Valgerður Bjarnadóttir, þingkona Samfylkingarinnar, fór hörðum orðum um stjórnarflokkana og stefnu þeirra í stjórnarskrármálinu og auðlindamálum í ræðu sem hún hélt undir liðnum störf þingsins á Alþingi í gær.

Beindi hún einkum spjótum sínum að Bjarna Benediktssyni, formanni Sjálfstæðisflokksins, og velti fyrir sér ummælum hans um að Sjálfstæðisflokkurinn ætli að beita sér gegn kerfisbreytingum og að ekki megi „umbylta“ stjórnarskránni.

Mynd: Pressphotos.biz

„Ég heyrði formann Sjálfstæðisflokksins, hæstvirtan fjármálaráðherra, Bjarna Benediktsson, lýsa því í útvarpinu í morgun að hann væri á móti því að umbylta stjórnarskránni, eins og hann orðaði það, þrátt fyrir að nokkuð meira en 60 prósent þeirra sem tóku afstöðu til spurningarinnar um hvort þeir vildu að ný stjórnarskrá yrði byggð á tillögum stjórnlagaráðsins hafi svarað því játandi í október 2012,“ sagði Valgerður.

„En honum kemur það ekkert við, hann lýsti því líka yfir fyrr í sumar að hann væri á móti kerfisbreytingum. Og hvaða kerfisbreytingum er hann á móti? Hann er á móti því að auðlindarentan hætti að renna í vasa útgerðarmanna. Hann er á móti því að auðlindarentan af raforkunni hætti að renni í vasa álfyrirtækja, hann er á móti því að breyta landbúnaðarkerfinu sem gerir Mjólkursamsölunni kleift að svína á minni framleiðendum, kerfi sem gerir forstjóra Mjólkursamsölunnar kleift að segja að neytendur eigi að borga sektir sem lagðar eru á fyrirtækið.“ 

„Setja plástra á svöðusár“

Því næst lýsti hún kerfinu eins og það horfir við henni: „Í heilbrigðiskerfinu er það svo að alvarlegum veikindum fylgja alvarlegar fjárhagsáhyggjur. Vegir grotna niður í samgöngukerfinu, kosningakerfið er þannig að þeir sem búa norðan Hvalfjarðarganga hafa meira en tvöfaldan atkvæðisrétt á við þá sem búa sunnan þeirra. Og formaður Sjálfstæðisflokksins segist vera á móti kerfisbreytingum.“

Þá setti hún afstöðuna í samhengi við hagsmuni útgerðarmanna: „Hann ver sérhagsmuni útgerðarmanna og þeir borga í kosningasjóðina, hann ver skattaívilnanir álfyrirtækjanna, kannski borga þau líka í kosningasjóðina, og ekki hef ég heyrt hann gagnrýna Mjólkursamsöluna sem ætlar að láta neytendur greiða sektir sem á fyrirtækið eru lagðar — af því að hann er á móti kerfisbreytingum. Og nú kynnir ríkisstjórnin tillögur í húsnæðismálum. Til hvers er það? segir forsætisráðherrann. Jú, það er til að verja þjóðina fyrir verðbólguskotum. Hvers vegna einbeitir ríkisstjórnin sér ekki að aðgerðum til að koma í veg fyrir verðbólguskot? Það er vegna þess að ríkisstjórnarflokkarnir eru á móti kerfisbreytingum og setja plástra á svöðusár.“

Mynd: Shutterstock

Útgerðin lagðist gegn þjóðareignarákvæðinu

Eins og Stundin fjallaði um síðasta sumar hafa útgerðarfyrirtæki og hagsmunasamtök þeirra barist af mikilli hörku gegn hugmyndum um að binda þjóðareign á auðlindum í stjórnarskrá. Í tillögum stjórnlagaráðs, sem haldin var þjóðaratkvæðagreiðsla um þann 20. október 2012 eins og Valgerður minnist á, var að finna róttækt ákvæði um þjóðareign auðlinda þar sem fram kom að einungis mætti veita leyfi til afnota af auðlindum gegn „fullu gjaldi“ og „til tiltekins hóflegs tíma í senn“. Í umsögn um tillögurnar lagðist Landssamband íslenskra útvegsmanna eindregið gegn þessu og sagði almennt „æskilegt að afnotatími þeirra sem nýta auðlindir sé sem lengstur eða ótímabundinn“.

Núverandi stjórnarflokkar töfðu framgang stjórnarskrármálsins á síðasta kjörtímabili, gagnrýndu ferlið harðlega á nær öllum stigum þess og beittu málþófi. Valgerður Bjarnadóttir var hins vegar formaður stjórnskipunar- og eftirlitsnefndar Alþingis á þessum tíma og einn ötulasti hvatamaður stjórnarskrárbreytinga á Alþingi.

Milljónastyrkir í aðdraganda kosninga

Pólitísk gagnrýni á hugmyndir um þjóðareign auðlinda og útfærslu stjórnarskrárákvæðis þess efnis kom að miklu leyti frá fulltrúum Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins.

Mynd: Pressphotos.biz

Á árunum 2008 til 2011 fengu sömu flokkar tíu sinnum meiri fjárframlög frá fyrirtækjum tengdum sjávarútvegi en allir aðrir stjórnmálaflokkar á Íslandi til samans. Fyrir þingkosningarnar 2013, í lok síðasta kjörtímabils, styrktu svo sjávarútvegsfyrirtæki flokkana tvo um 14,4 milljónir króna. Í prófkjörum fyrir sömu kosningar fengu frambjóðendur Sjálfstæðisflokksins samtals um 7 milljónir frá sjávarútvegsfyrirtækjum. Eitt af fyrstu verkum nýrrar ríkisstjórnar var breyting og lækkun sérstaka veiðigjaldsins sem fyrri ríkisstjórn hafði komið á.

Bjarni Benediktsson, fjármála- og efnahagsráðherra, svaraði fyrir styrkina í viðtali við fréttastofu RÚV þann 10. mars í fyrra og sagði ekkert athugavert við að Sjálfstæðisflokkurinn fengi svo mikla styrki frá sjávarútvegsfyrirtækjum. „Sjálfstæðisflokkurinn er að berjast fyrir bættum hag landsmanna. Til þess að landsmenn njóti góðs af nýtingu sjávarútvegsauðlindarinnar þurfum við að hafa hér skynsamlegt fiskveiðistjórnunarkerfi,“ sagði hann meðal annars.