„Þetta virkar vel, ég get staðfest það sem móðir,“ segir Ósk Gunnlaugsdóttir, en hún hefur hannað límmiðaumbunarkerfi fyrir verðandi nauðgara. Hugmyndin er að verðandi nauðgari umbuni sér með einum límmiða í hvert sinn sem hann nauðgar ekki. Þegar hann hefur safnað sex límmiðum á hann að launa sjálfum sér með verðlaunum. 

Mynd: Heiða Helgadóttir

Uppátæki Óskar má flokka sem viðbrögð við sérstökum límmiðum sem eiga að koma í veg fyrir að viðkomandi verði byrlað nauðgunarlyfjum, en Þórunn Antonía, söngkona og kynningar- og markaðsstjóri tónlistarhátíðarinnar Secret Solstice, lét útbúa límmiðana. Guðni Th. Jóhannesson forseti er verndari verkefnisins og tekur þátt í að vekja athygli á því. Þórunn sagði frá því í viðtali við Vísi að hugmyndin hefði kviknað út frá sorg og vanmáttarkennd stúlku sem er henni far kær og var byrlað lyf á skemmtistað og nauðgað. Einnig segist Þórunn hafa fylgst með máli Birnu Brjánsdóttur og hafa upplifað að Birnu hefði verið byrluð ólyfjan.

Vara við hættulegri markaðssetningu

Límmiðarnir hafa vakið ansi hörð viðbrögð en á meðal þeirra sem gagnrýnir verkefnið er Hildur Sverrisdóttir, þingmaður Sjálfstæðisflokksins. „Konur eiga að geta skemmt sér án límmiða yfir glasinu sínu. Það má heldur ekki verða konu „að kenna“ ef henni eru byrluð lyf því hún hafði ekki límmiða á drykknum,“ sagði Hildur. 

Þá hefur pistill Hildar Lilliendahl Viggósdóttur um verkefnið vakið talsverða athygli. „Mark­aðs­setn­ing á tækjum og tólum sem eru hugsuð til þess að konur geti varið sig fyrir kyn­ferð­is­of­beldi er hættu­leg. Fram­boðið eitt og sér á slíkum vörum er skað­legt kon­um. Þegar mark­að­ur­inn er orð­inn fullur af ísmol­um, prik­um, naglalökkum og lím­miðum sem konur „mega“ nota og „geta“ not­að, þá er orðið mjög stutt í að við förum að spyrja spurn­ing­ar­inn­ar: „af hverju not­aði hún það ekki?““ skrifar Hildur meðal annars.

Vill beina athyglinni í rétta átt

Ósk segist í kjölfarið hafa velt því fyrir sér hvernig límmiðar gætu forðað kynferðisofbeldi og fannst rétta leiðin að ráðast að rót vandans sem liggi hjá gerendunum. „Þetta er viðbót við glasalímmiðana,“ segir hún. „Þetta er ekki til höfuðs þeim, en ef við ætlum að nota límmiða til að uppræta kynferðisofbeldi þá er þetta mín leið. Mér finnst hún í það minnsta beinast að réttum aðilum, gerendum en ekki brotaþolum.“ Ósk segist því sammála gagnrýninni sem verkefnið fékk á sig í gær. Þó svo að ásetningurinn hafi eflaust verið góður, þá sé verkefnið vanhugsað og beinist í ranga átt, segir Ósk. 

„Þolandinn á ekki að koma í veg fyrir að sér sé nauðgað, heldur ættum við að beina orkunni í að stöðva gerandann. Þegar hann hefur tekið ákvörðun um að nauðga þá skiptir engu máli að Sigga sé með límmiða fyrir glasinu, því Gunna er ekki með límmiða. Hún er heldur ekki á Secret Solstice, heldur að skemmta sér á Húrra og þar er enginn með límmiða.“ 

Svarar gagnrýnisröddum

Þórunn Antonía svaraði gagnrýninni sem verkefnið hefur fengið á Facebook-hópnum „Góða systir“ fyrr í dag. Hún segist fagna umræðunni og að það hafi verið markmiðið að skapa hita, rökræður og gagnrýni, en það hafi auðvitað ekki verið markmiðið að varpa ábyrgðinni á konur. 

„Ég tek leigubíl heim á kvöldin þegar það eru fullir dómgreindarskertir einstaklingar á ferð. Ég legg ekki töskuna mína frá mér á skemmtistað því það er líklegra að henni verði stolið. Það er nefnilega þannig að það er til fólk sem stelur. 

Ég ætti ekki að þurfa að passa stöðugt upp á töskuna, en ég tek ábyrgð á því öryggi sem ég get veitt sjálfri mér því heimurinn er ekki búinn til úr bleikum sykurpúða þar sem við getum öll verið blindfull og enginn nýtir það ástand sem þú ert í.

Afhverju er alltaf verið að verja það að allir geti bara djammað og verið áhyggjulausir meðan maður drekkur drykk sem skerðir dómgreind. Skert dómgreind sem verður kannski frekar til þess að nauðgarar nauðgi eða að fólk komi sér í hættulegri aðstæður en ella. Ræðum það, sköpum öryggi og samstöðu,“ skrifar Þórunn Antonía meðal annars.