Guð­laug Svala Stein­unn­ar Kristjáns­dótt­ir seg­ir að stærsta lexía lífs síns sé lík­lega að upp­götva um miðj­an ald­ur að hún er ein­hverf. Hún hafi átt­að sig á sjálfri sér með hjálp ann­ars ein­hverfs fólks sem þá hafði þeg­ar oln­bog­að sig áfram í heimi ráð­andi tauga­gerð­ar, misst lík­am­lega, and­lega, fé­lags­lega og starfstengda heilsu áð­ur en það átt­aði sig á sjálfu sér.

Mest lesið í mánuðinum

„Ég var bara glæpamaður“
4
Viðtal

„Ég var bara glæpa­mað­ur“

„Margt af því sem ég hef gert mun ég aldrei geta bætt fyr­ir,“ seg­ir Kristján Hall­dór Jens­son, sem var dæmd­ur fyr­ir al­var­leg­ar lík­ams­árás­ir. Hann var mjög ung­ur að ár­um þeg­ar ljóst var í hvað stefndi og fann ekki leið­ina út fyrr en ára­tug­um síð­ar. Í dag fer hann inn í fang­els­in til þess að hjálpa öðr­um, en það er eina leið­in sem hann sér færa til þess að bæta fyr­ir eig­in brot.
Íslendingar vísa trans konu á flótta frá Bandaríkjunum úr landi
6
Fréttir

Ís­lend­ing­ar vísa trans konu á flótta frá Banda­ríkj­un­um úr landi

Kona sem er á flótta frá Banda­ríkj­un­um með son sinn sótti um al­þjóð­lega vernd á Ís­landi. Fyr­ir Út­lend­inga­stofn­un lýsti hún því hvernig hat­ur hafi far­ið vax­andi þar í landi gagn­vart kon­um eins og henni – trans kon­um – sam­hliða að­gerð­um stjórn­valda gegn trans fólki. Sjálf hafi hún orð­ið fyr­ir að­kasti og ógn­un­um. „Með hverj­um deg­in­um varð þetta verra og óhugn­an­lega.“

Mest lesið í mánuðinum

Nýtt efni

Mest lesið undanfarið ár